Madde Detay

Asıl Adı Zeyne’l-‘Âbidîn’dir. Babası vezîr-i azâm Mehmed Paşa’nın sır kâtibidir. Bu yüzden Kâtib-zâde namıyla anılır. Şiirlerinde Zeynî mahlasını kullanmıştır. 984 rebiülevvelinde / 1576 mayısında, Sarı Muslihi’d-dîn yerine kırk akçe ile Pîrî Paşa Medresesi’ne müderris oldu. Bu görevinden 985 şevvalinde ayrılan Zeynî, 988 cumadiyelulasında / 1580 haziranında Lala Mustafa Paşa’nın emriyle Mahmûd Paşa Medresesi’ne Sun’ullah Efendi’nin yerine atandı. Zeynî’nin daha sırası gelmeden buraya atanması ulema arasında hoşnutsuzluğa ve itiraza neden oldu. Bundan sonra Osman Paşa’ya intisap eden Zeynî, 992 ramazanında / 1584 eylülünde Dukadin-zâde Osman Efendi yerine Kalender-hâne Medresesi’ne atandı. 996 şabanında Âhi-zâde Abdü’l-halîm Efendi yerine Sahn Medresesi’ne geldi. 1000 ramazanında / 1592 haziranında Üsküdar’da bulunan Vâlide Sultan Medresesine müderris olup bu görevinden 1003 / 1595 tarihinde azl edildi. 1005 / 1597 tarihinde Yahyâ Efendi yerine Mekke kadısı oldu. Zeynî, 1006 şabanında / 1598 martında bu görevinden alınıp emekli olan Bostân-zâde Mustafa Efendi yerine Medine kadılığına getirildi. Bundan sonra Süleyman Han Darü’l-hadîs’ine görevlendirilen Zeynî üç yüz akçe günlük ile emekliye ayrıldı.1011/ 1602 ramazanında vefa etti. Mezarı Şeyh Vefâ Camisi haziresindedir (Özcan 1989: 457).

Biyografik kaynaklar Zeynî’yi hiçbir kayda sığmayan, divâne meşrep ve lâubali bir kişi olarak gösterir. Hasan Çelebi (Eyduran-Sungurhan 2009 : 359) Zeynî “acâib güftârı ve garâ’ib eş’ârı ve şerh ü beyâna gelmez, takrîr ü tahrîre sığmaz evzâ u etvârı vardur” der. Bu sözlerden Zeynî’nin kişiliğinin eserlerine yansımış olduğunu anlıyoruz.

Eyduran-Sungurhan, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şuarâ. B. Tenkitli Metin. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10739,tsmetinbpdf.pdf?0. [erişim tarihi 04.07.2014].

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.

Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Nevizâde Atâyi. Şakaik-i Nu’maniye ve Zeyilleri, Hadâiku’l-Hakayık fî Tekmiletü’ş-Şakâyık. İstanbul: Çağrı Yay.

Şemseddin Sâmî (1311). Kâmûsü'l-A’lâm. 4.C. İstanbul: Mihrân Matbaası.

Belkis adlı kızı doğduğunda Zeynî’nin söylediği tarihdir:

Geh peder fevtiyle yanup yakılup

 Geh gönül gam sarsarından yıkılup

 Tâ ki evlâda düşürüp gönlümi

 Egleyem dirdüm perîşân aklumı

 Egleyem dîvâne gönlümi biraz

 Tıfl-ı câna olalar anlar çerez

 Çün tokuz yüz seksen altı senesi

 Öşr-i zi’l-hicce anun terviyesi

 Güni togdı bir kızum bir nâzenîn

 Hakka çok hamd eyledüm bâ-sad enîn

Kendisine gönderilen yastığı beğenmeyerek yazdığı şiir:

Efendüm bana göndermiş munakkaş bir aceb yasdık

Ne yasdandık ne kullandık ne toldurdık ne hôd basdık

 Anı kullanmayup aslâ temâşâ ecliçün halka

 Ev ortasına bir iple katı muhkem çeküp asdık

Yusuf adlı bir dostundan at istemek için yazdığı şiir:

Ey semiyy-i ahsen-i peygamberân-ı bâ-necât

Cân bile yoluna degül ki bir arıcak at

 (Eyduran-Sungurhan, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şuarâ. B. Tenkitli Metin. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10739,tsmetinbpdf.pdf?0. [erişim tarihi 04.07.2014]. 360.)