Madde Detay

Selanik'te dünyaya gelen Hatice Münevver Ayaşlı'nın babası Miralay Mustafa Tayyar Bey, annesi ise Hayriye Şerife Hanım'dır. Selanik'in kaybedilmesinin ardından küçük yaşlarda ailesi ile İstanbul'a taşınan Ayaşlı, babasının görevi nedeniyle sekiz yaşında iken Halep'e taşındı. Öğrenimine Halep'te başlasa da iki yıl sonra babasının tayin olduğu Beyrut'a gitmek durumunda kaldı. Burada eğitimine devam etti ve Fransızca öğrendi. 1919'da annesi ile Almanya'ya gitti. Önce Almanya'da bir Alman Okulu'nda daha sonra Fransa'da Şark Dilleri Okulu'nda öğrenim gördü; Arapça ve Farsça öğrendi. Türkiye'ye dönerek bir Alman şirketinde, daha sonra Hariciye Vekaleti'nde çalıştı. 1930 yılında Viyana Büyükelçisi devlet adamı ve şair Sadullah Paşa'nın oğlu Nusret Bey ile evlendi. Soyadı Kanunu çıktıktan sonra 1934 yılında Ayaşlı soyadını aldı.

1944 yılında ise eşi Nusret Bey'in vefatının ardından 1947 yılında gazeteciliğe ve yazarlığa başlayarak Yeni İstanbul gazetesinde "Merak" başlığıyla günlük hayatını ve hatıralarını kaleme aldı. Ünlü doğu bilimci Massignon’dan Farsça tasavvuf dersleri aldı. Tasavvuf eğitimi gören Münevver Ayaşlı, Hacı Bayram Veli tarikatına bağlandı. 1984 yılında Türkiye Yazarlar Birliği Üstün Hizmet Ödülü'nü Fevziye Abdullah Tansel ile paylaştı. Dönemin önemli gazetelerinden olan Yeni İstanbul, Sabah ve Yeni Asya gazetelerinde günlük yazılar ile roman tefrikaları yayımladı. Osmanlı sarayında yetişen ve saray kültürüne hâkim olan Ayaşlı, bu bilgi birikimini eserlerine yansıttı.

Hac vazifesini yerine getiren Münevver Ayaşlı, çocuğu olmadığı için Hasan adında bir çocuğu evlatlık almış, ona soyadını da vermiştir. Kurduğu Ayaşlı Vakfı'nda uzun yıllar boyunca yüzlerce kişiye tezhip, ebrû, tasavvuf musikisi ve Mesnevî dersleri verdirmiş olan yazarın aynı zamanda pek çok kültürel etkinlikte de imzası vardır. Yeni İstanbul, Sabah ve Yeni Asya gibi gazetelerde yazarlık yapan Ayaşlı, İstanbul Vefa semtinde bulunan İlim Yayma Vakfı'nın kurucuları arasında yer aldı. Kitaplarında ve anılarında önemli isimler ve eserleri hakkında ilginç ve kitaplarda bulunmayan bilgiler vermesi bakımından yazdıkları önemlidir. Vefatının ardından Üsküdar Gençlik ve Eğitim Merkezleri çatısı altında kurulan Bilgi Evleri Çocuk Akademisi'ne Münevver Ayaşlı adı verildi. Yazdığı roman ve inceleme türündeki eserleri ile bir döneme tanıklık eden Münevver Ayaşlı 20 Ağustos 1999 Cuma günü vefat etti.

Kültürel hayatında edebiyat ve sanat dünyasından Abdülhak Hamit, Yahya Kemal Beyatlı, Necip Fazıl Kısakürek, Asaf Halet Çelebi, İsmail Hami Danişment, Mithat Cemal ile ressam Namık İsmail gibi pek çok şair ve sanatçı ile iç içe olan yazarın yetiştiği ortam edebî kişiliğinin oluşmasında etkili oldu. Münevver Ayaşlı'nın öne çıkan en önemli eseri/eserleri Pertev Bey serisidir. Pertev Bey’in Üç Kızı (1968), Pertev Bey’in İki Kızı (1969), Pertev Bey’in Torunları (1992) adlı romanları ile Osmanlı’dan Cumhuriyet’e kadar olan süreçte bir ailenin panoramasını gözler önüne sermiş, bu eserlerinde Osmanlı kültür ve medeniyeti ile Cumhuriyet'in kuruluş yıllarındaki sosyal değişimleri yansıtmaya çalışmıştır. Osmanlı’nın yıkılışına ve aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna tanıklık eden Münevver Ayaşlı, bu süreçte tanıdığı şair ve yazarlarla ilgili bilinmeyen birçok hatırayı kaydedip yayımlamıştır. Bu nedenle yazarın eserleri, dönemin sosyal ve kültürel yapısını yansıtması bakımından önemli eserlerdir. Özellikle İşittiklerim, Gördüklerim ve Bildiklerim (1973) adlı hatıra türünde yazdığı kitabında Osmanlı’nın yıkılış günlerinde şahit olduğu simalar ve olayları hakkında ilginç anılarını paylaşarak tarihe bir bakıma belge bırakmıştır.

Mistik eğilimleri ile tanınan ve bir Osmanlı aristokratı olarak kabul edilen Münevver Ayaşlı, Doğu ve Batı kültürlerini yakından tanır. Kendisi eserleri ile ilgili olarak "Biz tarihçi değiliz ve tarih yazmak iddiasında da hiç değiliz. Biz içinde yaşadığımız devri, gördüklerimizle, tanıdıklarımızla, işittiklerimiz veya işitenlerden işittiklerimizle, nüktesiyle, rivayetiyle, dedikodusuyla, efsanesiyle ve bilebildiğimiz kadar hakikatiyle, bizden sonra gelecek nesillere nakletmek istiyoruz." (Yıldız 2009: 92) diyerek yazmadaki gayesini açıklamıştır. Eserlerinde zengin kültür birikimini ortaya koyan Ayaşlı, konu olarak Rumeli ve Balkanlardaki temel sorunları, eski İstanbul hayatını, devrin önemli simalarına ilişkin olayları, İslam hoşgörüsünü ele almıştır. Edep Yâ Hû (1984) adlı eserinde Osmanlı kültürü üzerine yazdıklarını bir araya getiren yazarın vefatından sonra yayımlanan Haminnenin Suret Aynası (2009) ise edebiyat, sanat ve siyaset dünyasının portre denemelerinden oluşmaktadır.