Madde Detay

Asıl adı Yusuf Ziya İlhan'dır. Üsküp'te doğdu. Çok küçük yaşlarda ailesiyle birlikte Üsküp'ten Türkiye'ye göç etti. İlkokul ve ortaokulu Türkiye'de okudu. "Hal Tercümesi" başlıklı şiirinde ifade ettiği gibi başarılı bir öğrenim hayatı oldu. İstanbul Yıldız Sarayı Polis Okulu'ndan mezun oldu. Askerliğini tamamladıktan sonra Ankara Emniyet Müdürlüğü'nde polis memuru olarak çalışmaya başladı. Dışarıdan bitirme sınavlarını vererek liseden mezun oldu; komiserliğe terfi etti. 12 yıl Antalya, Adana, Hatay ve Ankara'da polis memuru olarak çalıştı. Ankara'da görev yaptığı sırada girdiği Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi.

Ziya İlhan; İdris Ahmet Pura, Arif Nihat Asya, İsmail Safa Esgin gibi arkadaşlarıyla birlikte 1932-34 yılları arasında Kemal Tahir'in yayımladığı tek mecmua olan Geçit'in yayınına katkı sağladı (Acehan 2011). Kemal Tahir mektuplarında, yakından tanıdığı Ziya İlhan'ın mizacındaki farklılığı belirtecek şu anekdotu kaydeder: "[Ziya İlhan Zaimoğlu] Antalya Emniyet Müdüriyeti’nde Kısm-ı Siyasi memurlarındandır. Polis Mektebi’nde Eminönü Merkez Memuru Efendi, Türkçe imtihanı münasebetiyle bizim şairin birkaç numarasını kırmıştı. Fakat tesadüf bu ya mektepten çıktıktan sonra şairimiz Eminönü Merkezi’ne veriliyor. Orada onu, fezleke yani zabıt memuru yapmak istiyorlar. Yazı yazmasını, cümle teşkilini bilmem iddiasıyla kabul etmiyor. Yapılan bütün ısrarlar fayda vermiyor. Günde sekiz saat nokta beklemek, dört saat devriye gezmek neyime yetmiyor diye ayak diretiyor. Bu sırada büyük polis amirlerinden ikinci şube müdürü bey, yazdığı içtimai bir eseri Ziya İlhan’a gönderip lütfen bir tenkit yapınız demez mi? Bu haber, karakolda şayia olup, merkez memuru beye kadar aksetmez mi? Böyle içtimai eserler tenkit edebilecek bir delikanlının, yazı yazmasını bilmem ısrarı şüpheli görülüyor ve herife Polis Mektebi imtihanını hatırlatıyor. Tekrar dairede bir yazı işi teklifi, aynı red cevabı. Anadolu’ya gönderilecek yirmi polis seçiliyor. Bu serkeş memuru da araya katıyorlar. İstanbul’un iki bin polisi arasından ayrılan yirmi delikanlının kafilesine bizim şairi de ekliyorlar. Haydi Antalya’ya.” (Serhan 1979: 17)

Ziya İlhan, bir süre Adana'da gazetecilik yaptıktan sonra çeşitli yerlerde yargıçlık ve savcılık görevlerinde bulundu. Son görevi İstanbul Sosyal Sigortalar Kurumu Hukuk İşleri Müdürlüğü'nde avukatlıktı. Bir kalp krizi sonucunda İstanbul'da öldü.

Yedigün, Albüm, Türk Yurdu, Resimli Uyanış, Dikmen, Doğu, Geçit, Zeren, Şadırvan, Türk Dünyası gibi pek çok dergide yazı ve şiirleri yayımlanan Ziya İlhan Zaimoğlu, ilk şiir kitabı olan Bir Ses İki Nağme'yi yakın arkadaşı İdris Ahmet Pura ile birlikte 1931 yılında neşretti. Şair, kitabın kendisinin şiirlerine ayrılan kısmının başına "İlk şiirlerim, ilk hocam Paravan şairi Halit Fahri'ye" notunu düştü ve bu kitapta yirmi beş şiirine yer verdi. Daha çok Halit Fahri Ozansoy etkisi hissedilen bu şiirlerinde; aşk, ayrılık, hasret, ölüm ve tabiat temaları üzerine yoğunlaştı. Ziya İlhan, ikinci şiir kitabı Portakal Bahçeleri'nde (1936) ilk şiir kitabındaki temalara ilave olarak memleket güzelliklerini, özellikle o dönemde görev yaptığı Antalya şehrinin güzelliklerini romantik bir bakışla şiirleştirdi.

Ziya İlhan Zaimoğlu, 1946 yılında arkadaşı İdris Ahmet Pura ile bir ortak şiir kitabına daha imza attı: Memleket Havası (1946). Bu şiir kitabının önsözünde Yaşar Nabi Nayır, kitapta yer alan şiirleri ve iki şair arkadaşı şu cümlelerle değerlendirdi: "Bu iki genç şair, aynı telden çalmıyorlar! Onları birleştiren sanat görüşlerinin aynı olması da değildir. Herbirinin kendine has hususiyetleri var. Onları birleştiren daha kuvvetli bir bağdır: Talih benzerliği!" (Nayır 1946: 3) Ziya İlhan, Naki Tezel'e ithaf ettiği bu kitabın kendisine ayrılan "Mevsim Yağmuru" adlı kısmında daha çok serbest ölçüyle yazılmış on dokuz şiirini neşretti. Şair, 1964'te daha önceki kitaplarında yer alan şiirlere bazı yeni şiirlerini ekleyerek Mevsim Yağmuru (1964) adlı son şiir kitabını yayımladı. Bu kitabında kırk altı şiirini bir araya getiren şair, daha çok serbest ölçü ile bireysel temalar üzerine eğildi.

Edebiyat tarihimizde üzerinde pek durulmayan bir isim olan Ziya İlhan Zaimoğlu; duygu, düşünce ve daha çok izlenimlerini şiirleştiren "orta halli bir şair", kendi kuşağı içinde değerlendirildiğinde ise "iyi bir şair" olarak (TDEA 635) olarak ön plana çıkmaktadır.