Kutlu Adalı

(d. 03 Ocak 1935 / ö. 06 Temmuz 1996)
Gazeteci, şair, yazar
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Ömer Bey ile Şerife Hanım'ın oğlu olarak Lefkoşa'da doğdu. Babasının mesleği kasaplıktı. İngiliz idaresinin Türkleri Kıbrıs'tan gönderme siyaseti çerçevesinde İngiltere veya Türkiye'ye gitme hakkı verilen ailesi, seçimini Türkiye'den yana yaptı ve 1938 yılında Antalya'ya göç etti. İlk, orta ve lise tahsilini Antalya'da tamamladı. Genç yaşta Anadolu'nun her yerini dolaştı, özellikle Akdeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinden çok etkilendi ve Kağnı Yolu adlı eserini yazdı. 1954'te Kıbrıs'a kesin dönüş yaptı. Türkiye ile bağı hiçbir zaman kopmadı.

1958-61 yılları arasında Gençlik, Beşparmak ve Uyan dergilerini çıkardı. Ayrıca Beşparmak yayınevini kurdu. Nacak gazetesinin yazı işlerini yönetti. 1960-72 yılları arasında Türk Cemaat Meclisi Başkanlığı'nda özel kalem müdürlüğü görevini sürdürdü. 1972'den 1974'e kadar Bayrak Radyosu'nda denetleme kurulu üyeliğinde bulundu. 1974'te Kayıt ve Nüfus Dairesi Müdürlüğü'ne getirildi. 1985'te buradan emekli oldu. 1985-1996 arasındaki yaklaşık on yılını ağırlıklı olarak Söz, Ortam, Yeni Düzen ve Kıbrıs Postası gazetelerinde eleştirel köşe yazıları yazarak geçirdi. Üretken bir sanatçı olarak tanındı.

6 Temmuz 1996 gecesi evinin önünde vurularak katledildi. Ölümü kayıtlara "faili meçhul" olarak geçti. Vefatı üzerine ailesi tarafından "Kutlu Adalı Vakfı" kuruldu. Vakfın ilk yayını Kutlu-İlkay Adalı'nın şiirlerinden oluşan Gideyim Buralardan Diyorum adlı kitap oldu. Eserlerinin büyük bir kısmı yayımlanmaya beklemektedir. Yaklaşık 36.000 kitaptan oluşan kütüphanesi, ailesi tarafından Yakındoğu Üniversitesi'ne bağışlandı. Üniversite kütüphanesi içinde "Kutlu Adalı Bölümü" oluşturuldu. Sağlığında ve vefatından sonra çok sayıda ödül aldı. Bunlardan bazıları; Altın Muflon Gazetecilik Ödülü, Necati Özkan Makale Ödülü'dür.

1960 yılında İlkay Hanım'la evlendi. İl ve Kut adlarında iki kızları ile Er adını verdikleri bir oğulları oldu. Eşi İlkay Adalı da şair ve yazar kimliğiyle tanınan biridir.

Edebiyata ilgisi Antalya Lisesi'nde okurken başladı. Okulun duvar gazetesine şiir ve öyküler yazdı. Önceleri şiirle ilgiliyken daha sonra fikir yazılarına ağırlık verdi. Makale, tiyatro, mizah ve deneme türlerinde yazdı. Folklor çalışmaları yaptı. 1961, 1962 ve 1963 yıllarında Köy Raporları'nı hazırladı. Köylünün sorunlarını dile getirdiği Dağarcık adlı eserini kitaplaştırdı. Kıbrıs Türklerinin âdet, gelenek, görenekleri, güncel yaşamdaki sorunları ve yaşantılarını gözlemlerine dayanarak yazıya geçirdi. Bu çalışmalarının büyük bir çoğunluğu henüz yayımlanmamıştır.

İngiltere, Avustralya veya Türkiye'ye gitmek yerine "Kasım 1995" tarihli son şiirinde "Gideyim buralardan diyorum/Selamsız kalmaktan korkuyorum" diyerek dile getirdiği şekilde, gitmek yerine Kıbrıs'ta kalmayı tercih etti. Muhalif kimliğiyle Kıbrıs Türklerinin Ada üzerindeki varlığını; bağımsız, akılcı ve ilerici bir politika anlayışla sürdürmesi gerekliliğini savunan yazılar yazdı. Kıbrıs Türk edebiyatında toplumcu-gerçekçi anlayışla düzen eleştirisinin örneklerini verdi. Aydınların, köylerde yaşayanların Kıbrıs Türk kimliğinin bilincine varması ve toplumun her kesiminde bu bilincin sürdürülmesi için mücadele etti. Bu bağlamda oluşturduğu Köy Raporları, Kıbrıs Türk köylüsünün siyasal, sosyal, kültürel ve ekonomik durumunu bütün yönleriyle resmeden önemli bir belge hüviyeti kazandı.

Kaynakça

Atun, Suna, Fevzioğlu, Bülent (2008). Kıbrıs Türk Edebiyatı'nda Öykü'nün 107 Yıllık Kronolojik-Antolojik Tarihsel Süreci. Gazimağusa: Samtay Vakfı Yayınları, C. 3: 46-52.

Altay, Hasan Şefik (1989). Kıbrıs Türk Edebiyatı (Başlangıçtan Bugüne). Lefkoşa: KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yayınları.

Hakeri, Bener Hakkı (1992). Kıbrıs Türk Ansiklopedisi. Lefkoşa: A. N. Graphics.

Adalı, İlkay, Uludağ, Sevgül (2006). Bir İnsan Kutlu Adalı. Lefkoşa: Kutlu Adalı Vakfı Yayınları.

An, Ahmet (1998). "Kutlu Adalı'yı Anarken". Türkün Sesi Kıbrıslı Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 36, Ağustos/1998: 24.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MERAL DEMİRYÜREK
Yayın Tarihi: 13.03.2019
Güncelleme Tarihi: 16.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Köy Raporları 1961Kıbrıs Türk Cemaat Meclisi Basın İrtibat Bürosu Yayınları / Lefkoşa1961Araştırma
Dağarcık: Geçtiğim Köylerden NotlarKıbrıs Türk Cemaat Meclisi basın İrtibat Bürosu Yayınları / Lefkoşa1961Araştırma
Köy Raporları 1962Kıbrıs Türk Cemaat Meclisi Basın İrtibat Bürosu Yayınları / Lefkoşa1962Araştırma
Köy Raporları 1963Kıbrıs Türk Cemaat Meclisi Basın İrtibat Bürosu Yayınları / Lefkoşa1963Araştırma
Dağarcık: Geçtiğim Köylerden NotlarBeşparmak Yayınları / Lefkoşa1963Araştırma
Söyleşi ya da 9 Mart DiyaloğuBeşparmak Yayınları / Lefkoşa1968Sohbet
Çirkin Politikacılar PofBeşparmak Yayınları / Lefkoşa1969Eleştiri
KöprüBeşparmak Yayınları / Lefkoşa1969Tiyatro
HayvanistanBeşparmak Yayınları / Lefkoşa1969Eleştiri
ŞagoBeşparmak Yayınları / Lefkoşa1970Tiyatro
Sancılı ToplumBeşparmak Yayınları / Lefkoşa1970Deneme
Nasrettin Hoca ve KıbrısBeşparmak Yayınları / Lefkoşa1971Mizah
DağarcıkIşık Kitabevi / Lefkoşa1997Gezi Yazısı
Gideyim Buralardan Diyorum: ŞiirlerKutlu Adalı Vakfı Yayınları / Lefkoşa1998Şiir
Dedemin KucağıGençlik Merkezi Yayınları / Lefkoşa1998Masal
Kağnı YoluKutlu Adalı Vakfı Yayınları / Lefkoşa1999Roman
Nasrettin Hoca'dan ÖykülerPeyak Kültür Yayınları / Lefkoşa1999Mizah
Yaseminlerimi Geri VerinKutlu Adalı Vakfı Yayınları / Lefkoşa1999Makale
Can ile GülIşık Kitabevi / Lefkoşa1999Hikâye

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1HİLMÎ EFENDİ, Hasand. 1782 - ö. 1847Doğum YeriGörüntüle
2Ahmet Tolgayd. 15 Ekim 1944 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Derviş Zaimd. 1964 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4HACALI, Hacalı Hacıyev Salihcanoğlud. 1935 - ö. 1983Doğum YılıGörüntüle
5Naim Şaband. 1935 - ö. 1961Doğum YılıGörüntüle
6Ahmet Yüksel Özemred. 25 Mayıs 1935 - ö. 25 Haziran 2008Doğum YılıGörüntüle
7YUSUF İSMAİLÎd. ? - ö. 1996Ölüm YılıGörüntüle
8ERSANİ YİĞİTTÜRKd. 18.04.1948 - ö. 11.05.1996Ölüm YılıGörüntüle
9Hilmi Yücebaşd. 1915 - ö. 21 Şubat 1996Ölüm YılıGörüntüle
10Refik Erdurand. 13 Şubat 1928 - ö. 7 Ocak 2017MeslekGörüntüle
11Hilmi Yavuzd. 14 Nisan 1936 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Yusuf Asald. 1973 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Rüstem Akınsud. 1911 - ö. 6 Haziran 1991Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Ayşe Şasad. 1 Ocak 1941 - ö. 16 Haziran 2014Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Barış Uygurd. 1978 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Bilgin Adalıd. 11 Aralık 1944 - ö. 29 Eylül 2012Madde AdıGörüntüle
17MEHMET BEHÇET KUTLUd. 1864 - ö. 26.10.1948Madde AdıGörüntüle
18BEKİR VAHİD-İ ZAMAN/ÂŞIK KUTLU, Hasan Şahmaranoğlud. 1935 - ö. ?Madde AdıGörüntüle