Madde Detay

1899 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Nüfus kayıtlarında ismi Ahmet Münir Egeli’dir.  Ancak o Münir Hayri Egeli olarak tanındı. Darülmualim’den (Erkek Öğretmen Okulu) mezun oldu. 1917- 1918 senesinde Darüşşafaka’da tarih ve resim (el işi) öğretmeni olarak görev yaptı. Mercan Sultanisinde öğretmenlik yaparken kendi deyimiyle “anormal çocuklara mektep açmak” amacıyla “kendi adına” Paris’te Sorbonne Üniversitesinde marazı ruhiyat (Psikopatoloj) okudu. Yurda döndükten sonra 1923 senesinde Matbuat ve İstihbarat Müdüriyetinde memur olarak çalıştı. Bir süre İkinci Meclis inşaatında ve Çankaya Köşkünün yenilenmesinde çalışarak tavan süslemelerini yaptı. 1923-1925 yılları arasında Trabzon Lisesinde 1925 yılında ise Ankara Musiki Muallim Mektebinde Fransızca öğretmenliği yaptı. 1928 yılında Kocaeli Milli Eğitim Müdürü olarak atandı. Münir Hayri Egeli, 1932’de Ankara İsmet Paşa Kız Enstitüsü Müdürlüğüne getirildi. Ankara Halkevi bünyesinde 1932-1934 yılları arasında yaptığı tiyatro ve opera çalışmaları ile tanınır hale geldi. Ankara Halkevinde sahnelenen Sel, O ve Biz operetlerini yazdı. 1933’de kurulması planlanan Milli Temsil Akademisi için Avusturya, Almanya, Çekoslovakya, Macaristan, İtalya ve Yunanistan’a tiyatro konusunda iki ay süren inceleme gezisine gönderildi. Karl Ebert’in karşı çıkmasıyla Egeli’nin Milli Temsil Akademisi ile kuruluş aşamasında ilişiği kesildi. 1934 yılında İran Şahının Türkiye ziyaretinde sahnelenen Özsoy operasının librettosunu yazdı, operanın müziğini Adnan Saygun besteledi. Opera alanında bu ilk girişimin ardından Münir Hayri Egeli, Taş Bebek, Bay Önder ve Bir Ülkü Yolu adlı operaların librettosunu yazdı. Münir Hayri Egeli, Özsoy ve Bay Önder adlı operaların yazım sürecinde Atatürk ile mülaki oldu. Bay Önder operasının metinleri Atatürk tarafından düzeltildi. Münir Hayri Egeli, 1936 yılında Halkevinin çalışmalarını gösteren Halkevinde Halk ve Gençlik adlı bir kısa bir film hazırladı. 1938’de yönetmenliğini yaptığı Doğan Çavuş adlı film yarım kaldı. 1940’lı yıllarda Polis Enstitüsünde öğretmenlik yaptı.

“Amatör bir sanatçı” olarak Mustafa Kemal Atatürk’ün büstünü yaptı. Ayrıca Atatürk’ün bir heykelini de yaptı ancak Atatürk, heykeli “Lenin’e benzediği” gerekçesiyle beğenmedi. 1937’de Ankara’da açılan Uluslararası Kömür Sergisinin düzenlenmesinde çalıştı. Sergide, yaptığı Atatürk ve İnönü rölyeflerini sergiledi. Ayrıca 1936’da, Mimar Sinan portresini çizdi ve madalyonunu tasarladı. Münir Hayri Egeli, 1936 yılında “Küçük Paralar,” “Yeni Ağustos Böcekleri ve Karıncalar” ve “Haftamızı Oynuyoruz” adlı çocuk piyesleri yazdı. Bu piyesler Ankara Halkevinde oynandı.  Milli Kütüphane kataloğuna göre; 1939-1940-1941 yıllarında 19 adet ucuz polisiye romanı İngilizceden çevirdi. 1947 yılından itibaren “Sihirli Saat,” “Alangeyik,” “Eşek Kulaklı Prens,” “Atlı Kız” gibi isimler taşıyan kısa, resimli çocuk masalları yazmaya başladı.

1948 yılında haftada bir Cumartesi çıkan Haftalık Gazete adlı dergiyi çıkardı. 1943-1950 yılları arasında yayınlanan Çocuk Haftası dergisine çocuk masalları yazdı. Ayrıca bu dönemde; Cemal Kutay’ın çıkardığı Millet Dergisi'nde “Eski Bir Atatürkçü” mahlası ile “Bilinmeyen Atatürk’ten Hatıralar” başlığı altında yazılar yazdı.  Bu yazılarda, Atatürk ile ilgili doğruluğu tartışmalı hatıraları ve Atatürk’ün kendi el yazısı ile yazdığı iddia edilen yazıları yayınladı. Demokrat Parti döneminde Ses Tiyatrosunda Egeli’nin yazdığı Fındık Kurdu adlı müzikal oynandı. Büyük bir çoğunluğu 1950’li yılların başında tarihi film furyasında çekilen 7 filmin yönetmenliğini yaptı. Bu filmler içinde bazı kısımları Pakistan’da çekilen Nilgün (1954) ve Ayhan Işık’ın ilk filmi Yavuz Sultan Selim ve Yeniçeri Hasan (1952) vardır. Bu kurmaca filmlerin dışında Atatürk’ün hayatını anlatan “Atatürk Sevgisi” (1954) belgesel filmini hazırladı. 1950’li yıllarda zaman zaman yazmaya devam ettiği resimli çocuk hikâye kitaplarına 1960’lı yıllarda ağırlık verdi. Tacettin Şimşek’e göre, Münir Hayri Egeli 300 dolayında çocuk piyesi ve hikâyesi yazdı. Milli Kütüphane Kataloğunda ise, Egeli’ye ait 57 adet çocuk masalı ve hikâye kitabı olduğu tespit edildi.