Madde Detay
BORÂNÎ, Halil Çimen
(d. 1943 / ö. -)
?
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Halil Çimen olan âşık,1943 yılında Çorum Merkez'e bağlı Sarımbey köyünde dünyaya gelmiştir. "Çok sürü otlattım inek sağdım ben/ Nefsimden kin kibri attım kovdum ben/ Bin dokuz yüz kırk üç yılı doğdum ben/ Anamdaki asil döle sor da gel" (Gümüş 2008: 19) dizeleriyle doğum yılını teyit eder. Babasının adı Süleyman, annesinin adı Firdevs’tir. Ünlü halk şairi Deli Boran’ın soyundan gelir. On iki çocuklu bir ailenin sondan üçüncü çocuğu olarak yetişen Çimen, annesini küçük yaşta kaybeder. Halil Çimen, ilkokulu köy mektebinde okur. Ortaokulu ise Çorum Atatürk Ortaöğretim Okulunda okurken birinci sınıfta terk eder. Eğitimine sosyal ve ekonomik şartlardan dolayı devam edemez.
Çimen, ilkokuldan sonra okumamasına rağmen kendini geliştirmiş ve daima yeniliğe açık olmuştur. İlk olarak daktiloyu ve daha sonra bilgisayar kullanmayı öğrenmiştir. Böylece şiirlerini halka ulaştırırken sözlü kültür ortamının yanı sıra yazılı ve elektronik kültür ortamından da yararlanmayı bilmiştir. Teknolojiyle içli dışlı olan âşık, bilgisayarla ilgili bir şiir de yazmıştır: "Âşık Borânî’yem başladı benim çilem/ Klavye bir alem mouse bir alem/ Gene virüs kapmış başladı benim çilem/ Seni patlatırım fesat torbası" (Gümüş 2008: 22).
Çocukluğunda sesinin güzel olması nedeniyle Sarımbeyliler ona her fırsatta türkü söyletmiştir. Askerden önce ablasının görümcesine sevgi duymaya başlamıştır. Daha sonra Halil Çimen askere gitmiştir. Askerdeyken kızın ağabeyi, Halil Çimen'in evlendiğini söyleyerek kız kardeşini başkasıyla evlenmeye mecbur bırakmıştır. Bu hadise üzerine Halil Çimen akrabası Sevim Hanım ile evlenmiştir. Bu evlilikten âşığın biri kız (Firdevs), ikisi erkek (Özgür ve Umut) olmak üzere üç çocuğu olmuştur. Gençliğinde çobanlık yapan ve çiftçilikle uğraşan Çimen, ayrıca Çorum’da kiremit fabrikalarında üç yıl işçilik yapmıştır. Daha sonra hayvancılık yapmaya başlamıştır.
Halil Çimen'in saza ilgisi küçük yaşlarda başlar. Âşık, 15-16 yaşlarında ağabeyi Naci ile birlikte iğde ağacı kesmiş ve birlikte günlerce uğraşarak kendisine bir saz yapmıştır. Bu sazla çalıp söylemeye başlamıştır. Askere de sazla gitmiştir. Askerde bir rüya görmüş ve günlerce titreyerek kendine gelememiştir. Gördüğü rüyayı hatırlayamamaktadır. Asker arkadaşları onun akli dengesini yitirdiğini sanmışlardır. Âşık, usta çırak geleneği içerisinde yetişmemiş ancak içinde bulunduğu ortamlardaki âşıkları ustası kabul etmiştir. Türk edebiyatından Batı klasiklerine kadar pek çok kitabı okuyarak ve âşıkların şiir kitaplarını inceleyerek kendini yetiştirmiştir. Mevlana’nın Mesnevi'sinden büyük ilham almış; Hoca Ahmet Yesevi, Yunus Emre, Kaygusuz Abdal, Pir Sultan Abdal ve Âşık Veysel gibi önemli şahıslardan etkilendiğini dile getirmiştir. Borânî mahlasını kendisi vermiştir. Borânî’nin Âşık Özlemî ve Âşık Nuranî mahlaslı iki çırağı vardır. Çıraklarına, mahlaslarını kendisi vermiştir.
Halil Çimen'in Elinde Gül Olsun Dilinde Türkü adlı bir kitabı vardır. Bu eserinde yüz on dört şiir bulunmaktadır. Haksızlık, yolsuzlukla mücadele etmeye ve özellikle cahillikle savaşmaya ilk eserinden itibaren başlar. Borânî, İnsana Yolculuk adlı eserinde ise Anadolu’dan Rumeli topraklarına yaptığı seyahatlerde insana yaptığı yolculukları anlatır. Ona göre insanı bilmek veya tanımak, kendini tanımaktır. İnsana yaptığı yolculuklar aslında kendi içine yaptığı yolculuklardır. Çorum’lu Efsane Ozan Deli Boran isimli eseri ünlü halk ozanı Deli Borân’ın şiirlerinden derlemeleri içerir. Borânî, bu eserinde ünlü halk ozanı Deli Boran’a ait yetmiş üç şiir derlemiştir. Fadime’ye Mektuplar adlı eserinde ise yüz on dokuz şiiri vardır. Adem’in Aynası adlı eserinde de insanı sosyal, kültürel, fikri ve dinî bakımdan işlemiştir.
Kaynakça
Gümüş, İbrahim (2008). Âşık Borânî Hayatı, Sanatı ve Şiirleri. Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM GÜMÜŞYayın Tarihi: 01.09.2019Güncelleme Tarihi: 05.12.2020
Yayın Tarihi: 01.09.2019Güncelleme Tarihi: 05.12.2020
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Elinde Gül Olsun Dilinde Türkü | Mart Matbaacılık / İstanbul | 2000 | Şiir |
İnsana Yolculuk | Yurt Savul Yayınları / Edirne | 2004 | Şiir |
Çorumlu Efsane Ozan Deli Boran | Lider Matbaacılık / Çorum | 2005 | Şiir |
Fadime’ye Mektuplar | Lider Matbaacılık / Çorum | 2005 | Şiir |
Adem’in Aynası | Lider Matbaacılık / Çorum | 2006 | Şiir |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | DERVİŞ KEMAL, Kemal Özcan | d. 1930 - ö. 25.04.2015 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | İFFET, Mehmed Efendi | d. 1843 - ö. 1896 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | MİRZE BAYRAMOV | d. 1888 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | EMÎNÎ, Emin Düştü | d. 20.10.1943 - ö. 31.01.2016 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Alaaddin Soykan | d. 10 Mart 1943 - ö. 21 Kasım 2020 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | TACİ, Taceddin Kekeç | d. 1943 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | ÇULHANÎ, Musa Culha | d. 1950 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
8 | MANSUR | d. 1870 - ö. 16.03.1924 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
9 | ŞAHBAZOĞLU, İhsan Şahbazoğlu | d. 01.02.1930 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
10 | CEVRÎ | d. 1845 - ö. 1925 | Madde Adı | Görüntüle |
11 | KUL SABRİ/GARİP ALİ/SABRİ, Ali | d. 1851 - ö. 1931 | Madde Adı | Görüntüle |
12 | ZÂRÎ | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |