AYŞE BERK

(d. 1874 / ö. 1953)
?
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Ayşe Berk olan şâir 1874 yılında Sivas'ın Şarkışla ilçesine bağlı Kayalıyokuş mahallesinde dünyaya gelmiştir. Atatürk'e hitaben yazdığı destanın dizelerinde "Ben bir kolsuz Serdarî'nin kızıyım / Ak kağıt üzerinde kara yazıyım" (Turan vd. 2014: 64) diyerek ailesini de tanıtır. Babası Şarkışla'nın meşhur âşıklarından Hacı Serdarî'dir. Yörede Çolak Hacı olarak da bilinen Serdarî'nin üçüncü kızıdır. Diğer kızları Nafel ve Emine şiirle ilgilenmez. Gaziosmanpaşa Kaymakamlığı ve Erzurum Vali Yardımcılığı görevlerinde bulunan Ekrem Berk'in babaannesidir. Herhangi bir tahsili yoktur. Çocukluğu ciddi maddi sorunlarla geçer. Henüz çocuk sayılabilecek yaşta Şeyh Ahmet (Şeyh Ağa) ile evlendirilir. Evlenmeye rızası yoktur ancak babasının sözüne karşı gelemez. Evliliği süresince de rahat etmez. Üç erkek ve iki kız olmak üzere beş çocuğu dünyaya gelir. Tahsili olmamasına rağmen zeki, öngörü sahibi, konuları iyi analiz edebilen bir kişidir. Beş çocuğundan çok sayıda torun sahibi olan Ayşe Berk, 1953 yılında vefat eder (Kaya 2009: 373; Yıldız 2003: 376; Özdemir 1997: 82; Cunbur 2011; Aslanoğlu 2006: 209; Aslanoğlu 185: 25).

Ayşe Berk'in şiire ilgi duymasında babasının bir âşık olmasının çok büyük etkisi olur. Okuma yazması olmadığı için şiirlerini irticalen söyler. Geleneğin pek çok unsurunu haiz değildir. Şiirlerinde mahlas kullanmaz. Saz çalamayan Ayşe Berk'in herhangi bir ustası da yoktur. Şiir ile babası sayesinde tanıştığı için en çok Hacı Serdarî'den etkilenir. Şiirlerinin konu kadrosu geniş olmakla birlikte daha çok dert, sıkıntı ve yakınmalarının yer aldığı şiirleri mevcuttur. Şiirlerinin nazım birimi dörtlüktür. Hecenin en çok 11'li kalıbını tercih eder. Koşma, semai ve destan kullandığı nazım şekilleri; dertlenme ve öğütleme ise en sık başvurduğu nazım türleridir. Şairle ilgili bugüne kadar kitap hacminde müstakil herhangi bir çalışma yapılmamıştır.

Kaynakça

Aslanoğlu, İbrahim (1985). Söz Mülkünün Sultanları. İstanbul: Erman Yayınevi.

Aslanoğlu, İbrahim (2006). Sivas Meşhurları. C. 1. Sivas: Sivas Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yay.

Cunbur, Müjgân (2011). Osmanlı Dönemi Türk Kadın Şairleri. Ankara: TÜRKKAD Yay.

Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şâirleri. C. 5. Sivas: Önder Matbaacılık.

Özdemir, Ahmet (1997). Şarkışlalı Âşık Serdarî ve Yöre Halk Şâirleri. İstanbul: Kuşak Ofset Matbaacılık.

Turan, Fatma Ahsen, Reyhan Gökben Saluk, Özlem Ünalan (2014). Geçmişten Günümüze Sazda ve Sözde Usta Kadınlar. Ed. Nezahat Özcan. Ankara: Gazi Kitabevi.

Yıldız, Alim (2003). Sivaslı Şâirler Antolojisi. İstanbul: Sivaslılar Vakfı Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ UĞUR BAŞARAN
Yayın Tarihi: 17.12.2018
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ÖMER, Ömer Şahind. 1932 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2İBRAHİM KIZILGÖZd. 1897 - ö. 1981Doğum YeriGörüntüle
3ALİ RIZA, Ali Rıza Yalçınd. 1929 - ö. 23.05.1990Doğum YeriGörüntüle
4KIRBIYIK, Ali Afkar Kırbıyıkd. 1874 - ö. 07.10.1936Doğum YılıGörüntüle
5ÖMER, Ömer Lütfi Velid. 1874 - ö. 1957Doğum YılıGörüntüle
6KÂŞİF, Mehmetd. 1874 - ö. 1929Doğum YılıGörüntüle
7Sedat Simavid. 1898 - ö. 11 Aralık 1953Ölüm YılıGörüntüle
8Vedat Örfi Bengüd. 21 Aralık 1899 - ö. 25 Mayıs 1953Ölüm YılıGörüntüle
9Niyazi Hicran Damlad. 1913 - ö. 26 Nisan 1953Ölüm YılıGörüntüle
10EBEDÎ, Şaban Şavind. 1965 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11İSLAM, İslam Erdenerd. 1921 - ö. 25.11.1995Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12SEYYAHİ/ÂŞIK ÇELEBİd. 1930? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13MUHAMMET ALİ SOFULARd. ? - ö. 1985Madde AdıGörüntüle
14CEMİLE UZUNDALd. 1932 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15HASAN ERDOĞANd. 1951 - ö. ?Madde AdıGörüntüle