Madde Detay

1099/1688'de İstanbul’un Eğrikapı semtinde doğdu. Doğduğu semtten dolayı “Eğrikapılı” lakabıyla tanındı. Babası, Molla Aşkî Mescidinin imamı hattat Yûsuf Efendi'dir. Babasından sülüs ve nesih yazıla­rını öğrendikten sonra, onun izniyle Hâşimîzâde Yedikuleli Seyyid Abdullâh Efendi'den derse başladı. Aklâm-ı sittenin her nevini ayrı ayrı meşkederek on sekiz ya­şında icazetname aldı. Sadrazam Şehid Ali Paşa tarafından 1126/1714 yılında açılan Galata Sarayına muallim tayin edildi. Burada uzun yıllar pek çok talebeye hüsn-i hat dersi verdi. Bütün hat üs­tatları gibi, Mehmed Râsim’in de arzusu Topkapı Sarayına hoca olarak tayin edilmekti. Bu isteğine ancak 1150/1737 yılında erişe­bildi. 14 Şaban 1169'da /14 Mayıs 1756 veremden ölen Mehmet Râsim Efen­di, Eğrikapı dışındaki kabristana gömül­dü. Hâlâ duran kitabesi, talebesi Mestçizâde Ahmed Efendi tarafından yazılmıştır. Mehmed Râsim hayatı boyunca 60 mushaf, 1000 kadar En'âm ve Kehf sûre­si, delâilü'l-hayrât ve vakfiye, hilye, kıta ve murakka, mesâbih-i şerîf, meşârik-ı şerîf yazdı.

Kaynakların çoğunda şairin edebî şahsiyetinden ziyade, hattatlığıyla ilgili övgü dolu sözler bulunmaktadır. Sâlim Efendi, Mehmed Râsim’in kaleminin şiir ve nesirde de hüsn-i hattaki gibi pak, temiz ve mümtaz olduğunu söylerken (İnce 2005: 336), Ayvansarâyî ise şiir yazmadaki maharetinin akranlarından üstün olduğunu bildirir (Ekinci 2012: 101).

Râsim’in Dîvânçe ve Münşe'ât olmak üzere iki eseri vardır.

1. Dîvânçe: Dîvânçe'nin bilinen dört nüshası vardır: Berlin Staatsbibliothek Ms.or.oct.1609, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi H. 908, İstanbul Üniversitesi TY. 9632 ve Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi Y. 428. Eser üzerinde yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (Öksüz 2010).

2. Münşe'ât: Münşe'ât ise Dîvânçe'nin sonunda yer almaktadır.

Râsim'in şiirlerinin önemli bir kısmı tarih manzumelerinden oluşmaktadır. Bunun dışında kalan şiirlerde dinî-tasavvufî unsurlar fazla yer almaz. Dîvânçe'de yer yer hikemî üslupla yazılmış şiirler bulunsa da daha çok âşıkane edayla yazılmış şiirler mevcuttur.

Akbayar Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyya Sicill-i Osmânî. C.IV.  İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 1352-1353.

Alparslan Ali (1999). Osmanlı Hat Sanatı Tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yay. 74-76.

Baysun, M. Cavid (1954). "Egrikapılı Râsim Efendi". Tarih Dergisi. (10): 1-16.

Derman, Uğur (2003). “Mehmed Râsim, Eğrikapılı”. C. 28. İslâm Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yay. 514-515.

Ekinci, Ramazan (hzl.) (2012). Vefeyât-ı Ayvansarâyî.  İzmir: Tibyan Yay. 100-101.

Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurâfâ’sı. Ankara: AKM Yay. 106-107.

İnce, Adnan (hzl.) (2005). Sâlim Efendi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: AKM Yay. 335-336.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I. Ankara: Bizim Büro Yay.1276. 

Müstakimâde Süleyman Sadeddin (1928). Tuhfe-i Hattâtîn.  İstanbul: Devlet Matbaası. 465-470.

Öksüz, Yılmaz (2010). Eğrikapılı Mehmed Râsim ve Divançesi. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. 

Rado, Şevket (yty.). Türk Hattatları. İstanbul: Yayın Matbaacılık. 155-156.

Serin, Muhittin (2003). Hat Sanatı ve Meşhur Hattatlar.  İstanbul: Kubbealtı Neşriyat. 145-148.

Suyolcuzâde Mehmed Necîb (1942). Devhâtü’l-Küttâb.  İstanbul: Güzel Sanatlar Akademisi Neşriyatı.

Şengün Necdet-Öksüz Yılmaz (2011). "Şâir Bir Osmanlı Hattatı: Eğrikapılı Mehmed Rasim". Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. (XXXIV): 77-92.

Dîvânçe

Şarkı

Hasretinle gülşen-i bezm olmasın bî-âb u tâb

İtme ahşâm olmadan nâz ile azm-i câme-hˇâb

Çıkmasın âhım sipihre ey meh-i âlî-cenâb

Olmasın pâ-mâl-i hicrânın dil-i pür-ıztırâb

Şeh-levendim eyleme üftâdelerden ictinâb

Hasretinle çekdiğim bilseydin ey kaşı kemân

Tîr-âsâ hâne-i ağyâra olmazdın revân

Gel perî-zâdım kerem kıl hâneme bir şeb nihân

Olmasın pâ-mâl-i hicrânın dil-i pür-ıztırâb

Şeh-levendim eyleme üftâdelerden ictinâb

Hadden aşdı telhi-i cevrinle derd-i iştiyâk

Gel efendim lutf-ile kıl bendeni şîrîn-mezâk

İ‘timâd itme rakîb-i kâzib eylerse nifâk

Olmasın pâ-mâl-i hicrânın dil-i pür-ıztırâb

Şeh-levendim eyleme üftâdelerden ictinâb

(Öksüz, Yılmaz (2010). Eğrikapılı Mehmed Râsim ve Divançesi. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. 189)

Gazel

Görsem ol gonce-femi ey verd-i handânım disem

Bülbül-âsâ âlemi pür itdi efgânım disem

Ol perî tenhâca teşrîf itse bir şeb bezmime

Hâle-i âgûşa alsam mâh-ı tâbânım disem

Bir nigâh itse semend-i nâzının pâ-mâline

Pâyine düşsem aman devletli sultânım disem

Tîg-i tîz-i gamze itdikce havâle dem-be-dem

Ey şeh-i hûnî helâl olsun sana kanım disem

Virse ruhsat nâz-ile gâhî niyâza Râsimâ

Şâh-ı hûbânım efendim pâk-i dâmânım disem

(Öksüz, Yılmaz (2010). Eğrikapılı Mehmed Râsim ve Divançesi. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. 189)