Madde Detay

Aydın'da doğdu. İlköğrenimini burada tamamladı. Aydın ve İzmir İdadilerinde öğrenim gördü. 1907'de ortaöğrenimini tamamladıktan sonra başladığı Mekteb-i Mülkiye'yi 1910'da birincilikle bitirdi. Aynı yıl Maarif Nezareti hesabına öğrenim görmek üzere Fransa'ya gönderildi. Paris Ecole Libre des Sciences Politiques'de üç yıl süreyle öğrenim gördü. Buradan da birincilikle mezun oldu. Daha sonra yurda dönen Alsan, 1913'te Mekteb-i Mülkiye Devletler Hukuku doçenti (muallim muavini) tayin edildi. 1914'te Avrupa'daki Türk Talebe Müfettişliğine gönderildi. 1918'de tekrar yurda dönüp Galatasaray Sultanisi 2. Müdürlüğüne getirildi. Büyük Zafer'den sonra tekrar yurtdışına gönderildi. Talim ve Terbiye Kurulu (1926), Türkiye Yapı ve Kredi Bankası Yönetim Kurulu, Dış İlişkiler Enstitüsü, İnsan Hakları ve Kuzey Atlantik Paktı Türk grupları üyeliklerinde bulundu. 1927 Ocak ayında profesörlüğe yükseltilerek Mekteb-i Mülkiye Müdürlüğüne atandı. Aynı yıl Edirne mebusu seçilerek 1927-1943 yılları arasında -4., 5., 6. dönemlerde- Edirne ve Diyarbakır milletvekili olarak yasama çalışmalarına katıldı. 1 Mart 1935'te Hariciye Encümeni üyeliğine, 10 Mart 1935'te kâtipliğine seçildi. 25 Kasım 1935'te Paris'te Parlamementolar Birliği Tali Ekonomik Komisyonu (Parlamentolar Birliği Türk Gurbu)'na delege seçildi. TBMM'de İngiltere ile imzalanan anlaşmalar hakkındaki yasa, Türkiye-Suriye hududunun teminine dair muahedelerin tasdiki hakkındaki kanun ve sancağım mülkî tamamiyeti üzerine konuşmalar yaptı. 22 Mart ve 1 Nisan 1937'de Roma'da toplanacak olan Parlamentolar Birliği Konseyi'ne grup adına katılması kararlaştırıldı. 1943 yılında tekrar profesörlük görevine dönen Zeki Mesut, Siyasal Bilgiler Fakültesinin yanı sıra Ankara Hukuk Fakültesinde Devletler Hukuku profesörlüğünü yürüttü. 1946'da Ankara Hukuk Fakültesi dekanlığı yaptı. Çalışma alanıyla ilgili Devletler Hukuku Dersleri (1947), La Position de L'Individu en Droit International Public et Ses Drroits et Libertés du Point de Vu de Ce Droit (1947), Devletler Umumi Hukukunda Yeni Gelişmeler (1948), Milletlerarası Hayatın Düzeni ve Panamerikanizm (1949), Yeni Devletler Hukuku (2 Cilt, 1951), Müşterek Emniyet Problemleri (1952) ve Silâhsızlanma Problemi (1953) gibi akademik kitaplara imza attı. Yalçın'a göre Zeki Mesut Alsan'ın asıl önemli yönü aydınlarımız tarafından gözden kaçırılan Hayat Mecmuası'ndaki uluslararası hukuk ve uluslararası ilişkilerle ilgili olarak yazdığı yazılardır (Yalçın 2012: 88). Onun bu yazıları o devirde dünya siyasetinde yaygın olan siyasi rejimlerin eleştirisi ve bir nevi cumhuriyetle kıyaslamasıdır. Zeki Mesut Alsan, 1956 yılında yaş haddinden emekli oldu. 24 Eylül 1984'te vefat etti.

Mustafa'nın Romanı Memleket Çocuğu (1942) adlı hatıratında Zeki Mesut Alsan, çocukluğunu ve öğrenim hayatını anlatır. Kitapta ayrıca Aydın'ın bir asır önceki sosyal durumu betimlenir. Eser, bir Türk şehrinin günlük hayat tarzı, devlet-halk ilişkileri ve Müslüman-gayrimüslim komşuluğu ile ilgili çok mühim bilgiler içermektedir. Zeki Mesut Alsan'ın kaleme aldığı ikinci hatıra Hürriyet Pervanesi (1943)'nde Anadolu'dan İstanbul'a öğrenim görmeye gelen bir gencin başından geçenler anlatılmaktadır. Roman sanatı bakımından ele alındığında kitap bir hatıra defteri özelliği taşımaktadır (Yalçın 2012: 90). Bir ittihatçının 1908'den sonra değişmesi ekseninde II. Meşrutiyet öncesi ve sonrasında yaşanan olaylar ele alınır. Ali Birinci'ye göre kitap şeklen roman gibi görünse bile roman türü ile alakası yoktur ve burada ancak bir "hikâye" (tahkiye türü) karşılığında kullanılmıştır: "Zeki Mesut Alsan hatıralarının bu ikinci kitabını yüksek tahsil hayatının üç devresine, yani o sırada İstanbul'da bulunan Mülkiye hatıralarına (Siyasal Bilgiler Fakültesi) ayırmıştır ve 1907-1910 senelerinin İstanbul'u ve İstanbul'daki yüksek tahsil talebelerinin hayatı hakkında çok kıymetli bilgileri bir roman üslûbu içinde vermektedir. Muhteva olarak hiçbir hayal unsuru bulunmayan kitapta, her şeyden önce talebelerin günlük yaşayışı ve İstanbul'un içtimai hayatı, Meşrutiyet'in ilanı (24 Temmuz 1908) ve ilk seneleri, 31 Mart Vakası ve İstanbul sokakları hakkında çok kıymetli manzaralar gözler önüne serilmiştir. Bu iki ciltlik hatıratın Türk tarihçiliğinde henüz hakkı teslim edilmemiştir." (Birinci 2006). Eser, bir bakıma Zeki Mesut Alsan'ın Paris'e gidinceye kadarki yaşamının hikâyesidir. Yazarın Kavak Yeli (1944) adlı bir romanı bulunmaktadır.