HAKKI, Kıbrısî-zâde Şeyh İsmâil Hakkı Efendi

(d. 1200/1785 - ö. 1279/1862)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul'da 1200/1785 senesinde doğdu. Asıl adı İsmâil Hakkı Efendi'dir. Şiirlerinde Hakkı mahlasını kullandı. Tersane emini Kıbrıslı Elhâc Ali Ağa'nın oğlu olduğundan Kıbrısî-zâde sanıyla tanındı. Medrese öğrenimi gördükten sonra 1220/1805 senesinde müderrislik yoluna girdi. Sonra kadı oldu. 1258/1842 senesinde Selanik, 1268/1851 yılında Bursa kadılıkları yaptı. 1274/1857 senesinde Mekke payesini ihraz etti. 1279/1862 senesinde İstanbul'da vefat etti. Koca Mustafa Paşa Camisi haziresine defnedildi. Mezar taşındaki kitabeyi hat öğrencilerinden Sâmî Efendi yazmıştır ki kitabe şöyledir: "Mekke-i Mükerreme pâyelülerinden olup şâ'ir, ilm ü kemâl ile mevsûf ve ta'lîm-i hatt-ı ta'lîk ile ma'rûf ârif-i billâh ve muhibb-i hânedân-ı Resûlullâh olan tarîk-i Sa'diyye meşâyihinden İsmâ'il Hakkı Efendi, rahmetullâhi aleyh 1279".

Sa'diye tarikatının ileri gelenlerinden olan Hakkı Efendi şairliğinin yanında hattatlığı ile de tanınmıştır. Hatt-ı Ta'lîki Yesârî-zâde Mustafa İzzet Efendi'den talim ederek icazet almış ve kendisi de hat konusunda birçok öğrenci yetiştirmiştir. İlm-i nücuma da vakıftır. Peygamber soyuna düşkünlüğüyle tanınan Hakkı Efendi gazel vadisinde kendisini pek gösterememiş ise de tarih düşürme konusunda zamanında takdir edilen bir şahsiyet olmuştur. Fatîn'e göre meşhur tarih düşürme ustası Surûrî ile aynı ayardadır (1271: 66). İbnü'l-Emin ise Hakkı'nın mecmualarda güzel tarihlerine tesadüf olunduğunu, diğer manzumelerinin az görüldüğünü fakat bu görülen manzumelerine bakılarak daha başka şiirleri de olabileceğini, fakat bunlar basılmadığı için zayi olmuş olabileceğini söylemektedir (İnal 1988: 477). Şiirine örnek Fatîn Tezkiresi'nde ve Son Asır Türk Şairleri'ndedir.

Kaynakça

Fatîn Dâvud (1271). Hâtimetü'l‑Eş‘âr. İstanbul.

İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. I. İstanbul: Dergah Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET ARSLAN
Yayın Tarihi: 02.10.2014
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Arz ider gül ruhların hep ârız-ı dildâra gül

Benzedir bu vech ile kendüsini ruhsâra gül

Gonca geymiş başına gûyâ yeşil bir Yûsufî

Geldi çıkdı şâh-ı ezhârım deyü gülzâra gül

Sârık-ı gülşen midir bilmem bu reng-i âl ile

Meclis-i tarh-ı çemende yağlanır bî-çâre gül

Geldi gûyâ bir gulâm-ı şâh-ı fasl-ı nev-bahâr

Âl câmeyle yeşil kaftân ile bâzâra gül

Cem' olur ürd-i behiştin müjdesiyle bâgda

Bir kıyâmetdir kızılca mahşer-i gülzâra gül

Bâg-bân-ı tab'-ı şi'rim saf-be-saf Hakkî hemân

Gars ider hep gülşen-i mecmû'a-i eş'âra gül

(İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. I. İstanbul: Dergah Yay. 477.)

Bazı Tarih Mısraları

Nâle kılsun ins ü cin gitdi Süleymân-ı Fehîm

Bulmadı gitdi hekîm beg de ilâcın mevtin

Ney-zeni dem-beste itdi nâle-i deff-i ecel

Meded sırr oldı gitdi Ka'be'de mollâ idi Sırrî

Ecel bozdı bu şeb Kız Ahmed'in bikr-i hayâtın hey

Kıldı Mekkî-zâde Âsım Ka'be-i huldı mahal

Ka'be-i adni tavâf eyledi rûh-ı Halîl

Kıldı Camcı-zâde'nin billûr-veş cismin ecel

(Fatîn Dâvud (1271). Hâtimetü'l‑Eş‘âr. İstanbul. 65, 66.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Fatih Danacıd. 17 Nisan 1983 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2NAKŞÎ, İbrahim Efendid. 1641-42 - ö. 1702-03Doğum YeriGörüntüle
3RÂGIB, Es'ad Paşa-zâde Râgıb Bey, İstanbullud. ? - ö. 1858Doğum YeriGörüntüle
4PERTEV PAŞA, Seyyid Mehmed Saidd. 1785 - ö. 1837Doğum YılıGörüntüle
5NÂTIKÎ, Ahmed Dursund. 1785 - ö. 1863Doğum YılıGörüntüle
6KÂSIMÎ, Kerküklüd. 1785 - ö. 1845Doğum YılıGörüntüle
7DEM’Î, Yûsufd. 1844 - ö. 1862Ölüm YılıGörüntüle
8KÂMİLÎd. ? - ö. 1862Ölüm YılıGörüntüle
9ŞÂDÎ BABA/BABA ŞÂDÎ-İ SOFYAVÎd. 1772 - ö. 1862Ölüm YılıGörüntüle
10SÂLİH EFENDİd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
11SEVDÂYÎd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
12FÂ'İZÎ, Bâkî-zâde Es'ad Fâizî Efendi b. Abdurrahman Efendid. 1616/1617 - ö. Aralık 1665/Ocak 1666MeslekGörüntüle
13TEVFÎK, Mehmed Tevfîk Bey, Babad. 1836 - ö. 1896Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14NECÎB, Mehmedd. ? - ö. 1843’ten sonraAlan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15CEMÎLÎ, Mehmed Sa'dullâh Cemîlî Beyd. 1825 - ö. 1855 ds.Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16CEDÎDİ, İslâmoğlı Süleymân Beyd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17SIRRÎ, Eşref-zâde Şeyh Abdülkadir Sırrî Efendid. ? - ö. 1766-1767Madde AdıGörüntüle
18DERVİŞ, Topuzoğlu Ahmedd. 1853 - ö. 1913Madde AdıGörüntüle