Madde Detay

Asıl adı Ali Şahin olan (Kalkan 1988: 176; Artun 2008: 326) âşık, 1929 yılında Kayseri’nin Sarız ilçesine bağlı Büyükörtülü köyünde doğmuştur (Kalkan 1988: 176; Artun 2008: 326). Ortaokulu dışardan bitirmiştir. 1952 yılında Erzurum’da Fevzi Çakmak Hastanesinde askerliğini yapmıştır. 1955 yılında ise Adana Devlet Hastanesine memur olarak girmiştir. Daha sonraki süreçte laborant olmuştur. 13 yıl devlet hastanesinde, Adana Numune Hastanesi ve Osmaniye Devlet Hastanesinde çalışmış, 1978 yılında da emekli olmuştur. Evli ve dokuz çocuğu olan âşık, emekli olduktan sonra da Osmaniye’de çeşitli özel kuruluşlarda laborant olarak çalışmış ve vefat ettiği 2010 yılına kadar evinde mesleğini sürdürmüştür (Artun 2008: 326).

Kendisini yakından tanıyan Emir Kalkan’ın aktardığı bilgilere göre âşık tarzı şiir geleneğine bağlıdır ve bu geleneği sürdürmeye çok gayret etmiştir. Orta derecede saz çalmaktadır. İrticalen söyleme yeteneği ise çok güçlü değildir (Kalkan 1988: 176). Erman Artun’un aktardığı bilgilere göre ustası yoktur, fakat saz ve söz meclislerinde usta âşıklardan yol, erkân, töre ve âşıklık geleneğinin icaplarını öğrenerek ustalığa erişmiştir (Artun 2008: 333). On iki yaşında gördüğü bir rüyanın tesiriyle de âşıklığa başlamıştır. Kendisi, bu hususta, on iki yaşında bir rüya gördüğünü, rüyasında beyaz sakallı bir dervişin bir bardak çay ile bir dilim peynir verdiğini, sabah uyandığında içinde bir kıvılcımın tutuştuğunu ve bir şeyler yazıp söylemek hissi uyandığını söylemiştir (Artun 2008: 328). Gördüğü rüyanın etkisiyle de eski ve kırık bir saz alıp kendi kendine çalmayı öğrenmiştir. Dolayısıyla âşık da gelenekte olduğu gibi saz çalmaya başlamasını gördüğü rüyaya bağlamaktadır. Hatta bu dönemde kırık sazına tel alamadığı için, köy karakolunun telefon kablolarından çıkardığı telleri sazına tel olarak kullanmıştır. Bazen de koyun ve kuzu bağırsağından saz teli yapmıştır (Artun 2008: 327).

Şiirlerinde Derdiderya mahlasını kullanmıştır. Artun, mahlas almasını şöyle aktarmıştır: “1955 yılında bir gün Seyhan Nehri’nin Taş Köprü kıyılarında çalıştığı hastane laboratuarında hamilelik testlerinde kullanılmak üzere kurbağa yakalarken kavanoza bir balık girer. Âşık, kavanozdaki suyu deryaya, kendisini de balığa benzetir. O günden sonra kendisine ‘Derdiderya’ mahlasını alır.”

Şiirlerinde mahlasına da uygun bir şekilde dertli fakat coşkun bir söyleyişi vardır. Şiirlerine baktığımız zaman dünyanın geçici olduğunu ve sevgilinin vefasızlığını daha fazla öne çıkarmıştır. Bununla birlikte toplumsal duyarlılığını ise epik nitelikteki destanları ile dile getirmiştir. Bu duyarlılığı dile getiren “Bayram Destanı” (Şahin 1959a), “Arap Köyünün Yangın Destanı” (Şahin 1959b), “Avşun’daki Feci Kazanın Destanı” (Şahin 1962a), “Farelere Deyişler” (Şahin ve Bilhan 1960) ve “Almanya’da Namusu Uğruna Çekinmeden İki Alman Gencini Yedi Kurşunla Öldüren Türk Kadınının Acı Olayı” (Şahin-Kaymak 1971) adlı yayımlanmış destanları vardır. Bu itibarla şiirlerinde hece ölçüsüne ve daha ziyade koşma ve destan tarzına yer vermiştir. Şiirleri biçim, ahenk ve anlam yönleriyle bütünlük gösterir (Artun 2008: 328). Ayrıca eserlerinde yöre ağzı deyişleri de içeren yalın ve içten bir anlatımı vardır. Artun’a göre Derdiderya, “seslendiği kitlenin duygusunu, düşüncesini, sevincini, özlemini sazıyla ve sözüyle dile getirmiştir. Çevresinden aldığı ilhamı, yaşama sevincini, arzularını, duygularını güçlü ve özgün bir anlatımla işlemiştir. Âşığın en önde gelen özelliği ise içtenliği ve kıvrak söyleyişidir. Onun dili açık, yalın, çarpıcı, yerli ögelerle bezenmiş bir dildir. Söyleyişinde konuşma dilinin rahatlığı görülür. Buluşları özgün, ölçüyü ve kafiyeyi kullanmada ustadır. Şiirinin ana teması aşktır, tabiat bu aşkın dekorudur. Yurt güzelleri ve güzellikleri onun dilinde, gönül tezgahında âdeta yeniden dokunarak biçimlenir.” (Artun 2008: 329). Dolayısıyla onun şiirlerini maddi aşk, öğüt, ilahî aşk, toplumsal ve kişisel olaylar ve tabiat olmak üzere beş başlık altında toplayabiliriz (Artun 2008: 329).

Tüm şiirlerini topladığı Âşık Derdiderya (Şahin 1962b) ve Derdiderya Diyor Ki (Şahin 1967) adında iki kitabı bulunmaktadır. Âşık Nuri Doğruyol ve Âşık Celâl Dişlioğlu ile birlikte Üç Âşıklardan Coşkun Şiirler (Şahin-Doğruyol ve Dişlioğlu 1959c) adı altında bir de müşterek eser hazırlamışlardır. Derdiderya’nın destancılığı yanında öne çıkan bir diğer özelliği ise araştırmacı kimliğidir. Bu kimliğine bağlı olarak Güney Anadolu’da Beydili Türkmenleri ve Baraklar (Şahin 1962c) adlı bir çalışmaya da imza atmıştır.