Madde Detay

İstanbul’da doğdu. Lise eğitimini Üsküdar Amerikan Kız Lisesi'nde tamamladı. Boğaziçi Üniversitesi Mütercim Tercümanlık Bölümü'nden mezun oldu. Ancak kısa bir süre tercümanlık yaptıktan sonra uzun yıllar reklamcılık sektöründe çalıştı. 2001 yılında dünyaya gelen oğlu Tan, öykülerine ilham kaynağı oldu. İlk yazdığı öykü, Japonya’daki 2009 Oshima Uluslararası El-yapımı Kitap Yarışması’nda “Kertenkele’nin Sihirli Kuyruğu” adıyla “Acceptance” ödülü aldı. Ayşe İnan Alican’ın resimlediği Kim Korkar Kırmızı Başlıklı Kızdan? adlı kitabı IBBY Türkiye-ÇGYD tarafından "2009 Yılının En iyi Resimli Öykü Kitabı” seçildi. Bilgi Avcıları Gizli Görevde/Beyoğlu Macerası kitabı özgün tasarımı ile gizem, macera, gezi etkinliği bileşkesi sayılabilecek kitaplara öncülük etti. Bu yüzden de 2011 yılında IBBY Türkiye-ÇGYD tarafından "En İyi Tasarım Ödülü"ne layık görüldü. Sara Şahinkanat, 2014 yılında Bursa Nilüfer Belediyesi’nin Nilüfer Rotary Derneği’nin desteğiyle “Kitap İyi Gelir” etkinlikleri kapsamında dünyada örneği ilk olan bir proje kitabı fikrini geliştirdi. Kurgu taslak çatısını yazdığı ve dokuz lösemili çocukla birlikte detaylandırdığı “Dokuz Korkusuz Kafadar” adlı öyküyü Deniz Üçbaşaran başarıyla resimledi. Yazarlığın yanı sıra Yapı Kredi Yayınları'nın desteğiyle 2008-2015 yılları arasında okuma kültürünün geliştirilmesine katkı sağlamak için bizzat okullarda pek çok özgün yaratıcı okuma etkinliğine öncülük etti. Kitapları farklı dillere çevrilen yazar, 2018 yılında ise bir kütüphane-severler platformunun gönüllü projesi için kitap ve kütüphanelere farkındalığı artırmak amacıyla ilk defa şarkı sözü yazdı. Şarkıya sosyal medyada hem kütüphaneciler hem de öğretmen ve öğrenciler tarafından büyük ilgi gösterildi.

Şahinkanat’ın genellikle anne-çocuk arasındaki ilişkiler üzerinde odaklanan kurguları, bazen de arkadaşlık ilişkileri merkezinde gelişir. Şahinkanat sanatçı hassasiyetiyle işlediği kurgularda anne sevgisi ve arkadaşlık gibi temaları öne çıkarır. Annelerin tedbirli ve mükemmel varlıklar oluşuna, arkadaşlık ilişkilerine ve kişinin kendini tanımasına dair iletilerin verildiği kitaplarda, yazar dolaylı pek çok göndermede de bulunur. Doğrudan iletilere neredeyse hiç yer vermeyen yazar, kurgu içerisinde ön yargıları, otoriter yönetim anlayışını, yardımseverliği, mevsimlerin güzelliğini ve sair pek çok konuyu işaret eden iletileri örtük biçimde okura sezdirmeyi amaçlar.

Yazar hedef kitlesinin özeliklerini bilir ve buna göre anlatılarını şekillendirir. Oyun dönemi çocuğuna seslendiğinin bilincinde olan yazar, eserlerinde genellikle hareket ve oyun odaklı kurgulara ve gerilim duygusunun dozunu abartmadan maceraya yönelir. Mızıkçılık yapmak, düşmek, gezmek, koşmak, çamura bulanmak, gülmek, korkmak, kaçmak, eğlenmek, şifreleri çözmek onun kurgularının vazgeçilmez ögeleridir. Bu kurgu ögeleri paralelinde onun kitaplarındaki çocuk karakterler de, oyun dönemi çocuğunun genel vasıflarını yansıtır. Anlatılarda sabahları uykusundan kalkmak istemeyen; düşüp dizini kanatan; kaydırak, salıncak derken pantolonunu yırtan; mızıkçılık yapan ve bundan dolayı arkadaşları ile arası açılan ve özgür olma duygusuyla tek başına gezintiye çıkmak isteyen pek çok karakter çocuk okurun karşısına çıkar. Çocukların gerçek hayatta karşılaşabilecekleri kimseler olarak resmedilen bu karakterler, çocuğun kolaylıkla özdeşim kurabileceği bir kimliğe de bürünür. Eserlerde çocuk karakterlerin yaşadıkları çatışmaları tek başlarına ya da annelerinden yardım alarak çözebilme becerisine sahip olmaları, ailelerinin güvenini kazanacak tipler şeklinde karakterize edilmeleri, okuma ve yazma ile aralarına mesafe koymamaları yine onlarla okurun özdeşim kurması açısından önem arz eder.

Kitaplardaki başat karakterlerden biri annedir. Koruyucu rolü ile öne çıkan anne, sürekli olarak çocuklarını düşünür ve onlar için endişelenir. Yazar, kurgularda çocuğu uykudan kaldırma, giydirip okula hazırlama, parka götürme, teskin etme; çocuğun kirlenen giysilerini değiştirme, yaralarını sarma, karnını doyurma sorumluluklarını anneye yükler. Buna karşın yazarın kitaplarında var olan baba karakteri ise son derece siliktir. Söz gelimi anne karakteri neredeyse her kurguda yer alırken baba karakteri tek bir kurguda geçer, o kurguda da başkahraman duygularını hem annesi hem de babasıyla paylaşmak yerine yalnızca annesiyle paylaşır. Toplumsal cinsiyet rolleri açısından düşünüldüğünde kitaplarda çocukların bütün yükümlülüğü annenin sırtındadır. Baba ise yalnızca bir figürdür. Bu durum özellikle kitap resimlemelerinde de dikkate değer biçimde öne çıkar.

Anlatılarda yer bulup sivrilen diğer karakterler ise hayvanlardır. Kitaplarda son derece sevimli bir biçimde karakterize edilen hayvanlar, çoğu zaman kurguların temel kişisi/kişileri bazen de yardımcı kişileri rolündedirler. Yazılı metinlerde kedi, ahtapot, yılanbalığı, kurt, köpek, martı, maymun, fil, gergedan gibi karakterlere; görsel metinlerde ise bu karakterlere ek olarak zürafa, zebra, yılan, timsaha yer verilir. Böylelikle yazar hem hayvan karakterler aracılığıyla kurguyu çocuk için daha ilginç ve dikkat çekici hâle getirir hem de onun çevresinde kolaylıkla göremeyeceği orman canlıları aracılığıyla kavram gelişimine katkı sağlar. Diğer yandan kitaplarda hayvan karakterlerin sevimli sunumu ve bu karakterlerin geçtiği kesitlerde çocuk karakterlerle-hayvan karakterlerin olumlu ilişkileri gerçek hayatta çocuk karakterlerin hayvanlarla aralarında bir bağ geliştirmelerine de vesile olur.

Anlatılarda yetişkin karakterler ekseriyetle durağan, çocuk ve yavru/hayvan karakterler ise devingen bir yapıya sahiptir. Bundan dolayıdır ki yetişkinlerin fikirleri sabittir. Kolay kolay duygu değişimi yaşamazlar. Kurgunun başından sonuna kadar aynı düzlem üzerinde dururlar. Fakat çocuk ve yavru/hayvan karakterler böyle değildir. Onlar düşüncelerinde yanılır, küser, barışır, yeniden arkadaş olur, aynı nedene bağlı olarak üzülür ve sevinirler.

Kitaplarda kurgu genel çocuk kitaplarında görüldüğü üzere kişi-kişi ve kişinin kendisiyle yaşadığı çatışmalar üzerine kurulur. Tek bir çocuk kitabı hariç kitaplarda tesadüfe bağlı çözümler yoktur. Yaşanan çatışmaları kahramanlar ya tek başlarına ya da çevrelerindeki birincil yakınları aracılığıyla çözerler. Bu durum özellikle çocuk okurun tek başına problem çözebilme becerisinin gelişmesi açısından isabetli bir tercihtir.

Kaynaklardan yararlanma düşüncesi içinde anlatılarında masallardan ve masal motiflerinden yararlanan yazar, Kim Korkar Kırmızı Başlıklı Kızdan? isimli kitabında artık bütün dünyada okunan ve bilinen “Kırmızı Başlıklı Kız” isimli masaldan yararlanarak yepyeni bir anlatı yaratır. Bu anlatıda masalın klasik yapısını ve iletilerini değiştirerek masaldaki kurt motifini daha sevimli bir şekilde yansıtır. Ön yargıların doğru olmadığına vurgu yapan masal, yavru kurdun dilinden “Dikkat! Dikkat! Sevgili Avcı Amca, Büyükanne ormanın diğer ucunda Kırmızı Başlıklı Kız’ın ve annesinin yanında. Belki biraz şişlik varsa karnımda, inan sadece brokolili makarna Lütfen karnımı boşuna yarma. Biz vazgeçtik artık et yemekten. Bıktık artık masallarda kötülenmekten.” şeklinde bugüne kadar anlatılagelenden farklı bir içerik ve üslupla sonlanır.

Yazar çocuğun gerçek hayatta karşılaşabileceği dile yakın bir dil kullanır. Şahinkanat’ın kitaplarında hedef kitlesi için bilinemeyecek kelime sayısı son derece azdır. Bilinmesi mümkün olmayan kelimelerin açıklaması ise açıklayıcı nitelikteki resimler vasıtasıyla yapılır. Ya da diğer kitaplara göre daha farklı bir kurgu olan Bilgi Avcıları Gizli Görevde/ Beyoğlu Macerası isimli kitapta olduğu gibi kitabın arkasında açıklamalar şeklinde verilir. Yazar anlatılarında “kulağına fısıldamak, Tanrıya yalvarmak, kulak kabartmak, takıp takıştırmak, dili damağı kurumak, akıl etmek, midesi guruldamak ve göz atmak” gibi deyimlere yer vererek kültürel dil ögelerinden faydalanır. Bunun yanı sıra sayısı çok az da olsa özellikle okul öncesi dönem çocuğunun iletişim becerilerine katkı sağlayacak “…Güle güle git.” biçiminde ilişki sözlerini kullanır. Kurgularda çocuğun ilgisini çekmek ve ritmik yapıyı sağlamak için “güzel mi güzel, püfür püfür, bol bol, alev alev” gibi ikilemelerden yararlanan Şahinkanat, aynı gerekçelerle “Annesi dedi: “Bravo doğrusu/ Şimdi de günün en zor sorusu./ Diyelim ki karnın tok, uykun da çok./ Derenin kenarında bir ağaç gölgesi./ Kaçırılır mı keyfin böylesi?” biçiminde hece ve ses tekrarlarına da yer verir. Daha büyük yaşlarda çocuk okurlar için kaleme alınmış Bilgi Avcıları Gizli Görevde/ Beyoğlu Macerası isimli kitabı haricinde kitapları 50 cümle civarında şekillenen yazarın bir cümlede kullandığı ortalama kelime sayısı 3 ila 10 kelime arasında değişir. Çoklukla anlatılarında basit, kurallı ve olumlu cümleler kullanan yazar, kurgunun heyecanı ve seyrine göre ünlem ve soru cümleleri de kullanır.