Madde Detay

Seyyid Mehmed Emin Efendi, 1182/1768 yılında Mora’nın Anapolu kasabasında doğdu. Lakabı “Karayılan-zâde”dir. “Sabrî” mahlasını kullandı. Dört yaşındayken geçirmiş olduğu çiçek hastalığı sebebiyle âmâ oldu. Seyyid Mustafa ve Mehmed Paşa’ya takdim ettiği kasidelerinde; “Remedden dü çeşminin rahnedâr” ve “gençlikte alîl” olduğunu ifade etmesi, âmâ olduğu bilgisini doğrulamaktadır (İnal 2002: 1988). Kaynaklarda, ailesi ve tahsili hakkında herhangi bir bilgi verilmezken, kızının doğumu üzerine yazmış olduğu tarih manzumesinden Sabrî’nin evli olduğu anlaşılmaktadır. Gençliğini âlim, arif, şair ve edipler arasında geçiren Sabrî’nin Abdurrahman Sâmî Paşa tarafından yazılmış hâl tercümesinde  Mora’da “nakîbü’l-eşrâflık” yaptığı ifade edilir (Belli 2010: 10). Şairin bu görevini yapmasıyla ilgili Dîvân'ında herhangi bir işaret olmadığı gibi, âmâ olması sebebiyle de bu görevi icra edip etmediği de bilinmemektedir. Hayatının tamamını Mora’da geçiren Sabrî, 1229/1814’de Anapolu’da vefat etmiştir. Sabrî'nin mükemmel divanı günümüze ulaşmamışken daha az hacimli divanı ve Farsça-Türkçe sözlüğü mevcuttur. 

Eserleri: 

1. Dîvân: Kayıp oln divanına nispetle daha küçük hacme sahip olan bu eser, Muhammed Eşref Bey’in gayretleriyle bulunmuştur. Eşref Bey, matbu Dîvân’ın sonuna eklediği takriz yazısında, çocukluğunda Sabrî'den çok faydalandığını ve şu anda mezarı bile kaybolan böyle bir şairin eserinin kaybolmaması için araştırmalar yaptığını ve Sabrî Dîvân’ını Esad Efendi Kütüphanesi’nde bulduğunu ve tab ettirdiğini belirtir (Belli 2010: 11). Üç nüshası bulunan Sabrî Dîvân’ı; 19 kaside, 5 kıta, 7 tarih, 2 mesnevi, 1 terkib-i bend, 10 şarkı, 101 gazel, 11 rubai, 35 müfret olmak üzere toplam 191 manzumeden oluşur. Dîvân'ın tenkitli metni hazırlanmıştır (Belli 2010).

2. Tuhfe-i Sabrî: Eşref Bey’in takriz yazısında Sabrî’nin Tuhfe-i Vehbi’ye Türkçe, Farsça, Rumca nazireler yazdığı ifade edilmiştir. Adı geçen Farsça-Türkçe sözlük, Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi’nde “19 Hk 1892”arşiv numarasıyla kayıtlı olup, sözlük Hikmet Feridun Güven tarafından yayına hazırlanmıştır (2014).

Sabrî, Dîvân’ında iyi derecede Farsça ve Arapça bilmemesi sebebiyle şiirlerini istediği mükemmellikte yazamadığından yakınmıştır. Bazı gazellerinde hayal ve kelime seçimi bakımından zaman zaman tekrara düşmüştür. Ancak âmâ olan şairin şiirlerindeki tasvirlerin oldukça renkli ve canlı olması onun şairlik yönünün ne kadar güçlü olduğunu göstermektedir. Abdurrahman Sâmî Paşa, Sabrî’nin belagat alanında ikinci Ferezdak denmeye layık olduğunu, bu divançedeki şiirlerini gençlik yıllarında söylediğini, sonradan tertip etmiş olduğu mükemmel divanının ise kaybolduğunu belirtir. Ancak Sabrî Dîvânı'nda, şairin hiciv yönünün güçlüğünü ortaya koyan -birkaç beyit dışında- hicivlere rastlanmamıştır. Kasidelerinin ise dil ve üslup bakımından oldukça başarılı olduğu görülmektedir.

Belli, Handan (2010). Sabrî ( Seyyid Muhammed Emin) Dîvânı (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.

Bursalı Mehmet Tahir Efendi (1972). Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Meral Yay.

Cunbur, Müjgan (hzl.) (2002). İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C IV. Ankara: AKM Yay.

Çeltik, Halil (2008). Divan Sahibi Rumeli Şairlerinin Şiir Dünyası. Ankara: MEB Yay.

Güven, Hikmet Feridun (2014). Mehmed Emin Sabrî: Divan-ı Sabrî ve Tuhfe-i Sabrî. Ankara: Gazi Kitabevi. 

Kurtoğlu, Orhan (hzl.) (2006). Nurî Osman Hanyevî Girit Şâirleri (Tezkire-i Şu’arâ-yı Cezîre-i Girid). Ankara: Akçağ Yay. 

Pakalın, Mehmet Zeki (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. C. II., İstanbul: MEB Yay.

Uz, Özkan (2009). Sabrî Dîvânı. Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.

Yılmazer, Ziya (hzl.) (2000). Mehmed Es’ad Efendi, Vak’a-nüvis Es’ad Efendi Tarihi. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yay.

Dîvân

Gazel

Beni dil-haste vü hayrân iden ol çeşm-i câdûdur

Dem-â-dem tâkatüm tâk eyleyen ol iki ebrûdur

Degül müjgân içinde görinen çeşm-i siyehkârun

Nigâh eyler derûn-ı bîşede bir vahşi âhûdur

Degüldür nakş-ı zülfün dîde-i gam-dîdede cânâ

Derûn-ı şîşe-i billûra konmış iki şeb-bûdur

‘Aceb mi teşne-dil âgûşına kanmazsa sultânum

Letâfetde vücûd-ı nâzenînün bir içim sudur

Meşâmm-ı cânı ta‘tîr eyleyen kimdür didüm

Sabrî o demde gösterüp zülf-i nigârı didiler budur

(Belli, Handan (2010). Sabrî ( Seyyid Muhammed Emin) Dîvânı (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi. 230.)