Madde Detay

İstanbul’da doğdu. Babası tüccar Muhtar Asena, annesi Nihal Öndersev, ablası ise gazeteci/yazar Duygu Asena’dır. Atatürk’ün yaveri, milletvekili Ali Şevket Öndersev dedesi; milletvekili Vahit Asena amcasıdır. Gazeteci/yazar Halit Çapın ve Adam Yayıncılık’ın kurucusu reklamcı/yazar Nazar Büyüm eski eşleridir.

Şair, 1964’te Kadıköy Özel Kız Koleji’ni bitirdi. Bir süre İÜEF İngiliz Filolojisine devam etti. 1966’da, vefat eden teyzesi Aylin Öndersev’in adını müstear olarak kullanıp katıldığı güzellik yarışmasında Türkiye Güzeli seçildi. Duygu Asena, verdiği bir röportajda kardeşinin babasından kurtulmak için yarışmaya girdiğini söyler. Çünkü Milliyet gazetesi birinci gelen kişiye Londra’da okul bursu verecektir. İnci Asena yarışmada birinci oldu, eğitim bursunu da kazandı; fakat o dönemde Milliyet gazetesinin en ünlü yazarlarından biri olan Halit Çapın’ın röportaja gelmesi Asena’nın bütün planlarını değiştirdi. Halit Çapın’la birbirlerini sevip evlendiler ve 1968’de kızları Berfu doğdu. Yeni bir hayat, düzen derken yazar Londra’da kazandığı bursa gidemedi (Düzkan 2001). İnci Asena’nın Halit Çapın’la evliliği 1972’de bitti.

İnci Asena, 1972-73 yıllarında Milliyet Yayınları için İngilizceden roman çevirileri yaptı. İkinci evliliğini Nazar Büyüm’le yaptı. Ajans Ada’nın kurucusu Nazar Bey, daha sonra kurduğu Adam Yayıncılık’ın yöneticiliğine ve yazı işleri müdürlüğüne 1981’de İnci Asena’yı getirdi. Yazar, Aralık 1985’te Adam Sanat; 1995’te Adam Öykü dergilerini kurdu. 2000’li yılların başına kadar Adam Yayıncılık’ta yöneticilik görevini sürdürdü. Hâlen İstanbul’da yaşayan yazar, PEN Yazarlar Derneği üyesidir. Seçilmiş şiirlerinden oluşan kitabı Ermenice, Gürcüce ve Litvanca dillerinde yayımlandı.

Şiir, öykü, roman, derleme ve çeviri türlerinde eserler veren İnci Asena, yazın hayatına, öğrencilik yıllarında Milliyet gazetesi ekinde haftalık yazılar yazarak başlar. Şiirleri 1990’dan itibaren Adam Sanat’ta yayımlanır. Kitap olarak yayımlanan ilk eserini şiir türünde verir. İnci Asena şiir yazmaya nispeten geç bir zamanda başlar. Yayıncılık mesleğinin içinde esasen uzun yıllar şiirle iç içe olur. Fakat kendi birikimlerini kırk dört yaşında iken okuyucuyla buluşturur (Üster 1994: 11). İlk şiir kitabı Tramvay Döşeriz Ay Döşeriz (1993) toplumsal sorunlara (çocuk istismarı, kadın istismarı, şiddet vb.) karşı estetik bir zaviyeden eleştiri getirir. Şiirlerin anlamsal olarak açık ve anlaşılır olduğu; bunun yanı sıra şairin alışılmamış bağdaştırmalar, sözcüksel sapmalar ve yinelemeler kullandığı görülür. Şair, Antik Yunan ve Roman mitlerinin (Promete), tarihi kişi (Hitler) ve olayların (İstanbul’un fethi), sanatçıların, (Beethoven, Chopin, Mozart), kurgusal karakterlerin (Peter Pan) imgesel gücünden yararlanır. Çıplak Bakamıyorum (1996)’da yine yazarın mitlerin imgesel gücünden yararlandığı görülür ve toplumsal eleştiri devam eder. Her iki kitabında da İstanbul’da doğan ve yaşayan şairin İstanbul tutkusu ve ironik şiirsel söylemi vardır (Şahin, 1998: 7) Celal Üster, İnci Aral’ın söz konusu kitaplardaki şiirlerinde “ciddilik” ile “alaycılık”ın tuhaf bir ilişki içinde olduğunu düşünür ve bunu “acı bir alay” olarak ifade eder (Üster 1994: 11). Üçüncü şiir kitabı Tutamadığım Sözler (2000)’de tutku, aşk, coşkunluk, uçarılık temleri (Rayan 2000: 13) kadın bakış açısıyla ele alınır. İmgesel ve tematik yapıda diğer kitaplarında olduğu gibi İstanbul yine ön plandadır. Kitaptaki “Dönüş”, “Tutamadığım Sözler”, “Nergis’in Ölümü”, “Lokum”, “Ninni” gibi şiirler diğer şiirlere oranla biraz daha “acı,” “sitem”, “öfke”, “umutsuzluk”, “kırgınlık” (Rayan 2000: 13) içerir fakat bu duygu durumları yine içinde alay ve ironiyi barındırır.

Üç Gün Paris (1998) ve Amsterdam’dan (1999) eserleri “Fotoğraf Arkası Notları” alt başlığıyla yayımlanır. Her iki kitap da farkı bir tarzda kurgulanır. Şiir, gezi yazısı, hatıra türleri iç içe geçer. Eserlerde yer alan fotoğraflar şiirlerle ilintilidir. Üç Gün Paris’te de insanın yalnızlığı vurgulanırken; Amsterdam’dan da yoğun bir cinsellik ve tutku temi ön plana çıkar.

İlk öykü kitabı Maskeler (2001) yazarın on beş yıllık birikiminin ürünüdür. İki bölümden oluşan kitabın ilk bölümü “Bir Demet Çiçek” ikinci bölümü ise “Kahve Falı” isimlerini taşır. Öykülerde gündelik yaşam farklı bir duyarlıkla okuyucuya sunulur. Yazar bu kitapta çocukluk gözlemleriyle büyüklük izlenimlerinin bir araya geldiğini düşünür (Günüşen 2001) “Kadın-erkek ilişkileri”, “geçim sıkıntısı”, “özgürlük”, “yalnızlık” ve “başkaldırı” öykülerin ana temleridir. Kitabın ismiyle, toplumsal ilişkiler sonucunda insanların gerçek kimliklerini gizlemesine; maske takmasına ironik bir gönderme yapılır. “Bir Gün” adlı öykü İnci Asena’nın Bülent Erkmen’in tasarladığı 32 Büst: Otuz İki Fotoğraf İçin Yazılmış Yalanlar (2000) adlı kitapta yer alan çıplak fotoğrafının çekildiği günün hemen ertesinde yazılmıştır (Günüşen 2001).

Yazarın ilk romanı Aldanış (2005) modern toplumda entelektüel bir kadının aldatıldıktan sonra yaşadıklarını konu edinir. Romanın başkişisi Gönül’ün, kocası Yavuz’un cenazesinin ardından tesadüfen gelişen olaylar silsilesiyle yaşamın içinde verdiği mücadele, kendi kişiliği ve kimliğini tanıma çabası/serüveni romanın temel izleğidir. Ayrıntılı betimlemeler, gözlemler, bilinç akışı tekniğinin kullanılması eserde öne çıkan özelliklerdir. Yaşamın içinde olan fakat “bireylikleri belirgin” Canset, Yıldız, Yusuf, Can gibi yan karakterlerin yanı sıra “elitist”, “nesnel”, araştırıcı/analizci” özelliklere sahip Gönül, Yavuz, Belma, Argün, Palyaço, Gani Usta gibi ana karakterler yer alır (Öztop 2005: 21). Eserde Gönül dışında diğer bütün karakterlerin yaşamı irdelediği ve yaşama karşı bir savaş içinde olduğu görülür. İnci Asena, verdiği bir röportajda Aldanış’taki bütün kişilerin kendi öz yaşamından izler taşıdığını belirtir (Gürel 2005: 12). Gönül’ün romanda vitrayla uğraşmaya başlaması ve Gani Usta ile tanışması üretme/öğrenme kaygısını ve umudu simgeler. Yazarın şiirlerinde olduğu gibi geniş mekân yine İstanbul’dur. Dar mekânlar ise Beyoğlu, Taksim, Küçükyalı, Gümüşsuyu ve Arnavutköy’dür. Zaman olarak on yıllık bir süreci anlatır.

İnci Asena şiir, öykü ve roman türlerinin dışında çeviri ve derleme türlerinde de eserler verir. Irving Wallace’den çevirdiği Nobel, Bir Armağanın İçyüzü (1972) ilk çeviri eseridir. Bunun dışında Mikrop (1973), Adam Tenis (1984), Sessizliğin Öfkesi (2004), Kızgın Tepeler (2007), Hiç Kimse Buraya Senin Kadar Ait Değil (2017) çeviri türündeki diğer eserleridir. Ayrıca Adam Yayınları’nda yöneticisi iken on ciltlik Walt Disney Ansiklopedisi (1982)’nin genel yayın yönetmenliğini yapar; yayınevi eserin Türkçe telif haklarını satın alır. Yazar, Türk yazınından seçtiği aşk, ayrılık, özlem ve yalnızlık temalı şiirlere; Türk ve Sovyet yazınından seçtiği şiir ve öykülere; Dünya yazınından seçtiği mektuplara derleme eserlerinde yer verir. Yirminci Yüzyılda Yazınımıza El Verenler (2000) ise Yaşar Kemal’den Ataol Behramoğlu’na, Mina Urgan’dan Enis Batur'a kadar Türk yazın dünyasındaki isimlerin renkli el baskılarından, “el” üstüne yazdıkları şiir ve yazılardan, fotoğraflardan oluşan derleme bir eserdir.