Madde Detay

İstanbul'da doğan yazarın, babası, Siirt'in Tillo ilçesinden, Abdurrahim Çerçioğlu’dur. Peş peşe yaşanan felaketler ve savaş yüzünden Abdurrahim Bey yakınlarıyla birlikte henüz yedi yaşında iken İstanbul'a göç eder (Çokum 2019). Yazarın baba tarafı ilim ve irfan yönünden kuvvetli kişileriyle dikkati çeker (Yılmaz 1997: 8). Dedesi, Lacivert Taşı isimli eserinde anlattığı ticaret ehli, gönül erbabı bir kişidir. İki ağabeyinin Çanakkale’de şehit düşmeleri üzerine İstanbul’da hemşerileriyle kalan ve bir "ayakkabı boya ve cila imalathanesinde" (Yılmaz 1997: 8) çalışmaya başlayan Abdurrahim Efendi, Kastamonulu Sağlıkçı Hasan Efendi ile Emine Hanım'ın kızı Saadet Hanımla evlenir. Bu evlilikten dünyaya gelen Çokum, ailede üç kız kardeşin en küçüğüdür. İlk zamanlar, Beşiktaş’ta konak yavrusu bir evde kiracıdırlar. Bebeğin adının Sevinç olmasını isteyen Ermeni ev sahibesi, dostlukları yıllarca sürecek olan Hermans Tahtaburunyan’dır (Çokum 2019). Durumlarının düzelmesinin ardından aile Türk Ali Mahallesi’ne yerleşir. Beşiktaş’taki mahalle, yazarın iklim ve eko-romanlardaki başarısı için önemli bir tecrübe olacaktır. Yazar, Büyük Esma Sultan Okuluna, zafiyet geçirmesi nedeniyle ilk yıl devam edemez. Ertesi yıl "yeni bina yapımı gerekçesiyle" diğer öğrencilerle birlikte "Akaretler" İlkokuluna nakledilir (Lekesiz, 2001, 270).

İstanbul Radyosu çocuk korosunda programlara (www.sevinccokum.info) iştirak eden ve ablasının destekleri ile yedi yıl boyunca klasik batı müziği alanında keman dersleri alan yazar, A. Kavafyan yönetimindeki İstanbul Amatör Senfoni Orkestrası’yla konserlerlere katılır (Çokum 2019). Beşiktaş Kız Lisesi’nde orta okul ve lise eğitimine devam eden yazar, lise yıllarında edebiyat ile ilişkisini de sağlamlaştırır. Kudret Gazetesi’nin açtığı siyasi makale yarışmasında ikinci olur. İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi'nde Türkoloji eğitimine devam ederken, Adalet Partisi'nin Beşiktaş ilçe gençlik kolunu kurar ve daha sonra il temsilcisi olur. Bu arada yan dal olarak “sosyoloji sertifikası” (www.sevinccokum.info) da alan Çokum, siyasi ortamda tanıştığı İktisadi İlimler Akademisi’nde okuyan Rıfat İzzet Bey ile 1967'de evlenir. İkili, bir yandan eğitimleri, bir yandan da evlilik hazırlıkları nedeniyle oldukça zor şartlar altında yaşamak durumunda kalırlar. Bu sıralarda Çokum, babasını kaybeder. Rıfat Bey'in kendisine bir ticarethane açması ve o arada mezuniyeti, yazarın da öğrenimini tamamlayıp diplomasını alması (1970) çifti rahatlatır. Yazar, birkaç yıl Acıbadem Özel Anadolu Lisesinde ve Etfal Hastahanesi Hemşire Okulu'nda öğretmenlik yaparsa da sonrasında yazarlık çalışmalarına yoğunlaşır. Hocası Mehmet Kaplan ve Behçet Necatigil’in yönlendirmesi ile şiir merakı, hikâye ve romana doğru yön değiştirir. İlk hikâyesi “Bir Eski Sokak Sesi”, Tarık Buğra'nın ilgisiyle 1972'de Hisar’da yayımlanır ve aynı yıl yazar, hikâyelerini, Eğik Ağaçlar'da toplar. Yelken ve Eflatun dergileri ile Başkent Gazetesi yazarın hikâye ve şiirlerinin yayımlandığı diğer periyodiklerdir. 1975-76'da Kültür Bakanlığı Halk ve Çocuk Yayınları komisyon üyeliği; 1977-79'da Türk Edebiyatı Dergisi'nin yazı işleri müdürlüğü görevlerini üstlenir. 1981-1985 tarihleri arasında eşinin kurduğu Cönk Yayınları’nı yönetir. 2001'e kadar Türkiye Gazetesi’nde yazıları (iki tefrika roman) yayımlanır. 2003'ten itibaren üç yıl kadar Tercüman Gazetesi’nde haftalık yazılar yazar, radyo programları da hazırlar. İstanbul'da oturmakta olan yazar, her yıl, yeni eserleriyle okuyucu karşısına çıkmaktadır (Çokum 2019)

Türkiye Yazarlar Birliği, İlesam, Mesam ve Edebiyatçılar Derneği üyesi olan Çokum'un layık görüldüğü ödüllerden bazıları şunlardır:

• 1976 Türkiye Millî Kültür Vakfı Hikâye Jüri Özel Ödülü (Makina),
• 1977 Dündar Taşer Roman Ödülü (Zor),
• 1984 Türkiye Millî Kültür Vakfı Edebiyat-Roman Armağanı (Hilâl Görününce),
• 1985 Türkiye Yazarlar Birliği Yılın Romancısı Ödülü (Hilâl Görününce),
• 1993 Türkiye Yazarlar Birliği Hikâye Ödülü (Rozalya Ana),
• 2000 Karaman 723. Türk Dil Bayramı Türkçeyi En İyi Kullanan Yazar TDK Ödülü.
• 2003 Türkiye Yazarlar Birliği Anlatı Ödülü (Hevenk Kayıp İstanbul),
• 2011 ESKADER Roman Ödülü (Lacivert Taşı).
• 2019 TYB 10. İstanbul Sanat Festivali Onur Belgesi (Çokum 2019).

Eserlerinde daima lirik bir duyarlılık ve şairane üslûp görülen Sevinç Çokum, daha çok roman ve hikâyeleri ile adından söz ettirir. Yazar, sanat hayatında ilk eserleriyle anılmaktan, çabasının değersizleştirilmesinden, verdiği emeğin anlaşılmamasından korktuğunu dile getirir (Kocakaplan, 2003: 17). "Hayatın şurasından burasından çekilmiş resimlere" (Kabaklı 1997: 602 ) benzettiği eserlerinde yazar, şahsî hatıralarını ve yıllardır edindiği teknik ve kültürel birikimi başarıyla yansıtır. Yaşantı romancılığı yanında, ekoeleştiriye ve tarihsel eleştiriye uygun eserleriyle Türk edebiyatının mühim bir kalemidir. Tabiatı estetiğe aktarmaktaki mahareti ve Türkçeye olan hâkimiyeti ise yazarın kazandığı müstesna yeri pekiştiren önemli unsurlardır.

Konuları ve bakış açısıyla oldukça geniş bir yelpazeye yayılan eserleri içerisinde tarih, göç, savaş, bireysel arayış, otobiyografik değiniler, geçmişin saflığına duyulan özlem dikkati çeker. Kendi hayatına ve yakın çevresine dair gözlemleri de eserlerinin oluşmasında etkilidir. Örneğin, Ağustos Başağı’nda, 1985'te Söğüt'te tanıştığı Kurtuluş Savaşı gazisi Ali Balaban'dan esinlenir. Ayrıca dedesi Hasan Şenol ile ilgili olarak anlatılan anıları da roman birikimine katar. Hilâl Görününce'de dış Türkler konusuna değinen yazar, baba tarafından Kırım Tatar Türkü olan eşinin aile çevresiyle gözlemlerini genişletir. Gözyaşı Çeşmesi, yazarın Kırım’a gittiğinde edindiği kültür malzemesiyle harmanlanan romanıdır. Bizim Diyar'da Balkan Savaşı sırasında Türkiye’ye göç eden eşinin anne tarafının hatıraları ve Balkanlar’da kaybedilmiş mülklerinin tapularından ilham alır (Çokum 2019). Romanlarının aksine, hikâyelerinde "dar bir şahıs kadrosu" kurgulayan yazarın (Argunşah 2016: 314) Al Çiçeğin Moru'nda yer alan “İnce Teller” ve “Tarlabaşı’nda Sabah Oluyor” öyküsü, ablası Saime ile eniştesi çevresinde geçer. Beyaz Bir Kıyı, yazarın Fas'a dair gözlemlerinden hareketle oluşur. Lacivert Taşı, dedesi ve çevresindekilerin yüz yıl önceki hayatlarını renklilikle anlatan romanıdır. Romanlarda kurgulanan kişiler ve hatıralar "bazen aynen" bazen de anahtar anlatı özelliği olarak, "değiştirilerek" kullanılır (Çokum 2019).

Yazarın işlediği toplumsal konular arasında burjuva sınıfının eleştirisi, siyasî meseleler ve göç vardır. Yazar, “1971’in çalkantılı döneminde iç göç, anarşi, kültür değişimleri gibi birçok meseleyi bir araya toplayan dağınık bir çalışma” (Kabaklı 2002: 566) olarak değerlendirdiği “Zor”da, köy delikanlısı Kerim üzerinden, göç ve büyük şehir konusunu işler ve 1970’li ilk yılların siyasî çerçevesini panoramik dikkatle sunar. Bu konunun dul bir anne ve kızı ekseninden işlendiği roman ise Gülyüzlüm'dür. Çırpıntılar, gurbet, yozlaşma ve parçalanmış aile temlerini Avustralyalı bir aile merkezinde konu edinir. Karanlığa Direnen Yıldız, 1960 İhtilali’ni dış çerçevede işleyen bir romanken, devamı niteliğindeki Deli Zamanlar'da sosyal hayatta tutunma savaşı veren Aypare’yle yazarın hayal kırıklıkları söz konusudur.

Çokum Fransız düşünürü M. Foucault ve Derinlikler Psikolojisinin kurucusu Gustav Jung’un fikirlerini benimser (Çokum 2019). Underground özellikler taşıyan (Çokum 2019) Tren Burdan Geçmiyor, 1980 sonrası Türk siyasetindeki popülizmi ve modernleşmeyi, iki gazeteci üzerinden işler. Bu romanla birlikte Çokum, kendi buluşu olan ve dünyaya ezberlerin dışından bakmaya dayalı Abukizm felsefesini ortaya atar ve bu yönde eserler kaleme alır. İlk öyküleri Eğik Ağaçlar ile hümanist çizgide olan, Bölüşmek ve Makina ile ise insanla birlikte topluma yönelen Çokum, Derin Yara’da bir dönem sağ sol çatışmalarından doğan siyasal hikayeleri örnekler.

Bireysel arayışlar ve felsefî argümandan uzak kurgulanan varoluşsal krizler, yabancılaşma temleri, yazarın eserlerinde daha çok yaratıcılık çatışmalarıyla birlikte kullanılır. Postmodern yapıları da deneyen yazar Arada Kalmış Tebessüm'de bir ressamın yaratıcılık endişeleri konu edinir. Çok Yapraklı İlişkiler, benlik arayışını, düşünce özgürlüğünü; Gece Rüzgârları, bireysel yaratıcılığı, Kırmalı Etekler kadın yazara ait varoluşsal krizleri işler. Bu romanlarda rüya ve çağırışımlar, bilinçaltı sarmalı içindeki insan deşilir (Çokum 2019). Gece Kuşu Uzun Öter ise modern insanın açmazlarının anlatıldığı öykülerden oluşur.

Yazar, ayrıntı ve yaşantı anlatıcılığı noktasında İstanbul gözlemlerini Hevenk: Kayıp İstanbul adlı eserinde birleştirir. “Hatıra türüne, hikâyeye, denemeye yakın olmakla birlikte zaman sırası olmayan, ayrıntılardan oluşmuş” bir eserdir (Yılmaz 2003: 26). 1960-80 İstanbul’unu konu edinen İskele Gazinosu kültürel vurguları ile dikkat çekerken, Tek Kalan Fincan, gündelik hassasiyetleri işler. Kültür hikâyeciliği alanında Onlardan Kalan ve "deseni boyayacak kökboyaların arasına mananın renklerini kat"an bir metin (Çokum 1993: 6) olarak Rozalya Ana ön plandadır. Al Çiçeğin Moru kitabında ise yazar, ekoeleştirel hikâyeler kaleme alır.

Yazar senaryolar da yazmıştır; Bulgaristan'daki Türklere uygulanan zulmü anlattığı Yeniden Doğmak, TRT 1’de dizi olarak yayımlandığında siyasî koşullar nedeniyle kısa kesilir. Ancak Bulgaristan’da esir tutulan Aysel, dizi sayesinde Türkiye'deki ailesine teslim edilir. Yazar, senaryosuyla Ankara Gazeteciler Cemiyeti 1988 Basın Şeref Belgesi’ni alır.

Yazarın “Çarmıh”, “Bir Geminin Getirdikleri” isimli hikâyeleri çevrilerek Almanca öykü seçkilerinde, “Tarifsiz Bir Sesin Hikâyesi”,; Hollanda, “Denizin Dalgası Saçların” İtalya, “Tarlabaşı’nda Sabah Oluyor”, İngiltere öykü seçkilerinde yer bulmuştur. Ayrıca ‘Rozalya Ana’ hikâyesi Tatarcaya, “Güneşin Son Saatleri’ Özbek, Bizim Diyar, Azerbaycan Türkçelerine aktarılmış (Işık 2007: 957); Deli Zamanlar Mısır’da, Hindistan’da, Gürcistan ve Moğolistan’da yayımlanmıştır.