Behçet Kemal Çağlar

Ankaralı Âşık Ömer
(d. 23 Temmuz 1908 / ö. 24 Ekim 1969)
Şair, Yazar, Mühendis, Müfettiş, Milletvekili
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Erzincan’a bağlı Tepecik köyünde dünyaya gelmiştir. Babası Şaban Hami Bey, Halkalı Ziraat Mektebi Aliye’sinden mezun olmuştur. Edebiyat ve şiirle de ilgilenmiş olan Şaban Hami Bey, mesleği ile ilgili birçok kitap yazmış, makaleleri dergilerde yayımlanmıştır. Babasının sürekli değişen görev yeri Behçet Kemal Çağlar’ın eğitim hayatını da etkilemiştir. İlköğrenimine Bolu İmaret Mektebi’nde başlamış, Konya Numune Mektebi’nde devam etmiş; bir aralık babasının Kudüs’e tayini ile burada da eğitim görmüş ve nihayet Kayseri’de ilköğrenimini tamamlamıştır. Yükseköğrenimini ise Zonguldak’ta bitirmiştir. 1929’da yüksek maden mühendisi olarak mezun olan Çağlar, mesleğini uzun süre yapmamıştır. Ankara’da görev yaptığı sürede Türk Ocağı ve Halkevleri ile temas kurmuş; Halkevleri’nin açılışında oynanan oyunları Çoban ve Ergenekon ile dikkatleri üzerine çekmiş ve 1933’te Atatürk tarafından Ankara’ya davet edilmiştir (Çağlar 1985: 2). Atatürk’ün bu daveti hayatında önemli bir kırılma noktası olarak kabul edilebilir. Eserleri dolayısıyla Atatürk’ün takdirini kazanan Behçet Kemal Çağlar 1934 yılında millî edebiyat ve millî şiir konularında eğitim almak üzere Londra’ya gönderilmiştir. 1935’te Türkiye dönmüş, Halkevleri’nde müfettiş olarak görevlendirilmiştir. Bu görevi ile Anadolu’yu ikinci defa gezme fırsatı bulmuştur. Bu durum eserlerinin tematik zeminini oluşturacaktır. Diğer yarısında ise Atatürk sevgisi yer almaktadır. Atatürk’e tutkuyla bağlı olan Çağlar, onun ölümünün ardından Yücel dergisinde yazdığı Atatürk’e Raporlar başlıklı yazıları dolayısıyla Halkevleri müfettişliğinden ayrılmak zorunda kalmıştır. 1943 yılında Erzincan milletvekili olarak meclise girmiştir. Milletvekilliği uzun sürmemiş, 1949’da istifa yoluyla görevinden ayrılmıştır. Bundan sonra da öğretmenlik ve yazarlık yaparak hayatını devam ettirmiştir. 24 Ekim 1969’da kalp krizi sonucu hayatını kaybetmiştir (Gökşen 1970).

Behçet Kemal Çağlar ilk edebî deneyimini 15 yaşında iken, Kayseri’ye Atatürk’ün ziyareti dolayısıyla yazdığı hitabe ve şiirle yaşamıştır. Yazı hayatına ise Şadırvan dergisini çıkararak başlamıştır. Yazarın buradaki ilk kalem tecrübesi Türk Dili, Yücel, Hisar, Çaba, İstanbul Belediye Dergisi, Hayat, Kadro ve Türk Yurdu gibi dergilerde yazmış olduğu yazılarla devam etmiştir. Babasından dinlediği hikâyelerle başlayan Atatürk hayranlığı yıllar içinde âdeta bir tutkuya dönüşmüştür. “Ben ilhamımı, heyecanımı hep O’ndan, hep o geceden, hep öyle gecelerden aldım” (Çağlar 1994: 5) diyen yazarın Atatürk’e duyduğu hayranlığı anlatan şiirlerinin yanında ölümünden sonra yazdığı "Atatürk’e Raporlar" başlıklı yazıları da vardır. Bu raporlarda Atatürk’e duyduğu özlemi anlatan Çağlar, Türk gençliğine onun izinden gitmeyi öğütlerken, Atatürk’ün ilkelerinden uzaklaştığını düşündüğü nesli de rapor verircesine Atatürk'e şikayet etmektedir.

Behçet Kemal Çağlar'ın eserlerinde büyük yer kaplayan diğer tema ise Anadolu’ya ve Türk milletine duyduğu sevgidir. Kendisini “60 yaşında bir köy çocuğu” (Gökşen 1970: 75) olarak niteleyen Behçet Kemal, Burda Bir Kalp Çarpıyor, Erciyas’tan Kopan Çığ, Benden İçeri gibi şiir kitaplarında “bitmez tükenmez Anadolu”sunu anlatır. Anadolu onun için şehrin resmiyetine, sun’iliğine karşı direnen doğallık coğrafyasıdır. Buranın eli nasırlı halkı da eli öpülecek, saygı duyulacak bir halktır.

Çağlar’ın Ankaralı Âşık Ömer mahlası ile yazdığı şiirler halk şiiri çevresinde değerlendirilebilecek eserlerdir. İlk olarak "Atatürk’e Ağıt" şiirinde kullandığı bu mahlasla Ankara Samanpazarı’nda oturan bir âşık tasarlamıştır. Halk ağzıyla yazılan ve halk şiiri formunda kaleme alınan bu şiirler coşkulu bir söyleyişe sahiptir. Bunlardan en çok ses getirenlerden biri de "Cumhuriyet Destanı"dır (Çağlar 1955: 39).

Eserlerinden en dikkat çekeni, “Dar kafalı softanın elinden taassup silahını almak” (Çağlar 1995: 47) üzere yazdığını söylediği Kur’an-ı Kerim’den İlhamlar’dır. Kuran’daki 118 surenin 38’inin manzum olarak çevirisini içeren eseri için Ömer Asım Aksoy, şimdiye kadar hiçbir çevirmenin başaramadığı bir işi başardığını söylemektedir (Aksoy 1965).

Behçet Kemal Çağlar ile hocası Faruk Nafiz’in birlikte kaleme aldıkları "10. Yıl Marşı"ndan da bahsetmek gerekir. Faruk Nafiz’in ilk beytini yazdığı, gerisi Behçet Kemal tarafından tamamlanan marş cumhuriyet ideolojisinin sloganik yapısını yansıtmaktadır (Öztürk 2017: 66). Çağlar’ın çok sayıda eser vermesine karşılık edebiyat tarihlerinde kendisine geniş bir yer bulamamış olması, tesirinin devrinin hudutları içerisinde kalmış olmasında aranabilir. Şiirleri özelinde bütün eserleri, söyleminin ön planda olması dolayısıyla estetik prensipleri arka plana itilmiş eserler görünümündedir. Bu anlamıyla o, ideolojisinin şairidir.

Kaynakça

Aksoy, Ömer Asım (1965). "Kur'an-ı Kerim'den İlhamlar". Türk Dili Dergisi. S. 88.

Gökşen, Enver Naci (1970). Behçet Kemal Çağlar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Öztürk, Yakup (2017). Memleket Mektep Meclis Arasında Bir Hayat Faruk Nafiz Çamlıbel. İstanbul: Ebabil Yayınları.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ELMAS KARAKAŞ
Yayın Tarihi: 24.10.2019
Güncelleme Tarihi: 29.10.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Erciyas’tan Kopan ÇığMuallim Ahmet Halit Kitaphanesi / İstanbul1932Şiir
ÇobanHakimiyeti Milliye Matbaası / Ankara1933Tiyatro
Burda Bir Kalp ÇarpıyorSuhûlet Kütüphanesi / İstanbul1933Şiir
Ergenekon? / ?1934Tiyatro
Atilla? / ?1935Tiyatro
Göklerin FethiTürkkuşu Kütüphanesi / Ankara1937Tiyatro
Hasan Ali Yücel Hayatı ve EserleriCumhuriyet Kitaphanesi / İstanbul1937Biyografi
Mütarekeden Sonrakiler: 1918-1938Yücel Kitapları / İstanbul1938Antoloji
Cumhuriyetin 17. Yılında Âşık Ömer’den Destanlar, Türküler? / ?1940Şiir
Hür MavilikteCumhuriyet Matbaası / Ankara1947Derleme
Namık KemalVarlık Yayınevi / İstanbul1954Biyografi
Dolmabahçe'den Anıtkabir'eSel Yayınları / İstanbul1955Diğer
Girid’in Talihi? / ?1955Araştırma
Tarıkİnkılap Kitabevi / İstanbul1960Şiir
Dünyadan Kırk BüyükApa Ofset Basımevi / İstanbul1960Araştırma
Dünyadan Kırk AnıtAkbank Kültür Yayınları / İstanbul1962Araştırma
Dünyadan Kırk OlayAkbank Kültür Yayınları / İstanbul1964Araştırma
Atatürk ŞiirleriTürk Dil Kurumu Yayınları / Ankara1965Şiir
Benden İçeriAjans Türk Matbaası / Ankara1966Şiir
Kur'an-ı Kerim'den İlhamlarMinnetoğlu Yayınları / Ankara1966Şiir
Atatürk Denizinden DamlalarAk Yayınları / İstanbul1967Şiir
Türk Edebiyatı I, II, IIIKanaat Kitabevi / İstanbul1967Edebiyat Tarihi
Battal Gazi DestanıBaha Matbaası / İstanbul1968Destan
Bugünün Diliyle Atatürk’ün SöylevleriTürk Dil Kurumu Yayınları / Ankara1968Şiir
Türk Şiirinde AşkAk Yayınevi / İstanbul1968Şiir
Malazgirt Zaferi'nden İstanbul'un FethineDevlet Kitapları / Ankara1971Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SÂMÎ, Erzincanlı Seyyid Süleyman Efendid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Lütfü Şehsuvaroğlud. 27 Ağustos 1957 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3ŞAH HAYDARİ KERRAR, Haydar Birgörd. 18.06.1954 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Mikail Müşfikd. 05 Haziran 1908 - ö. 1937Doğum YılıGörüntüle
5GÜLBALA TAPDIKOVd. 1908 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6ATIF OKATANd. 1908 - ö. 1968Doğum YılıGörüntüle
7Nabi Üçüncüoğlud. 28 Eylül 1922 - ö. 31 Ocak 1969Ölüm YılıGörüntüle
8FERRAHÎ, Mehmet Alid. 1934 - ö. 22.04.1969Ölüm YılıGörüntüle
9HALİL İBRAHİM, Halil İbrahim Yörükd. 1907 - ö. 1969Ölüm YılıGörüntüle
10Fuat Edip Baksıd. 1912 - ö. 30 Kasım 1974MeslekGörüntüle
11Mim Kaf Agayefd. 07 Şubat 1939 - ö. 20 Ekim 1999MeslekGörüntüle
12Şakir Kurtulmuşd. 18 Eylül 1958 - ö. ?MeslekGörüntüle
13M. Niyazi Akıncıoğlud. 1919 - ö. 1 Şubat 1979Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Faruk Uysald. 14 Aralık 1955 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Turhan Gürkand. 18 Mart 1926 - ö. 2001Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16HOTTUOĞLUd. 1863 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17HAMZAd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18PEHLİVAN, Pehlivan Dinkcid. 1941 - ö. ?Madde AdıGörüntüle