BAŞHANIM ŞEFİ GIZI

(d. 1878 / ö. 1949)
?
(Âşık / 20. Yüzyıl / Azeri)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Azerbaycan kadın âşıklarından olan Başhanım Şefi Gızı, 1878 yılında Göyçe'nin Daşkend köyünde dünyaya gelmiştir. Molla Şefi’nin kızı veÂşık Savad’ın ablasıdır. Babasından ve dönemin ileri aydınlarından olan kardeşi Molla Hacı Rehim’den iyi bir eğitim almıştır. Kadınlara okuma yazma öğretmeye çalışmıştır. Başhanım Şefi Gızı, iki oğlunun cephede öldüğünü öğrenip yüreğine evlat acısı düştükten sonra 1949 yılında doğduğu köy olan Daşkend’de vefat etmiş ve oraya defnedilmiştir (Ceferzade 1991: 157;Ceferzade 2005: 129; Namazov 2004: 64).

Âşığın yaşadığı evlat acısı şiirlerinde de derin izler bırakmıştır. Şiirlerinden bazı örnekler günümüze kadar ulaşmıştır. Bu örneklerden Başhanım’ın bilgili ve doğuştan yeteneklibir el şairi olduğu açıkça anlaşılmaktadır (Namazov 2004: 64). Elimizdeki kaynaklarda “Kesilib”, “Gelin”, “Götür” gibi redifli koşmaları ve “Oldu”, “Gel”, “Haray” gibi redifli bayatıları yer almaktadır (Ceferzade 1991: 157-159;Ceferzade 2005: 129-130). Âşık Başhanım Şefi Gızı’nın “Kesilib” redifli koşmasında feleğe sitemi ve ümitsizliği göze çarpar. “Gelin” redifli koşmasında ise, yaşadığı evlat acısını dile getirir. Söz konusu şiirin ilk dörtlüğündeki “Beyvaht ağlamagdan gözsüz galmışam,/ Göylere yükselen tüstüme gelin./ Yadıma düşdükçe Zülfügar, Nesib,/ Odlanıb yanıram üstüme gelin.” (Ceferzade 1991: 158) mısralarıyla âşık, Zülfügar ve Nesib’i hatırladıkça ateşler içinde kaldığını, evinin ocağının söndüğünü vurgular. Bu mısralardan hareketle, şiirde geçen isimlerin âşığın çocuklarının isimleri olduğunu ve sözlerini yürek yangınıyla ifade ettiğini söylemek mümkündür. Âşık Başhanım Şefi Gızı, genellikle derin hislerle mısralara döktüğü şiirlerini sade ve akıcı bir üslupla söylemiştir. Koşma türündeki şiirlerinde hece ölçüsünün 11’li, bayatı türündeki şiirlerinde ise 7’li kalıbını kullanmıştır.

Kaynakça

Ceferzade, Ezize (hzl.) (1991). Azerbaycanın Aşıg ve Şair Gadınları. Bakü: Gençlik.

Ceferzade, Ezize (hzl.) (2005). Azerbaycan Gadın Şairleri Antologiyası. Bakü: Avrasiya Press.

Namazov, Qara (2004). Aşıglar. Bakü: Seda Neşriyyatı.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. TUĞBA BAYRAKDARLAR
Yayın Tarihi: 30.12.2017
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Resul Rızad. 19 Mayıs 1910 - ö. 1 Nisan 1981Doğum YeriGörüntüle
2BAYRAMOĞLU, Daşdemird. 1868 - ö. 1928Doğum YeriGörüntüle
3MUSA OĞLU ASLAN MİRZEYEVd. 1929 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4KERİM MUSAYEVd. 1878 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Hüseyin Rıfat (Işıl)d. 1878 - ö. 24 Şubat 1954Doğum YılıGörüntüle
6Ayanzade Namık Ekremd. 1878 - ö. 1917Doğum YılıGörüntüle
7SÖZDOĞURAN, Hacı Mustafa Çolakd. 1891 - ö. 1949Ölüm YılıGörüntüle
8HALİL, Silsüpüroğlu Halil Beyd. 1857/1858? - ö. 1949Ölüm YılıGörüntüle
9İBAD, İBADÎ, İBAD HOCA, Abdullah Çelebid. 01.07.1866 - ö. 25.03.1949Ölüm YılıGörüntüle
10AZİZ ŞEHNAZÎ, Aziz Ramişd. 1929 - ö. 01.07.1995Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11HEMİD KAZAHLId. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12VELİ BOZALGANLId. 1880 - ö. 1933Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13BURHANÎ, Burhan Dikend. 02.02.1958 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14CEMAL, Cuma Bektaşd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15CENGİZ MEHDİPURd. 1961 - ö. ?Madde AdıGörüntüle