Madde Detay

Güzin Hanım ile hâkim Adnan Alkaya’nın oğlu olarak İstanbul’da doğar. Ailesi önce Burhaniye sonra Samsun Çarşamba’da oturur. 1986’ya kadar Samsun’da kalan Alkaya İlkokulu burada bitirir. 1968’de ailesiyle birlikte İstanbul’a döner. İstanbul’daki yaşamı yazları Yeşilköy – dedesinin yazlık evi-, kışları sömestrde Cihangir’de yakın bir Alman ailenin evi ve dedesinin Horhor’daki evi sınırları içinde geçer. Eski ve köklü bir ailenin çocuğu olan şairin hem anne hem de baba tarafı aslen İstanbulludur. Eğitime çok önem veren bir ailede İstanbul’da mutlu bir çocukluk geçirir. Babası Adnan Bey uzun yıllar avukatlık yaptıktan sonra hâkim olur.

Orhan Alkaya, İstanbul’a geldikten sonra Özel Doğuş Lisesine devam eder. Lisede tiyatro ile uğraşmaya başlar. Önce lise tiyatrosu ardından Kadıköy’de Halk Eğitim merkezinin içindeki Kadıköy Deneme Sahnesinde çıkmaya başlar. 18 yaşında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesini kazanır. Aynı zamanda 1976 yılında Şehir Tiyatrosu sınavına girerek profesyonel oyuncu olma yolunda önemli bir adım atar.1976 yılını hayatının en kritik zamanı olarak kabul eden Alkaya, hukuk akademisyeni olmayı düşünürken girdiği sınavda başarılı olunca tiyatro oyuncusu olarak hayatına devam eder. Şehir tiyatrosunda çalıştığı dört yıl boyunca çeşitli oyunlarda rol alır.

12 Eylül darbesinden sonra tiyatroda işten atılan kırk üç kişinin arasında o da yer alır. 1989’a kadar geçen süre içerisinde birçok işe imza atar. Ansiklopedi yazarlığı yapan Alkaya, polisiye dizi redaktörlüğü, gazetecilik, reklamcılık, film şirketlerinde danışmanlık yaptıktan sonra birçok film ve dizide oyuncu olarak rol alır. TRT’nin tek kanal olduğu dönemde İttihat ve Terakki dizisinde Cemal Paşa rolü ile dikkatleri üstüne çeker. Bunların dışında TRT’de yayımlanan bazı dizilerde rol alır. Atıf Yılmaz’ın yönetmenliğini yaptığı filmlerde "entelektüel çapkın" rollerinin aranan ismi olur. Mahkeme sürecinden sonra tiyatroya rejisör olarak geri döner. Orhan Alkaya ve Nihal Hanım’ın bir kız çocuğu vardır. İstanbul’da yaşayan Alkaya, çeşitli film, dizi ve tiyatrolarda rol almaya devam etmektedir. "Öyle Bir Geçer Zaman ki" dizisinde oynadığı "Balıkçı" karakteriyle ünlenir. (Dağ, Kişisel Görüşme, 16.04.2019)

1982’den itibaren Yarın, Tan, Üç Çiçek, Varlık, Şiir Atı, Sombabar, Demokrat ve E isimli dergiler ile Cumhuriyet, Yeni Yüzyıl ve Demokrasi gibi gazetelerde şiir, deneme ve eleştirini yayımlar (Yalçın, 2001: 89). Tiyatro, sinema eleştirmenliği ve resim sanatı hakkında değerlendirme yazıları kaleme alır. 1980 şiirinin önemli isimlerinden olan Alkaya, şiirleri, yazılarıyla olduğu kadar basın hayatındaki başarılarıyla da dikkat çeker. Ayrıca birçok şiir dergisinin yayına hazırlanmasında rol alır. Şiir Atı dergisinin ilk sayısını hazırlayarak farklı türden şiirleri okurlarla buluşturur (Ay, 2005:159). Edebiyatın birçok türünde eser veren sanatçı, çalışmalarındaki başarıyı "her şeye meraklı ve en iyi olmaya yolundaki çabaya" bağlar. Derin bir alt yapısı olan şiirinde imgesel anlatım, tarihi olaylara ve kişilere göndermeler ağırlıklı olarak yer alır. Şiir ve deneme şair için "geniş gezinti alanı içinde olmak"tır. Alkaya, kendisini en iyi ifade eden türün şiir olduğunu ifade eder. Kendi kuşağını "modernitenin tekne kazıntıları" olarak gören şair, kuşağındaki insanlarda her şeye meraklı olma halinin baskın geldiğine inanır. Yetenekli olduğu her alanda varlık göstermeye çalışan "son kazıntı kuşağa" ait olmayla ilgili olan bu durum, onun şiirlerinin imgesel alt yapısını oluşturan kaynağı güçlendirir. Dolayısıyla Orhan Alkaya şiirinin göndermeler yoluyla oluşturulan imgesel dilini anlayabilmek, belli bir bilgi birikimini gerektirir. 1990'da yayımlanan Parçalanmış Divan adlı şiir kitabında aşka, çocukluk yaşantılarına ve gençlik yıllarına duyulan özlemi dile getirirken doğaya ait unsurlardan sıkça faydalanır (Alkaya, 2014: 38) . Şiirlerinin birçoğunda Tanrı-Tanrıça yaşamları, mitolojik varlıklar, kültürlerarası öğeler yoluyla benzetmeler yaptığı görülür. 1994'te yılında yayımlanan Yenilgiler Tarihi'nde şiirlerine ilham kaynağı olan Jimi Hendrix, Ahmet Haşim, Janis Joplin gibi isimlere şiirler ithaf eder ((Alkaya, 1994: 61). Ayrıca eşine, arkadaşlarına ve yakınlarına yazdığı şiirler de bulunmaktadır (Özkan ve Durbaş: 2003: 1154). Geniş bir bilgi alanına yayılan ilişki ağı üzerine kurulan şiirlerinde metinlerarasılık dikkat çekicidir. Disiplinlerarası bilgiyi içine katarak sağlam bir zemin oluşturan Alkaya, şiirde "zevk" ilkesini ölçüt olarak kabul eder. Şiir, tiyatro, sinema veya diğer türlerde başarılı olma şartını sıkıcı olmamaya bağlar. Şaire göre "Sanatın her türü için asıl olan haz ilkesidir". Yenilgiler Tarihi kitabındaki şiirlerinde dijitalleşen insan ilişkilerine eleştirel bir bakışla yaklaşır. Yaşamsal alanlarda kültürel ve milli değerlerden uzaklaşarak ortaya çıkan samimiyetsiz ilişkilerin insan ve toplum hayatındaki eksilerine değinir. 1999'da yayımlanan Türkiye Hala Mümkün adlı siyasi polemikler kitabında yazar, her döneme ait siyasi, sosyal ve toplumsal olaylara ilişkin bazı sorular sorarak konulara dikkat çeker. Dönemsel şartlara getirdiği eleştiriler üzerinden olması gerekene dair bazı söylemler geliştirir. Alkaya sınıfsız, ayrıcalıksız bir toplum kurma ütopyasının gerçekleşmesi için çağrıda bulunarak kitabını sonlandırır. 2014 yılında Alkaya, Fergun Özelli ile birlikte yüze yakın şairin çocuklar için yazdığı şiirlerden oluşan Seyfi Turan Şiiri adlı kitabı hazırlar. Kitaptaki şiirler on üç dile çevrilerek bölümler halinde birleştirilir. 2011’de yayımlanan Altı adlı şiir kitabında ise aşk şiirlerinin ağırlık kazandığı görülür. Mısralarının arasına Tevfik Fikret, Ahmet Haşim, Nazım Hikmet, Ahmet Muhip Dranas, Arif Damar vb. şairlerin mısralarını serpiştirerek yeni şiirler yazar. Bazı şiirlerinde ise sadece harfleri sıralar. Yüzyılımın Ardından 3 adlı şiiri bazı ses birliklerinin sıralanmasıyla oluşturulmuştur (Alkaya, 2011:49-52). Alkaya, şiir ve deneme, köşe yazıları yazarken gelişmiş bir dil kullanmaya özen gösterir. Sözlük okumaya ayrı bir önem veren yazar, yeni kuşaklarda dil bilincini ve Türkçenin düzgün kullanımını geliştirmek için Osmanlıcanın da öğretilmesi gerektiğine inanır. Sanatın her alanın önce yerel sonra evrensel değerlerden beslenmesi gerektiğine inanan sanatçı, toplumsal belleğin yok oluşuna tepki göstererek sanatın içtenlikten beslenmesini savunur. Eser verilecek her alanın öncelikle kişinin kendisinden bir parça taşıması gerektiğini savunan sanatçı; toplum anlayışı, tarihsel süreç ve sanatın birleşiminden doğan çizgilerle eserlerini ortaya koyar.