Madde Detay

Kaynaklarda “Husrev/Husrevî” mahlasıyla yer alan Husrev-zâde Mustafa Efendi’dir. Molla Yûsuf Kirmastî’nin torunlarından Dürer ü Gurer sahibi Molla Husrev’in kızı Fatma Hanım’ın oğlu Mehmed Çelebi’nin oğludur. Mustafa Efendi, babası Mehmed Çelebi’nin İpek’te kadılık yaptığı sırada doğdu. Oğlu müderrislik ve mollalık yapmış Husrev-zâde Husrev Efendi (ö. 1020/1611)’dir.

Husrevî, Kadı-zade’den ve Saçlı Emir Efendi’den dersler aldı, 963/1555-56 yılında Ebussuûd Efendi’den mülazım oldu. 967/1559 yılı başlarında atandığı müderrislik görevini Bursa’da ve daha sonra İstanbul’da bazı medreselerde yerine getirdikten sonra bu görevinden azledildi. Daha sonra Şam hacıları kafilesi kadısı olarak hacca gitti. Şaban 987/Eylül-Ekim 1579’da Suûdî Efendi’nin yerine Ali Paşa medresesine, daha sonra Manastır’a tayin edildi. Şaban 993/Temmuz-Ağustos 1585’te hastalığı sebebiyle emekliye ayrıldı. Cemaziyelevvel 998/Mart-Nisan 1590’da Seyrek-zâde yerine Trablusşam kadılığına atandı. Safer 1000/Kasım-Aralık 1591’de azledildi. Şairin hayatı hakkındaki ayrıntılı bilgileri aktaran yegâne kaynak durumundaki Nev’i-zâde Atâyî’nin Şakâyık Zeyli’nde şairin azledildikten sonra memleketine dönüş yolculuğu sırasında Cemaziyelevvel 1000/Şubat-Mart 1592’de Akşehir’e geldiğinde hastalanarak vefat ettiği kayıtlıdır. Ancak bazı kaynaklarda mezarının Bursa’da Molla Husrev Medresesi’nde, dedesi Molla Hüsrev’in yanında olduğu belirtilir.

Kişilik özelliklerinden övgüyle söz eden Âşık Çelebi, “…şi’re dahı meyl ider.” şeklinde bir ifade kullanarak Husrevî’nin şairlikte çok başarılı olmadığını ima eder. Hasan Çelebi ise kişiliği gibi şiirlerinin de benzersiz olduğunu belirtir.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Atik Gürbüz, İncinur (2011). Mecmû’a-i Letâ’if. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Erdağı, M. Sadık (hzl.) (2002). Seyyid Rıza (Zehrimarzade), Rıza Tezkiresi. Ankara: Kalkan Matbaası.

İpekten, Haluk vd. (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü. 

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuhfe-i Na’ilî: Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.

Müstakim-zâde Süleyman Sa’deddin (2000). Mecelletü’n-nisâb-Tıpkı Basım. Ankara: KB Yay.

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkîretü’ş-Şu’arâ. Ankara: Kültür Bakanlığı e-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html[erişim tarihi: 11.05.2013]. 

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkîretü’ş-Şu’arâ. Ankara: Kültür Bakanlığı e-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83504/kinalizade-hasan-celebi---tezkiretus-suara.html [erişim tarihi: 11.05.2013]. 

Solmaz, Süleyman (hzl.) (2009). Ahdî ve Gülşen-i Şu’râ’sı (İnceleme – Metin). http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219145/h/agm.pdf [erişim tarihi: 11.05.2013].

Şemseddin Sâmî (1308). Kâmûsü’l-A’lâm. İstanbul.

Nev’î-zâde Atâ’î (yty). Zeyl-i Şakâyık li-Atâ’î. yyy.

Yavuz, A. Fikri ve İsmail Özen (hzl.) (yty). Bursalı Mehmed Tâhir Efendi, Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Meral Yay.

Gazel

Ehl-i diller seni cânâ şeh-i hûbân dirler

İşigüñde niçe Husrevleri derbân dirler

Giceler şem’-i şeb-ârâ saña yanar yakılur

Sen meh içün anı da âşık-ı sûzân dirler

Râh-ı kûyuñ güzelüm bağlamış ağyâr meded

Kaplamış Ka’be yolın hâr-ı muğaylân dirler

Mâh sanma görinen evc-i felekde ey dil

Dest-i kudretle yanar şem’-i şebistân dirler

Husrevâ bir nazar ile seni meftûn ideni

Çeşm-i câdûlar ile Rûhî-i fettân dirler

(Atik Gürbüz, İncinur (2011). Mecmû’a-i Letâ’if. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Ünv. 295-296.)