Madde Detay

Türkmen edebiyatının önde gelen yazarlarından Berdi Kerbabayev, Ahal ilinin Tecen ilçesine bağlı Govkuzeren köyünde doğmuştur. Çiftçi bir ailenin çocuğudur. Önce köy okuluna gitmiş; ardından Tecen, Kaka, Gorcav, Buhara medreselerinde eğitim almıştır. 1919 yılında Aşkabat’taki öğretmenlik kursuna katılan yazar, bu kursu tamamladıktan sonra Türkmenistan’ın çeşitli yerlerinde memur ve öğretmen olarak görev yapmıştır. 1924-1927 yılları arasında Türkmenistan gazetesi Edebî Bölümü müdürlüğünü yürütmüş ve aynı zamanda Tokmak dergisi ile Dayhan gazetesinde çalışmıştır. 1927 yılında Leningrad’da Doğu Bilimleri Enstitüsü Türkoloji Bölümünde eğitim almaya başlamış ancak bu okulu tamamlayamamış ve Aşkabat’a dönerek Tokmak dergisi Edebî Bölümü müdürü olarak çalışmaya başlamıştır. Ayrıca Türkmenistan Yazarlar Birliği başkanlığı da yapmış olan Kerbabayev, 1974 yılında vefat etmiştir (Memmedov 2004: 451; Sarıkaya 2003: 1-13; Sarıkaya 2009: 1-4; Yusupov vd. 1992: 170).

Gençlik yıllarından itibaren Türkmen klasik edebiyatını; Nevâî, Fuzûlî, Nizâmî gibi üstatların eserlerini ve Türkmen halk edebiyatını ilgiyle okuyan yazar, edebî hayatına şiir yazarak başlamıştır. 1923 yılında Türkmenistan gazetesinde yayımlanan “İç Yene-de İç Yene” adlı ilk şiirinin ardından “İstibdad Zamanda”, “Köne Durmuşımıza İgenç”, “Okasan”, “Mugallım” gibi şiirlerini kaleme almıştır. 1920’li yıllarda yazdığı bu şiirlerde yazar; eğitim, kadın hakları, eski âdetler, din gibi konuları ele almış, halkı okuma yazma öğrenmeye teşvik etmiş ve genç nesli bilinçlendirmeyi amaçlamıştır. Yine bu yıllarda kaleme aldığı “Gızlar Dünyesi”, “Adatın Gurbanı”, “Yaz Mövsüminde Bir Gözel”, “Kepen Dodak” adlı manzumelerinde de kadın hakları konusu üzerinde durmuştur. Kerbabayev, bu manzumelerinin yanı sıra “Aylar”, “Sırlı Depede”, “Amıderya”, “Bahar Buşlukçısı” gibi manzumeler de yazmıştır (Cumayev vd. 1998: 72; Durdıyev vd. 2002: 264; Sarıkaya 2003: 1-13; Sarıkaya 2009: 1-8; Yusupov vd. 1992: 170-171).

Berdi Kerbabayev, 1920’li yılların ortalarından itibaren nesir türünde de eserler vermeye başlamıştır. 1926 yılında toprak ve su reformu uğrundaki sınıf mücadelelerinin konu edildiği “Obada Bolan Vaka” adlı uzun hikâyesini kaleme almıştır. Ardından, “1916-ncı Yıl” adlı uzun hikâyesini ve “Açlık” adlı hikâyesini yazmış olan yazar bu eserlerinde Türkmen halkının Sovyet Devriminden önce içinde bulunduğu zor şartlar üzerinde durmuştur. “Garşa Guda” adlı uzun hikâyesinde berdel, “Aysoltan” adlı uzun hikâyesinde ise barış konusunu ele alan yazarın “Hüşgerlik”, “Gabancan Ene”, “Sazagın Sövdası”, “Arslan” adlı hikâyeleri de bulunmaktadır. Başta şiir olmak üzere her türde eserler kaleme alan Kerbabayev daha çok “Aygıtlı Edim”, “Nebitdag”, “Gaygısız Atabay”, “Suv Damcası Altın Denesi”, “Öten Günler” adlı romanlarıyla tanınmıştır. Bu eserlerde Birinci Dünya Savaşı’nın Türkmen köylerine ekonomik bakımdan etkisi, petrol işçilerinin hayatı ve çektikleri sıkıntılar, bir Türkmen devlet yöneticisinin Türkmen birliği uğrunda verdiği mücadeleler, su getirme ve ülkeyi yeşillendirme arzusu gibi konular işlenmiştir. Ayrıca “Vatana Söygi”, “Doganlar”, “Ene”, “Göterim”, “Hüyrlukga-Hemra”, “Halk Şahırı”, “Aygıtlı Edim” gibi başarılı piyesler kaleme alan yazar, Türkmen tiyatrosuna değerli katkılarda bulunmuştur (Cumayev vd. 1998: 72; Durdıyev vd. 2002: 264-265; Sarıkaya 2003: 1-13; Sarıkaya 2009: 1-8; Yusupov vd. 1992: 171-172).

Çocuklar için de “Batır”, “Çekişmen Bekişmez”, “Kırk Yalan”, “Capbaklar” gibi çok sayıda hikâye kaleme alan yazarın “Dostluk” adlı masal kitabı ile “Kim Bilmeşek” adlı bilmece kitabı bulunmaktadır. Tolstoy’un “Anna Karenina”, Gorki’nin “Ene”, Voyniç’in “Gögeyin” gibi elliye yakın eseri Türkmen Türkçesine tercüme eden Kerbabayev deneme türünde de yazılar yazmıştır (Cumayev vd. 1998: 72; Sarıkaya 2003: 1-13; Sarıkaya 2009: 1-8).