BORÂNÎ, Halil Çimen

(d. 1943 / ö. -)
?
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Halil Çimen olan âşık,1943 yılında Çorum Merkez'e bağlı Sarımbey köyünde dünyaya gelmiştir. "Çok sürü otlattım inek sağdım ben/ Nefsimden kin kibri attım kovdum ben/ Bin dokuz yüz kırk üç yılı doğdum ben/ Anamdaki asil döle sor da gel" (Gümüş 2008: 19) dizeleriyle doğum yılını teyit eder. Babasının adı Süleyman, annesinin adı Firdevs’tir. Ünlü halk şairi Deli Boran’ın soyundan gelir. On iki çocuklu bir ailenin sondan üçüncü çocuğu olarak yetişen Çimen, annesini küçük yaşta kaybeder. Halil Çimen, ilkokulu köy mektebinde okur. Ortaokulu ise Çorum Atatürk Ortaöğretim Okulunda okurken birinci sınıfta terk eder. Eğitimine sosyal ve ekonomik şartlardan dolayı devam edemez.

Çimen, ilkokuldan sonra okumamasına rağmen kendini geliştirmiş ve daima yeniliğe açık olmuştur. İlk olarak daktiloyu ve daha sonra bilgisayar kullanmayı öğrenmiştir. Böylece şiirlerini halka ulaştırırken sözlü kültür ortamının yanı sıra yazılı ve elektronik kültür ortamından da yararlanmayı bilmiştir. Teknolojiyle içli dışlı olan âşık, bilgisayarla ilgili bir şiir de yazmıştır: "Âşık Borânî’yem başladı benim çilem/ Klavye bir alem mouse bir alem/ Gene virüs kapmış başladı benim çilem/ Seni patlatırım fesat torbası" (Gümüş 2008: 22).

Çocukluğunda sesinin güzel olması nedeniyle Sarımbeyliler ona her fırsatta türkü söyletmiştir. Askerden önce ablasının görümcesine sevgi duymaya başlamıştır. Daha sonra Halil Çimen askere gitmiştir. Askerdeyken kızın ağabeyi, Halil Çimen'in evlendiğini söyleyerek kız kardeşini başkasıyla evlenmeye mecbur bırakmıştır. Bu hadise üzerine Halil Çimen akrabası Sevim Hanım ile evlenmiştir. Bu evlilikten âşığın biri kız (Firdevs), ikisi erkek (Özgür ve Umut) olmak üzere üç çocuğu olmuştur. Gençliğinde çobanlık yapan ve çiftçilikle uğraşan Çimen, ayrıca Çorum’da kiremit fabrikalarında üç yıl işçilik yapmıştır. Daha sonra hayvancılık yapmaya başlamıştır.

Halil Çimen'in saza ilgisi küçük yaşlarda başlar. Âşık, 15-16 yaşlarında ağabeyi Naci ile birlikte iğde ağacı kesmiş ve birlikte günlerce uğraşarak kendisine bir saz yapmıştır. Bu sazla çalıp söylemeye başlamıştır. Askere de sazla gitmiştir. Askerde bir rüya görmüş ve günlerce titreyerek kendine gelememiştir. Gördüğü rüyayı hatırlayamamaktadır. Asker arkadaşları onun akli dengesini yitirdiğini sanmışlardır. Âşık, usta çırak geleneği içerisinde yetişmemiş ancak içinde bulunduğu ortamlardaki âşıkları ustası kabul etmiştir. Türk edebiyatından Batı klasiklerine kadar pek çok kitabı okuyarak ve âşıkların şiir kitaplarını inceleyerek kendini yetiştirmiştir. Mevlana’nın Mesnevi'sinden büyük ilham almış; Hoca Ahmet Yesevi, Yunus Emre, Kaygusuz Abdal, Pir Sultan Abdal ve Âşık Veysel gibi önemli şahıslardan etkilendiğini dile getirmiştir. Borânî mahlasını kendisi vermiştir. Borânî’nin Âşık Özlemî ve Âşık Nuranî mahlaslı iki çırağı vardır. Çıraklarına, mahlaslarını kendisi vermiştir.

Halil Çimen'in Elinde Gül Olsun Dilinde Türkü adlı bir kitabı vardır. Bu eserinde yüz on dört şiir bulunmaktadır. Haksızlık, yolsuzlukla mücadele etmeye ve özellikle cahillikle savaşmaya ilk eserinden itibaren başlar. Borânî, İnsana Yolculuk adlı eserinde ise Anadolu’dan Rumeli topraklarına yaptığı seyahatlerde insana yaptığı yolculukları anlatır. Ona göre insanı bilmek veya tanımak, kendini tanımaktır. İnsana yaptığı yolculuklar aslında kendi içine yaptığı yolculuklardır. Çorum’lu Efsane Ozan Deli Boran isimli eseri ünlü halk ozanı Deli Borân’ın şiirlerinden derlemeleri içerir. Borânî, bu eserinde ünlü halk ozanı Deli Boran’a ait yetmiş üç şiir derlemiştir. Fadime’ye Mektuplar adlı eserinde ise yüz on dokuz şiiri vardır. Adem’in Aynası adlı eserinde de insanı sosyal, kültürel, fikri ve dinî bakımdan işlemiştir.

Kaynakça

Gümüş, İbrahim (2008). Âşık Borânî Hayatı, Sanatı ve Şiirleri. Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.


Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM GÜMÜŞ
Yayın Tarihi: 01.09.2019
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Elinde Gül Olsun Dilinde TürküMart Matbaacılık / İstanbul2000Şiir
İnsana YolculukYurt Savul Yayınları / Edirne2004Şiir
Çorumlu Efsane Ozan Deli BoranLider Matbaacılık / Çorum2005Şiir
Fadime’ye MektuplarLider Matbaacılık / Çorum2005Şiir
Adem’in AynasıLider Matbaacılık / Çorum2006Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1DERVİŞ KEMAL, Kemal Özcand. 1930 - ö. 25.04.2015Doğum YeriGörüntüle
2İFFET, Mehmed Efendid. 1843 - ö. 1896Doğum YeriGörüntüle
3MİRZE BAYRAMOVd. 1888 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4EMÎNÎ, Emin Düştüd. 20.10.1943 - ö. 31.01.2016Doğum YılıGörüntüle
5Alaaddin Soykand. 10 Mart 1943 - ö. 21 Kasım 2020Doğum YılıGörüntüle
6TACİ, Taceddin Kekeçd. 1943 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7ÇULHANÎ, Musa Culhad. 1950 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
8MANSURd. 1870 - ö. 16.03.1924Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
9ŞAHBAZOĞLU, İhsan Şahbazoğlud. 01.02.1930 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
10CEVRÎd. 1845 - ö. 1925Madde AdıGörüntüle
11KUL SABRİ/GARİP ALİ/SABRİ, Alid. 1851 - ö. 1931Madde AdıGörüntüle
12ZÂRÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle