Madde Detay

Diyarbakır'da doğdu. Asıl adı Tevfik Merdan'dır. Okula gidebilmesi için on dört yaşındayken nüfus kâğıdı çıkarılır. Memurun Merdan'ı "Ednan" şeklinde anlaması sonucunda ismi kayıtlara Ednan olarak geçer. 1962 'de Çorum'da mahkemeye başvurarak Adnan ismini alır. Babası Abdülhalik Cüneyt Bey Eğinli (Kemaliye), annesi Pakize Hanım ise Ağın (Elazığ) doğumludur. Babasının, annesini Diyarbakır'da, biri altı, öbürü dört yaşında iki çocuğuyla bırakıp kayıplara karışmasıyla, ailenin ilk çocuğu olarak türlü sıkıntılarla dolu bir çocukluk geçirir. Daha yedi yaşındayken beş yaşındaki kardeşi Cengiz ile babasının yanına İstanbul'a gider. Babasının onları bu kez üvey anneleriyle bırakıp gitmesi üzerine, II. Dünya Savaşı'nın yoksunluklarının yaşama şartlarını iyice zorlaştırdığı bir dönemde kardeşiyle birlikte sokakta kalır. İzbe yerlerde geceleyip hamallık yaparak hayatta kalmaya çalışırlar. Kardeşi Cengiz, Darülaceze'ye yerleştirilir. Adnan Binyazar bir aşçının yanında karın tokluğuna çalışır. Kendisine şiddet uygulayıp çok kötü davranan ustasına sürekli gazete okur, bu sayede yanında kalmayı başarır. Kocamustafapaşa'da, türlü maddi ve manevi sıkıntılar içinde altı yıl boyunca varoluş mücadelesi verir. Bir aktar kızının ödünç verdiği kitaplarla okuma alışkanlığı edinir. Hayatı boyunca süregelen kitap sevgisi bu dönemde başlar. Ustasının sürekli dayak ve işkencelerine dayanamaz ve kendisine altı yaşında okumayı öğreten dayısının yönlendirmesiyle İstanbul'dan kaçar. Ağın'da yeniden evlenen annesinin yanına sığınır.

1948'te on dört yaşındayken okula üçüncü sınıftan başlar. Babasının o sıralarda İstanbul'dan Diyarbakır'a döndüğünü duyunca onun yanına gider. İlkokulu, babasının görev yaptığı Diyarbakır'ın Eğil ilçesinde bitirir. Hayatının bir çocuk için hiç de uygun olmayan en sıkıntılı günlerini bu dönemde yaşar. Diyarbakır'ın Eğil ilçesinde okurken öğretmeni Hıdır Ergenekon'un, babasına "Ne yap et bu çocuğu okut!" diyerek öğrencisine köy enstitüsünde yatılı okuyabileceğini önermesi üzerine köy enstitüsü sınavlarına, babasından gizli olarak girer ve kazanır. Diyarbakır/Ergani'ye beş kilometre uzaklıktaki Dicle Köy Enstitüsü'nden Haziran 1956'da mezun olur. Öğretmen olarak Van'ın Gürpınar ilçesine bağlı Put köyüne atanır. Enstitü eğitiminden sonra Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü'nde edebiyat öğretmenliği eğitimi alır. 1958'de Gazi Eğitim Enstitüsü'nden mezun olur ve Çorum İlköğretmen Okulu'nda göreve başlar.

İlköğretmen okulundan üniversiteye, değişik eğitim kurumlarında Türkçe ve edebiyat öğretmeni olarak çalışır. İlk yazısı "Şimşek'ten Anılar" 1960'ta Varlık'ta yayımlanır. Bu tarihten sonra, başta Varlık olmak üzere çeşitli dergilerde çalışmaları yayımlanmaya başlar. Toplum ve Edebiyat (1973), Dedem Korkut (1973), Âşık Veysel (1973) ilk kitaplarıdır. Türk Dil Kurumu (1978-1981), Türk Tarih Kurumu (1972-1974) ve Kültür Bakanlığı'nda (1978-1980) belirli bir süre görev aldıktan sonra 1981'de Berlin Okul ve Eğitim Senatörlüğü'nün daveti üzerine Berlin'e gider, orada uzun yıllar ders kitabı yazma projelerinde yer alır. İncilâ Özhan'la birlikte altı ciltlik Türkçe/Dil ve Okuma Kitabı'nı hazırlar. Almanya dışında İsveç, Hollanda ve İsviçre'de öğretmen yetiştirme projelerinde çalışır. 1999'da altmış beş yaşında Berlin Okul ve Eğitim Senatörlüğü'nden emekliye ayrılan Binyazar, Çorum'da öğretmenlik yaparken evlendiği eşi Filiz'in ölümünden sonra aynı yıl Türkiye'ye dönererek İstanbul'a yerleşir.

1999'da emekli olarak İstanbul'a dönen Binyazar, bu tarihten sonra edebî çalışmalarına ağırlık verir. Bu dönemde roman, hikâye ve deneme türünden 17 kitabı yayımlandı. Kitaplarının yanında çeşitli gazete ve dergilerde edebiyat, dil ve kültürle ilgili denemeler yazar. Bir dönem Cumhuriyet gazetesinde köşe yazarlığı yapan yazar, hâlen internetten erişimi bulunan Dünyanın Öyküsü adlı dergide yazı hayatını sürdürmektedir. Bazı yayın organları ve kurumlarda seçici kurul üyesi olan Binyazar'ın çok sayıda ödülü bulunmaktadır.

Adnan Binyazar'ın Nasrettin Hoca hikâyelerinin resimlerine bakarak kendince hikâyeler uydurmak suretiyle başlayan okuma merakı daha sonra başta Dede Korkut, Don Kişot, Romeo ve Juliet, Binbir Gece Masalları olmak üzere birçok Türk ve Batı klasiklerini okumasıyla gelişir. Kitaplara olan tutkusu enstitü yıllarında başlar. Her hafta sonu, Ergani'de, kitap da satılan bir manifaturacı dükkânından yeni çıkan Varlık kitaplarını satın alır. Steinbeck'in Fareler ve İnsanlar'ını, Hemingway'in İhtiyar Balıkçı'sını, Orhan Kemal'in Baba Evi, Avare Yıllar ve Cemile'sini, Cahit Sıtkı'nın Otuz Beş Yaş'ını, Panait Istrati'nin Kodin'ini, Baragan'ın Dikenler'ini, Kira Kiralina'sını, Camus'nün Yabancı'sını, Mahmut Makal'ın Bizim Köy'ünü bu evrede okur.

Varlık dergisi ve yayınları onu yazmaya yöneltir. İlk yazısı "Şimşek'ten Anılar" 1960'da Varlık dergisinde yayımlanır. Bir ikisi hariç bütün yazılarını, kendisini öğrencisi sayan Yaşar Nabi Nayır'a gönderir. Başlangıçta hikâyeler yazsa da daha sonra çoğunlukla deneme, araştırma ve inceleme türlerinde eserler kaleme alır. Mehmet Seyda ve Mehmet Kemal'in özendirici yazılarına rağmen uzun yıllar roman ve hikâye yazmaktan uzak durur. Annesi Pakize Gündüz'ün ölümü üzerine ilk romanı Masalını Yitiren Dev'i yazar. 2000-2014 arasında iki roman (Masalını Yitiren Dev, Ölümün Gölgesi Yok) ve dört hikâye kitabı (Şairin Kedisi, Şah Mahmet, Bozkır Aydınlığında Aşk, Kızıl Saçlı Kontes) yayımlanır. Çocuklar için çocukluk anılarını kitaplaştırdığı Günışığına Yolculuk serisinden Kaçış, Varış ve Okul Yılları olmak üzere üç kitabı bulunmaktadır. Ayrıca dil, edebiyat, kültür ve halk anlatı geleneğiyle ilgili deneme, inceleme ve araştırmaya yönelik çok sayıda eseri vardır.

Adnan Binyazar'ın yazdığı bütün roman ve hikâyelerinde bir üslup özelliği olarak okuduğu yazar, şair ve eserlerin izlerini, metinler arası ilişkiler bağlamında birer alıntı veya gönderge niteliğinde bulmak mümkündür. Metinler arası ilişkilere eserlerinde yer vererek postmodern anlatının özelliklerinden yararlanan yazar, bütün roman ve hikâyelerinde az veya çok halk anlatı geleneğine başvurmak suretiyle yerli kaynakları da ihmal etmez. Üslubunda geleneksel ile moderni birleştirerek bir sentez uygular. Adnan Binyazar'ın üslubunun öne çıkan bir diğer özelliği ise yaşam öyküsünden ve anılarından hareket etmesidir. Yazdığı bütün roman ve hikâyelerinde gerçek hayatın güçlü izleri görülür. Eserlerinin dilini, anlatıcı ve bakış açısını öz yaşam öyküsü belirler.