Madde Detay

Asıl adı Hasan'dır. 1857 yılında Kastamonu'nun Cebrail mahallesinde doğdu. 1869 yılında ölen İshakzâde Hacı Hafız İbrahim Efendi'nin oğludur (Tan 1985: 99). İlk tahsilini Kastamonu Rüştiyesi'nde Hoca Behçet Efendiden yapmış, sonra medreseye giderek müderris Bakizade Abdullah Efendi'den okumuş ve müderris Seyit Ahmet Hicabi Efendi'den de ulum ve fünundan icazet almıştır. On üç yaşından itibaren şiir yazmaya başlamıştır. Kendisi irat sahibi olduğu için medreseden çıktıktan sonra bir iş tutmaya lüzum görmemiş ve geliri ile geçinmeye başlamış, böylelikle boş kalan bütün ömrünü saza ve söze adamıştır. Yalnız ölümünden on sene kadar evvel Kastamonu vergi dairesine memur olmuş ve ölünceye kadar da bu memuriyette tahrir vergi kâtipliğinde kalmıştır (Yaman 1936: 3). Fevzî hayatında iki defa evlenmiş üç çocuğu olmuştur. 1917 yılında tifo hastalığından vefat etmiştir.

Fevzî 19. yüzyılda Anadolu'da yaşamış ve şöhretli saz şairlerine çıraklık etmiş, sazı ve sözü ile gönülleri etkilemiş bir şairdir. Âşık Fevzî, önce Sinoplu Yesârî Baba'ya çırak olmuş, ardından 1880 yılında saz omzunda üç yıllık bir Anadolu seyahatine çıkmış ve Kastamonu'ya döndüğünde Âşık Kemâlî'ye bağlanmıştır (Şenel 1995: 48). 1891 yılında tekrar kendi tabirince "sazı elinde sözü dilinde" olduğu halde ikinci seyahatine çıkmıştır (Yaman 1936: 12). Bu seyahat yedi yıl sürmüş ve Kastamonu'ya dönmüştür. Kastamonu’nun ve bugünkü komşu vilayetlerle Anadolu’nun pek çok şehir ve kasabalarının 25-30 senelik bir zamanı içinde yapılmış çeşme, köprü, cami ve medrese gibi mimari eserler ile ölenlerinin yüzlercesine tarih ve bir hayli de şiir yazmış olan Fevzî, on dokuzuncu yüzyılın pek çok gönüllere tesir etmiş bir memleket şairidir (Yaman 1936: 12). Fevzî, divan edebiyatında da âşık edebiyatında da kendini yetiştirmiş bir şairdir. Şairliğinin ilk zamanları tamamı ile halk şairlerine hizmet etmiş ve bir halk şairi olmak istemiş, bu yüzden çok mükemmel ve usullü saz çalmasını da öğrenmiş, hatta sazı omzunda pek çok yerleri dolaşmış ve âşıkâne fasıllar da yapmıştır. Fakat sonraları kendisini tamamıyla divan edebiyatına kaptırmış ve Muallim Naci edebî devrinin bir mukallidi olmak arzusundan kendisini kurtaramamıştır (Yaman 1936: 12). Fevzî, hem âşık hem de divân edebiyatı türlerinde yazdığı şiirlerini Hatırat-ı Fevzî ve Füsûl-i Âşıkân isimli kendi düzenlediği iki eserde toplamıştır. Fakat bu eserler yayımlanamamıştır. Fevzî'nin eserleri oldukça güzel ve akıcıdır. Koşmalarında divân edebiyatının tesiri görülür, bunda aldığı medrese eğitiminin de büyük payı vardır (Yücel 1993: 82). 

Kocatürk, Vasfi Mahir (1963). Saz Şiiri Antolojisi. Ankara: Ayyıldız Matbaası.

Şenel, Süleyman (1995). "Kastamonu Halk Şairleri Üzerine", Türkiye İş Bankası Kültür ve Sanat Dergisi, Kastamonu Özel Sayısı.

Tan, Nail (1985). "Kastamonu Halk Şairleri". Halk Kültürü Dergisi. İstanbul: yyy.

Yaman, Talat Mümtaz (1936). "Fevzi Hayatı ve Eserleri". Ilgaz Dergisi, Kastamonu: yyy.

Yücel, Neslihan (1993). Kastamonu'da Âşıklık Geleneği ve Kastamonu'da Yetişen Âşıklar. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Koşma

Tüyleri kırmızı, pullu allı kuş,

Bir vakit kafeste nağme ederdi

Bozulmuş cümbüşü, vah zavallı kuş,

Her tarafa uçuşurdu giderdi

Yazık olsun, lânesinden ayrıldı,

Babasından annesinden ayrıldı,

Yavrusundan danesinden ayrıldı,

Anın da halince var imiş derdi

Gözlerimi, Fevzi, kana boyardım,

Hazin hazin bir sadayı duyardım,

Bülbülümü uykusundan uyardım,

Güler miydi, ağlar mıydı, n’ederdi

Kocatürk, Vasfi Mahir (1963). Saz Şiiri Antolojisi. Ankara: Ayyıldız Matbaası. 438.

Koşma

Sevdiğim ben seni gördüğüm zaman

Aşkından kaçmak, yüz çevirmek ne?

Vade-i vusalin dururken cânân

Aksi revişlerle söz çevirmek ne?

Cemalin şemine pervaneliğim

Ya niçin sormazsın divâneliğim

Bilir iken böyle mestâneliğim

İğri büğrü bakıp göz çevirmek ne?

Aşk-ı hakikatle Fevzi dolmalı

Hakikatı arayıp da bulmalı

Saf olan dilberde, öz sağ olmalı

Özü sağ olana öz çevirmek ne?

Tan, Nail (1985). "Kastamonu Halk Şairleri". Halk Kültürü Dergisi. 99.