Madde Detay
Behçet Kemal Çağlar
Ankaralı Âşık Ömer
(d. 23 Temmuz 1908 / ö. 24 Ekim 1969)
Şair, Yazar, Mühendis, Müfettiş, Milletvekili
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Erzincan’a bağlı Tepecik köyünde dünyaya gelmiştir. Babası Şaban Hami Bey, Halkalı Ziraat Mektebi Aliye’sinden mezun olmuştur. Edebiyat ve şiirle de ilgilenmiş olan Şaban Hami Bey, mesleği ile ilgili birçok kitap yazmış, makaleleri dergilerde yayımlanmıştır. Babasının sürekli değişen görev yeri Behçet Kemal Çağlar’ın eğitim hayatını da etkilemiştir. İlköğrenimine Bolu İmaret Mektebi’nde başlamış, Konya Numune Mektebi’nde devam etmiş; bir aralık babasının Kudüs’e tayini ile burada da eğitim görmüş ve nihayet Kayseri’de ilköğrenimini tamamlamıştır. Yükseköğrenimini ise Zonguldak’ta bitirmiştir. 1929’da yüksek maden mühendisi olarak mezun olan Çağlar, mesleğini uzun süre yapmamıştır. Ankara’da görev yaptığı sürede Türk Ocağı ve Halkevleri ile temas kurmuş; Halkevleri’nin açılışında oynanan oyunları Çoban ve Ergenekon ile dikkatleri üzerine çekmiş ve 1933’te Atatürk tarafından Ankara’ya davet edilmiştir (Çağlar 1985: 2). Atatürk’ün bu daveti hayatında önemli bir kırılma noktası olarak kabul edilebilir. Eserleri dolayısıyla Atatürk’ün takdirini kazanan Behçet Kemal Çağlar 1934 yılında millî edebiyat ve millî şiir konularında eğitim almak üzere Londra’ya gönderilmiştir. 1935’te Türkiye dönmüş, Halkevleri’nde müfettiş olarak görevlendirilmiştir. Bu görevi ile Anadolu’yu ikinci defa gezme fırsatı bulmuştur. Bu durum eserlerinin tematik zeminini oluşturacaktır. Diğer yarısında ise Atatürk sevgisi yer almaktadır. Atatürk’e tutkuyla bağlı olan Çağlar, onun ölümünün ardından Yücel dergisinde yazdığı Atatürk’e Raporlar başlıklı yazıları dolayısıyla Halkevleri müfettişliğinden ayrılmak zorunda kalmıştır. 1943 yılında Erzincan milletvekili olarak meclise girmiştir. Milletvekilliği uzun sürmemiş, 1949’da istifa yoluyla görevinden ayrılmıştır. Bundan sonra da öğretmenlik ve yazarlık yaparak hayatını devam ettirmiştir. 24 Ekim 1969’da kalp krizi sonucu hayatını kaybetmiştir (Gökşen 1970).
Behçet Kemal Çağlar ilk edebî deneyimini 15 yaşında iken, Kayseri’ye Atatürk’ün ziyareti dolayısıyla yazdığı hitabe ve şiirle yaşamıştır. Yazı hayatına ise Şadırvan dergisini çıkararak başlamıştır. Yazarın buradaki ilk kalem tecrübesi Türk Dili, Yücel, Hisar, Çaba, İstanbul Belediye Dergisi, Hayat, Kadro ve Türk Yurdu gibi dergilerde yazmış olduğu yazılarla devam etmiştir. Babasından dinlediği hikâyelerle başlayan Atatürk hayranlığı yıllar içinde âdeta bir tutkuya dönüşmüştür. “Ben ilhamımı, heyecanımı hep O’ndan, hep o geceden, hep öyle gecelerden aldım” (Çağlar 1994: 5) diyen yazarın Atatürk’e duyduğu hayranlığı anlatan şiirlerinin yanında ölümünden sonra yazdığı "Atatürk’e Raporlar" başlıklı yazıları da vardır. Bu raporlarda Atatürk’e duyduğu özlemi anlatan Çağlar, Türk gençliğine onun izinden gitmeyi öğütlerken, Atatürk’ün ilkelerinden uzaklaştığını düşündüğü nesli de rapor verircesine Atatürk'e şikayet etmektedir.
Behçet Kemal Çağlar'ın eserlerinde büyük yer kaplayan diğer tema ise Anadolu’ya ve Türk milletine duyduğu sevgidir. Kendisini “60 yaşında bir köy çocuğu” (Gökşen 1970: 75) olarak niteleyen Behçet Kemal, Burda Bir Kalp Çarpıyor, Erciyas’tan Kopan Çığ, Benden İçeri gibi şiir kitaplarında “bitmez tükenmez Anadolu”sunu anlatır. Anadolu onun için şehrin resmiyetine, sun’iliğine karşı direnen doğallık coğrafyasıdır. Buranın eli nasırlı halkı da eli öpülecek, saygı duyulacak bir halktır.
Çağlar’ın Ankaralı Âşık Ömer mahlası ile yazdığı şiirler halk şiiri çevresinde değerlendirilebilecek eserlerdir. İlk olarak "Atatürk’e Ağıt" şiirinde kullandığı bu mahlasla Ankara Samanpazarı’nda oturan bir âşık tasarlamıştır. Halk ağzıyla yazılan ve halk şiiri formunda kaleme alınan bu şiirler coşkulu bir söyleyişe sahiptir. Bunlardan en çok ses getirenlerden biri de "Cumhuriyet Destanı"dır (Çağlar 1955: 39).
Eserlerinden en dikkat çekeni, “Dar kafalı softanın elinden taassup silahını almak” (Çağlar 1995: 47) üzere yazdığını söylediği Kur’an-ı Kerim’den İlhamlar’dır. Kuran’daki 118 surenin 38’inin manzum olarak çevirisini içeren eseri için Ömer Asım Aksoy, şimdiye kadar hiçbir çevirmenin başaramadığı bir işi başardığını söylemektedir (Aksoy 1965).
Behçet Kemal Çağlar ile hocası Faruk Nafiz’in birlikte kaleme aldıkları "10. Yıl Marşı"ndan da bahsetmek gerekir. Faruk Nafiz’in ilk beytini yazdığı, gerisi Behçet Kemal tarafından tamamlanan marş cumhuriyet ideolojisinin sloganik yapısını yansıtmaktadır (Öztürk 2017: 66). Çağlar’ın çok sayıda eser vermesine karşılık edebiyat tarihlerinde kendisine geniş bir yer bulamamış olması, tesirinin devrinin hudutları içerisinde kalmış olmasında aranabilir. Şiirleri özelinde bütün eserleri, söyleminin ön planda olması dolayısıyla estetik prensipleri arka plana itilmiş eserler görünümündedir. Bu anlamıyla o, ideolojisinin şairidir.
Kaynakça
Aksoy, Ömer Asım (1965). "Kur'an-ı Kerim'den İlhamlar". Türk Dili Dergisi. S. 88.
Gökşen, Enver Naci (1970). Behçet Kemal Çağlar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Öztürk, Yakup (2017). Memleket Mektep Meclis Arasında Bir Hayat Faruk Nafiz Çamlıbel. İstanbul: Ebabil Yayınları.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ELMAS KARAKAŞYayın Tarihi: 24.10.2019Güncelleme Tarihi: 29.10.2020
Yayın Tarihi: 24.10.2019Güncelleme Tarihi: 29.10.2020
Güncelleme Tarihi: 29.10.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Erciyas’tan Kopan Çığ | Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi / İstanbul | 1932 | Şiir |
Çoban | Hakimiyeti Milliye Matbaası / Ankara | 1933 | Tiyatro |
Burda Bir Kalp Çarpıyor | Suhûlet Kütüphanesi / İstanbul | 1933 | Şiir |
Ergenekon | ? / ? | 1934 | Tiyatro |
Atilla | ? / ? | 1935 | Tiyatro |
Göklerin Fethi | Türkkuşu Kütüphanesi / Ankara | 1937 | Tiyatro |
Hasan Ali Yücel Hayatı ve Eserleri | Cumhuriyet Kitaphanesi / İstanbul | 1937 | Biyografi |
Mütarekeden Sonrakiler: 1918-1938 | Yücel Kitapları / İstanbul | 1938 | Antoloji |
Cumhuriyetin 17. Yılında Âşık Ömer’den Destanlar, Türküler | ? / ? | 1940 | Şiir |
Hür Mavilikte | Cumhuriyet Matbaası / Ankara | 1947 | Derleme |
Namık Kemal | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1954 | Biyografi |
Dolmabahçe'den Anıtkabir'e | Sel Yayınları / İstanbul | 1955 | Diğer |
Girid’in Talihi | ? / ? | 1955 | Araştırma |
Tarık | İnkılap Kitabevi / İstanbul | 1960 | Şiir |
Dünyadan Kırk Büyük | Apa Ofset Basımevi / İstanbul | 1960 | Araştırma |
Dünyadan Kırk Anıt | Akbank Kültür Yayınları / İstanbul | 1962 | Araştırma |
Dünyadan Kırk Olay | Akbank Kültür Yayınları / İstanbul | 1964 | Araştırma |
Atatürk Şiirleri | Türk Dil Kurumu Yayınları / Ankara | 1965 | Şiir |
Benden İçeri | Ajans Türk Matbaası / Ankara | 1966 | Şiir |
Kur'an-ı Kerim'den İlhamlar | Minnetoğlu Yayınları / Ankara | 1966 | Şiir |
Atatürk Denizinden Damlalar | Ak Yayınları / İstanbul | 1967 | Şiir |
Türk Edebiyatı I, II, III | Kanaat Kitabevi / İstanbul | 1967 | Edebiyat Tarihi |
Battal Gazi Destanı | Baha Matbaası / İstanbul | 1968 | Destan |
Bugünün Diliyle Atatürk’ün Söylevleri | Türk Dil Kurumu Yayınları / Ankara | 1968 | Şiir |
Türk Şiirinde Aşk | Ak Yayınevi / İstanbul | 1968 | Şiir |
Malazgirt Zaferi'nden İstanbul'un Fethine | Devlet Kitapları / Ankara | 1971 | Şiir |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | SÂMÎ, Erzincanlı Seyyid Süleyman Efendi | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Lütfü Şehsuvaroğlu | d. 27 Ağustos 1957 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | ŞAH HAYDARİ KERRAR, Haydar Birgör | d. 18.06.1954 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Mikail Müşfik | d. 05 Haziran 1908 - ö. 1937 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | GÜLBALA TAPDIKOV | d. 1908 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | ATIF OKATAN | d. 1908 - ö. 1968 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Nabi Üçüncüoğlu | d. 28 Eylül 1922 - ö. 31 Ocak 1969 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | FERRAHÎ, Mehmet Ali | d. 1934 - ö. 22.04.1969 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | HALİL İBRAHİM, Halil İbrahim Yörük | d. 1907 - ö. 1969 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Fuat Edip Baksı | d. 1912 - ö. 30 Kasım 1974 | Meslek | Görüntüle |
11 | Mim Kaf Agayef | d. 07 Şubat 1939 - ö. 20 Ekim 1999 | Meslek | Görüntüle |
12 | Şakir Kurtulmuş | d. 18 Eylül 1958 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | M. Niyazi Akıncıoğlu | d. 1919 - ö. 1 Şubat 1979 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Faruk Uysal | d. 14 Aralık 1955 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Turhan Gürkan | d. 18 Mart 1926 - ö. 2001 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | HOTTUOĞLU | d. 1863 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | HAMZA | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | PEHLİVAN, Pehlivan Dinkci | d. 1941 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |