Madde Detay

İstanbul’da Beşiktaş semtine bağlı Akaretler Caddesinde bir evde doğdu. Babası Sadettin, annesi ise Asiye’dir. İlkokula 1926’da Beşiktaş Şark İdadisi’nde başladı ve 1931’de mezun oldu. 1934 yılında Özel Işık Lisesi'nin ortaokulundan mezun oldu. 1937’de de aynı okulun lise bölümünü bitirdi. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne girmişse de bitiremeden buradan ayrıldı ve 1938’de aynı üniversitenin Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'ne kaydoldu. 1943’te bu bölümü bitirdi. Fatma Münire Bütün’le 1943’te evlendi. Hiç çocukları olmadı. 1943-1948 yılları arasında İstanbul'da değişik liselerde felsefe öğretmeni olarak çalıştı. 1948-1949 yıllarında askerlik hizmetini nakliye subayı olarak tamamladı. 1950-1951 yıllarında bir süre Çalışma Bakanlığında iş müfettişliği yaptı. Ayrıca 1952-1970 arasında bazı ara dönemler olsa da İstanbul Belediyesi Müfettişliği yaptı. 1970’te İstanbul Belediye Konservatuarı Tiyatro Bölümünde öğretmenliğe başladı. Bu görevinden 6 Mayıs 1977’de emekli oldu. Ayrıca 1959’da İstanbul Belediyesi Konservatuvar Müdürlüğü, 1961’de Şehir Tiyatroları Müdürlüğü, 1962’de Şehir Operası Sanat Yönetmenliği, 1963-1968 arasında İstanbul Belediyesi Yazı İşleri Müdürlüğü ve İstanbul Belediyesi Sanat Müşavirliği görevlerinde bulundu. 1980-1981 yıllarında Güzel Sanatlar Akademisi Ahmet Haşim Kürsüsünde estetik ve psikoloji dersleri verdi. 19 Nisan 1993’te İstanbul’da öldü. Mezarı Üsküdar'da Karacaahmet Mezarlığındadır.

Edebiyat hayatına şiirle başladı. Ürünlerini Adam Sanat, Aile, Argos, Ayda Bir, Beş Sanat, Çağdaş, Çağrı, Düşün, Değirmen, Demet, Devlet Tiyatrosu, Doğu ve Batı, Doğuş, Dost, Esi, Evrim, Gösteri, Gün, Gergedan, Hakikat, Hamle, İnsan, İşte, İnsan, Küçük, Kültür Dünyası, Karşı, Kaynak, Kitaplar Dergisi, Kurun, Küllük, Mavi, Milliyet Sanat, Nokta, Oluş, Oluşum, Oyun, Pınar, Papirüs, Saçak, Sanat Olayı, Servet-i Fünun, Ses, Sokak, Soyut, Şadırvan, Türk Dili, Türk Dili Dergisi, Türk Edebiyatçılar Birliği Yıllığı, Varlık, Yücel, Yürüyüş, Yaprak, Yaratış, Yazko Edebiyat, Yeditepe, Yeni İnsan, Yeni İnsanlık, Yeni Dergi, Yeni Edebiyat, Yeni Sanat, Yeni Ses, Yeni Ufuklar, Yeni Yaprak, Yeni Yol, Yenilik, Yenilikler, Yirminci Asır, Yusufçuk gibi dergilerde ve Vakit, Vatan, Türk Sesi, Yeni İstanbul, Akın, Cumhuriyet, Türk Tiyatrosu, Yeni Memleket gibi gazetelerde yayımladı.

1940’lardaki yeni edebiyat hareketinde yer aldı. Şiir türünde 1980 Yeditepe ve 1990 Sedat Simavi ödüllerini, hikâye türünde 1955 Sait Faik, 1957 Türk Dil Kurumu ve 1985 ENKA ödüllerini, tiyatro türünde ise 1965-66 Ankara Sanatseverler Derneği ve 1980, 1987 Avni Dilligil ödüllerini, 1990'da Kültür Bakanlığı Tiyatro Onur Ödülünü, 1992'de Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülünü aldı.

Şiiri iki döneme ayrılır:

İlk Dönem: İlk şiiri “Biri Var” adıyla 1 Ağustos 1938 tarihinde Varlık dergisinde çıktı. İlk şiirlerinde Cahit Sıtkı Tarancı, Orhan Veli Kanık ve Garip akımının etkisindedir. Ayrıca Behçet Necatigil ve Cahit Külebi’ye yakın bir üslubu vardır. Büyük kent avare gencinin yaşama sevinci, uzak mekânlar özlemi, aşk, mutluluk, sorunlardan kaçış gibi izleklere belirgin olarak yer verdi. Sosyal ve siyasi sorunlara, Anadolu’ya, köy ve köylüye, folklorik değerlere fazla yer vermedi. Yalın, sade, açık, anlaşılır bir dil ve üslup kullandı. Halkın konuşma dili zenginliğine yer verdi. Bu şiirlerde nükte unsuru belirgin olarak göze çarpar. Bir süre hece veznine ve kafiyeye yer veren şiirler yazdı.

İkinci Dönem: 1960’tan sonra şiirinde felsefi anlamda varoluşsal sorgulama ve düşünce unsuruna, felsefi açıdan zaman kavramını irdelemeye, sonsuzluk ve evren kavramına, uygarlığın oluşumuna, modernizm sonucu yabancılaşmaya, trajediye, ölüm, zaman, tabiat, Anadolu, gece, güneş, yalnızlık gibi konulara önem verdi.

Özellikle 1976’dan sonraki süreçte son dönem şiirleri daha kapalı ve imge yoğunlukludur. İkinci Yeni şiir anlayışına yakın bir söyleyişi vardır. Modern kent insanının psikolojik sorunlarına yer vermiştir. Genel olarak şiirlerinde hem hece veznine hem de serbest vezne yer verdi. En çok beyit ve dörtlük nazım şekillerini kullandı. Türk Dil Kurumu’nun ürettiği Öz Türkçe kelimeleri kullanmaya özen gösterdi. Dil üzerindeki vurgusu ağır basar. Nesneler dünyasına dille ulaşmaya, bu dünyayı dille yeniden kurmaya çalıştı. Ona göre mısra birimdir, şiirin en büyük özüdür, her şeyidir. Şiiri “büyülü matematik” olarak görmüştür. Beslendiği şairler arasında Yunus Emre, Divan şairleri, Türk halk şairleri, Yahya Kemal, Ahmet Haşim ve yeni şairler sayılabilir.

Diğer yandan hikâye, roman, deneme ve tiyatro türlerinde de eser verdi. İlk hikâyesi "Semtin Kahvesi"ni 20 Haziran 1940 tarihinde Servet-i Fünun dergisinde yayımladı. İlk oyunu “Evin Üstündeki Bulut” 1948’de oynandı. Hikâye ve oyunlarında da orta hâlli insanların duyuş, düşünüş ve yaşantılarına, mutluluklarına, yaşama sevinçlerine, aşk, evlilik konularına, felsefi anlamda evrensel sorun ve kavramlara yer verdi.

Hikâyelerinde genellikle Sait Faik Abasıyanık etkisi görülür. Olay yerine durum hikâyesine yönelmiştir. Özellikle büyük kentlerde yaşayan orta hâlli insanların yabancılaşma, huzursuzluk, sosyal ve ekonomik sorunlarına yer verdi.

Oyunlarında aile ve ev merkezli sorunlara ve değişik yaşantılara yer verdi. İnsan ilişkilerindeki karmaşayı felsefi bir yaklaşımla sorgulamıştır. Kadın erkek çatışmalarını, değişik psikolojik sorunları ele aldı. Oyunlarının merkezinde insan dramı vardır. Tiyatrolarında şairliğinin, felsefeciliğinin ve estetikçiliğinin etkisi büyüktür. Tiyatroyla şiiri özdeş saymıştır. O, tiyatroyu hayat gerçeğinin sahneye yansıması olarak görür ve oyunlarında bunu uygular. Gerçekle düş, duygu ve düşünce, şiir ve nesir iç içedir.

Tiyatrosu da iki döneme ayrılır:

İlk Dönem: İlk dört oyununda aile kurumu değişik boyutlarıyla irdelenir, ailenin birey üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri ele alınır, özellikle de bireysel özgürlük alanıyla aile kurumunun sınırlılıkları arasındaki çatışmalara yer verir. Yine bu ilk oyunlarında şiirsel bir dile, dram, fantezi unsurlarına ve gerçekçi bir anlatıma ağırlık verir. Evin Üstündeki Bulut’ta aileden dört kişinin ve babanın misafir olan arkadaşının gerçekleşmeyecek olan düşlerine yer verir. Şakacı’da yaşadığı hâlde öldü haberini yayan bir babanın evine canlı olarak dönüşü ve ortaya çıkan şaşkınlıklara yer verilir. Tersine Dönen Şemsiye’de rüzgârda şemsiyesi ters dönen bir kişinin çağrışımla içine girdiği aşk rüyasına yer verilir. Kahvede Şenlik Var oyununda aile ve evlilik kurumu değişik boyutlarıyla irdelenir. Bir kır kahvesinde buluşan genç bir erkekle genç bir kadının para, mal ve gösteriş merkezli, ticari boyut kazandırılmış evlilik pazarlığının trajikomik boyutlarına yer verilir.

İkinci Dönem: Bu dönemdeki tiyatrolarında ise daha evrensel tiplere yer verir. Kral Üşümesi’nde ben merkezci bir kralın kurduğu baskıcı yönetim biçiminin bireysel olarak kendisini bile nasıl olumsuz etkilediği üzerinde durulur. Esaret ve özgürlük sorunu işlenir. Bay Hiç’te hiçlik kavramı felsefi planda sorgulanır. Sonsuzluk Kitabevi’nde kitap insan dostluğu, evrensel olarak insanın sonsuzluğa ulaşma arzusu ve tutkuları, ölümsüzlük özlemi irdelenir. Önemli Adam’da erkek ve kadının bireysel varoluş sorunlarına, zaman ötesine geçişe, sonsuz hiçlik kavramlarına yer verir.