Madde Detay

Kıbrıs-Lefkoşa’da doğdu. İlkokul, ortaokul ve liseyi Kıbrıs’ta tamamladı. 1998'de Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünden mezun oldu. Selçuk Üniversitesi Türk Dili Bilim Dalında Osmanlı Türkçesiyle yazılmış tıp eserlerinin dili ve terminolojisi üzerine hazırladığı tezlerle 2002’de yüksek lisansını, 2008’de doktorasını tamamladı. 2008’den bu yana Kıbrıs’ta, Doğu Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi bölümünde öğretim üyesi olarak çalışıyor.

Birçok ulusal ve uluslararası sempozyumda bildiriler sunan Emel Kaya, çeşitli akademik dergilerde dil ve edebiyat üzerine makaleler yayımladı. 2013-2016 yılları arasında Rodos’taki Üç Deniz Yazarlar ve Çevirmenler Evi (TSWTC)’nin yönetim kurulunda üye olarak bulundu. Aynı tarihler arasında Kıbrıs/İskele’de gerçekleştirilen Uluslararası Şiir Festivali’nin dört yıl direktörlüğünü yürüttü.

Emel Kaya, şiir ve yazılarıyla başta Cin Ayşe, Edebiyatta Üç Nokta, Evrensel Kültür, Hayâl, Kurşun Kalem, Sincan İstasyonu, Sözcükler, Varlık ve Yasakmeyve olmak üzere birçok dergide görüldü. İlk şiir kitabı Hepsi Bu Kadar’dık 2000’de yayımlandı. Bunu diğer kitapları izledi.

Kaya, Hepsi Bu Kadar’dık’ta genç bir kızın “aşk hâli”ni yansıttı. On iki yıl sonra yayımladığı Ten Tarihi’nde görünürde Yasmin ve Kadife arasındaki aşkı anlatan Kaya; gerçekte Kıbrıs’ı, buradaki Türk, Rum, Hitit, Pers ve Asur medeniyetlerini gözler önüne serdi. Kıbrıs’ı portakal bahçeleri, limon ağaçları, cemile çiçekleriyle birlikte lirizm ve erotizm boyutunda dizelere döktü. Üçüncü şiir kitabı Yan Etkiler’de Kaya’nın sözcükler üzerindeki etkisi daha da arttı. Bu kitap temel olarak “anne figürü” etrafında dönmekteydi. Şair, dördüncü şiir kitabı Veba Sütunu’nda anlamı gizleyen ve kalıpların dışına çıkan dilini güçlendirdi. Burada dipten, derinden “varoluş sancısı” çeken bir kadın konuştu; okuyucuyu dolambaçlı bir ruhun tekinsiz dehlizlerinde dolaştırdı. Kaya’nın şiirlerinde hem vahşi hem de kentli kadının sesi duyuldu. Başka bir deyişle şiirlerde doğa ve kültür iç içe geçti. Keskin bir zekâ, oyuncu bir ruh kelimelerle oynuyor gibiydi. Bu oyuna Şeref Bilsel gibi ifade edersek "görsel efektler" (2017: 101) de iştirak etti.

Lirik alanın imkânlarını araştıran, deneysellikten korkmayan Kaya, farklı bir dil/söylem geliştirme çabası içindeydi. Genel olarak insanın varoluş trajedisine, özel olarak ise erkek egemen sistem içinde kadının benlik bilincinin yitimine karşı durdu. Kişinin benliğini yaşamasına izin verilmemesi tahakkümden başka bir şey değildi. Kaya, eril dünyada, kadının kendi benlik bilincine ulaşma yolunda başına geleceklerden korkmaması gerektiğini söyledi. Kaçınılmaz bir şekilde kadınlar, bu serüvenlerinde, acı ve kaygı gibi ruhsal sıkıntılar yaşayacaklardı. Bu durumda kaçmayı, saklanmayı veya bir erkeğe (baba, ağabey, koca) dayanmayı seçmemeliydiler. Tersine kadınlar ayakta durmalarını sağlayacak güç merkezlerini bulmalıydılar. Kaya da, bir anlamda, şiirleri aracılığıyla kendi benlik yolculuğunu yaptı. Bu sırada dişil dilini keşfetti, doğayla bütünleşti, trajedi hissini duyumsadı/duyumsattı ve toplumsal değerleri sorguladı. Böylece kendi bağımsız gücünü ve değerini ortaya koyduğu gibi yaratıcılığını güçlendirdi. Şair; yaratıcı bilinçle, sınırlarının dışına çıkarak, hayata dışardan bakabilme yetisiyle yazdı. Kaya, önyargılı ve peşin hükümlü olmadan şair olarak başka bir perspektiften insana baktı. İnsan doğasına ilişkin evrensel hakikatleri aradı.