Madde Detay
Nahit Eruz
(d. 20 Ekim 1936 / ö. -)
Hikâyeci
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Nahit Eruz, 1864'teki büyük Çerkes sürgününde Kafkasya'dan Anadolu'ya sürülen Çateko adlı bir Adige ailesinin çocuğu olarak Aksaray'da doğdu. Annesi terzi Naime Hanım, babası oto tamircisi Ahmet Eruz'dur. İlk ve orta öğrenimini Aksaray ve Adana'da tamamladı; İzmir Yüksek Ekonomi ve Ticaret Okulu'nu bitirdi (1958). Bir süre öğretmenlik ve muhasebecilik yaptıktan sonra Merkez ve Emlak Kredi bankalarında memurluk (1961-64), Gümrük ve Tekel Bakanlığı'nda müfettişlik (1964-72), İstanbul gümrüklerinde genel müdür yardımcılığı ve genel müdürlük (1972-84) yaptı. Maliye ve Gümrük Bakanlığı'nda müşavir olarak çalışan Eruz, bu kurumdan emekliye ayrıldı. . Edebiyatçılar Derneği ve Ankara Sanat Kurumu üyesi olan Nahit Eruz, Ankara'da yaşıyor; evli, bir çocuk babası.
Nahit Eruz'un ilk mizah öyküsü 1962'de Zübük'te, ilk öyküsü 1968'de Varlık'ta çıktı. Eserlerini Varlık, Yansıma, Yeni Edebiyat, Türk Dili, Güney, Karşı, Kıyı, Soyut, Papirüs, Yeditepe, Yusufçuk, Oluşum ve Güney dergilerinde yayımladı. Özellikle 1966'dan itibaren Papirüs'te yazdığı öykülerle adını duyurdu. Öykülerini Çuvalın Yanındaki Adam (1969), Yumma (1971), Gül Hırsızı (1973), İnsanca (1978) adlı kitaplarında bir araya getirdi. Cemal Süreya tarafından Eruz'un "toplumsal gerçekçi tarzda yazdığı öykülerinde Anadolu insanını başarıyla yansıttığı" belirtildi (Yalçın, 2010: 147).
Nahit Eruz, yayımladığı dört hikâye kitabındaki toplam kırk beş öyküsüyle" toplumcu gerçekçi" hikâye anlayışını sürdürmeye çalışan bir yazar görüntüsü sergiler. Hikâyelerinde işlediği en önemli temalar, yoksulluk ve zengin-fakir çatışmasıdır. Yoksulluğun, kimi zaman açlık, kimi zaman geçim derdi, kimi zaman zorlu hayat şartları şeklinde tezahür ettiği görülür. Eruz'un öykülerini baştan sona kaplayan köylüler, işçiler, memurlar, düşkün insanlar, meczup kişiler, sürekli olarak bir geçim derdi endişesi içerisinde yaşarlar. Çeşitli vesilelerle, yazarın; toplumsal işleyişi, toplumsal kurumları, doğrudan doğruya toplumun inançlarını, âdetlerini, ikiyüzlü namus anlayışını eleştirdiği görülür. Eruz, şahsi tecrübelerinden de yararlanarak memurların hayatlarını, iç sıkıntılarını, hayat mücadelelerini sade ve akıcı bir dille hikâyeleştirmiştir. Anadolu'nun pek çok yerinde memur olarak görev yapan Nahit Eruz, gezdiği gördüğü yerlerden edindiği izlenimleri de zaman zaman öykülerinde yansıttı.
Abdullah Harmancı, Nahit Eruz'un Türk öykücülüğündeki yerini şu cümlelerle tespit etmiştir: "Öykücülüğümüzdeki toplumcu gerçekçi çizgi içerisinde kalmış, ideolojik hassasiyetlerinin öykülerinin estetiğine zarar vermesine engel olamamış bir yazar olan Nahit Eruz, Anadolu insanını, Anadolu toprağını yansıtmaya çalışmasıyla, toplumun dışladığı küçük insanların, memurların iç dünyalarındaki çatışmaları edebiyata taşımasıyla öykücülüğümüzde kendine bir yer edinmesini bilmiştir." (Harmancı, 2012: 169).
Nahit Eruz, öykülerinin yanı sıra taşlama tarzındaki fıkralarını Bamteli (1985) adlı kitapta toplamıştır.
Kaynakça
Harmancı, Abdullah (2012). "Cumhuriyet Dönemi Edebiyatımızda Aksaraylı Şair ve Yazarlar", International Journal of Social Science, Y. 5 S. 1, ss. 157-191.
Necatigil, Behçet (1999), Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, 18. Baskı, s. 155, İstanbul: Varlık Yay.
Yalçın, Murat (Ed., 2010). Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, 3. Baskı, C.1, s.417, İstanbul: Yapı Kredi Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. NECATİ TONGAYayın Tarihi: 23.05.2019Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Yayın Tarihi: 23.05.2019Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Çuvalın Yanındaki Adam | Öncü Yay. / İstanbul | 1969 | Hikâye |
Yumma | Papirus Yay / İstanbul | 1971 | Hikâye |
Yeni Gümrük Kanununa Göre Yolcular İçin Gümrük Rehberi | Yelken Matbaası / İstanbul | 1973 | Diğer |
Gül Hırsızı | Sinan Yay. / İstanbul | 1973 | Hikâye |
İnsanca | Derinlik Yay. / İstanbul | 1978 | Hikâye |
Bamteli | Toplum Kitabevi Yay. / Ankara | 1985 | Fıkra |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | SAİD EMRE, Molla Sadeddin | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | TOGANÎ, Şeyh Toganî Ahmed Dede | d. ? - ö. 1630-31 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | MAŞÛKÎ, Kemal | d. 1508 - ö. 1528 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Hilmi Yavuz | d. 14 Nisan 1936 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | HAMİT, Hamit Bölücek | d. 1936 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | SAYDAM/SELAMİ, Selami Saydam | d. 1936 - ö. 2012 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Levent Ağralı | d. 1933 - ö. 2001 | Meslek | Görüntüle |
8 | Vedat Saygel | d. 11 Mart 1931 - ö. 16 Mayıs 1990 | Meslek | Görüntüle |
9 | Ayten Kaya Görgün | d. 1973 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
10 | Mehmet Can Doğan | d. 08 Haziran 1969 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | Bihter Özdemir | d. 12 Mart 1982 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | Fadıl Kocagöz | d. 21 Şubat 1953 - ö. 13 Kasım 2014 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | Nahit Övünç | d. 1922 - ö. 1991 | Madde Adı | Görüntüle |
14 | Nahit Ulvi Akgün | d. 1918 - ö. 12 Kasım 1996 | Madde Adı | Görüntüle |
15 | Tahsin Nahit Uygur | d. 1899 - ö. 21 Temmuz 1992 | Madde Adı | Görüntüle |