Nahit Eruz

(d. 20 Ekim 1936 / ö. -)
Hikâyeci
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Nahit Eruz, 1864'teki büyük Çerkes sürgününde Kafkasya'dan Anadolu'ya sürülen Çateko adlı bir Adige ailesinin çocuğu olarak Aksaray'da doğdu. Annesi terzi Naime Hanım, babası oto tamircisi Ahmet Eruz'dur. İlk ve orta öğrenimini Aksaray ve Adana'da tamamladı; İzmir Yüksek Ekonomi ve Ticaret Okulu'nu bitirdi (1958). Bir süre öğretmenlik ve muhasebecilik yaptıktan sonra Merkez ve Emlak Kredi bankalarında memurluk (1961-64), Gümrük ve Tekel Bakanlığı'nda müfettişlik (1964-72), İstanbul gümrüklerinde genel müdür yardımcılığı ve genel müdürlük (1972-84) yaptı. Maliye ve Gümrük Bakanlığı'nda müşavir olarak çalışan Eruz, bu kurumdan emekliye ayrıldı. . Edebiyatçılar Derneği ve Ankara Sanat Kurumu üyesi olan Nahit Eruz, Ankara'da yaşıyor; evli, bir çocuk babası.

Nahit Eruz'un ilk mizah öyküsü 1962'de Zübük'te, ilk öyküsü 1968'de Varlık'ta çıktı. Eserlerini Varlık, Yansıma, Yeni Edebiyat, Türk Dili, Güney, Karşı, Kıyı, Soyut, Papirüs, Yeditepe, Yusufçuk, Oluşum ve Güney dergilerinde yayımladı. Özellikle 1966'dan itibaren Papirüs'te yazdığı öykülerle adını duyurdu. Öykülerini Çuvalın Yanındaki Adam (1969), Yumma (1971), Gül Hırsızı (1973), İnsanca (1978) adlı kitaplarında bir araya getirdi. Cemal Süreya tarafından Eruz'un "toplumsal gerçekçi tarzda yazdığı öykülerinde Anadolu insanını başarıyla yansıttığı" belirtildi (Yalçın, 2010: 147).

Nahit Eruz, yayımladığı dört hikâye kitabındaki toplam kırk beş öyküsüyle" toplumcu gerçekçi" hikâye anlayışını sürdürmeye çalışan bir yazar görüntüsü sergiler. Hikâyelerinde işlediği en önemli temalar, yoksulluk ve zengin-fakir çatışmasıdır. Yoksulluğun, kimi zaman açlık, kimi zaman geçim derdi, kimi zaman zorlu hayat şartları şeklinde tezahür ettiği görülür. Eruz'un öykülerini baştan sona kaplayan köylüler, işçiler, memurlar, düşkün insanlar, meczup kişiler, sürekli olarak bir geçim derdi endişesi içerisinde yaşarlar. Çeşitli vesilelerle, yazarın; toplumsal işleyişi, toplumsal kurumları, doğrudan doğruya toplumun inançlarını, âdetlerini, ikiyüzlü namus anlayışını eleştirdiği görülür. Eruz, şahsi tecrübelerinden de yararlanarak memurların hayatlarını, iç sıkıntılarını, hayat mücadelelerini sade ve akıcı bir dille hikâyeleştirmiştir. Anadolu'nun pek çok yerinde memur olarak görev yapan Nahit Eruz, gezdiği gördüğü yerlerden edindiği izlenimleri de zaman zaman öykülerinde yansıttı.

Abdullah Harmancı, Nahit Eruz'un Türk öykücülüğündeki yerini şu cümlelerle tespit etmiştir: "Öykücülüğümüzdeki toplumcu gerçekçi çizgi içerisinde kalmış, ideolojik hassasiyetlerinin öykülerinin estetiğine zarar vermesine engel olamamış bir yazar olan Nahit Eruz, Anadolu insanını, Anadolu toprağını yansıtmaya çalışmasıyla, toplumun dışladığı küçük insanların, memurların iç dünyalarındaki çatışmaları edebiyata taşımasıyla öykücülüğümüzde kendine bir yer edinmesini bilmiştir." (Harmancı, 2012: 169).

Nahit Eruz, öykülerinin yanı sıra taşlama tarzındaki fıkralarını Bamteli (1985) adlı kitapta toplamıştır.

Kaynakça

Harmancı, Abdullah (2012). "Cumhuriyet Dönemi Edebiyatımızda Aksaraylı Şair ve Yazarlar", International Journal of Social Science, Y. 5 S. 1, ss. 157-191.

Necatigil, Behçet (1999), Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, 18. Baskı, s. 155, İstanbul: Varlık Yay.

Yalçın, Murat (Ed., 2010). Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, 3. Baskı, C.1, s.417, İstanbul: Yapı Kredi Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. NECATİ TONGA
Yayın Tarihi: 23.05.2019
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Çuvalın Yanındaki AdamÖncü Yay. / İstanbul1969Hikâye
YummaPapirus Yay / İstanbul1971Hikâye
Yeni Gümrük Kanununa Göre Yolcular İçin Gümrük RehberiYelken Matbaası / İstanbul1973Diğer
Gül HırsızıSinan Yay. / İstanbul1973Hikâye
İnsancaDerinlik Yay. / İstanbul1978Hikâye
BamteliToplum Kitabevi Yay. / Ankara1985Fıkra

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SAİD EMRE, Molla Sadeddind. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2TOGANÎ, Şeyh Toganî Ahmed Deded. ? - ö. 1630-31Doğum YeriGörüntüle
3MAŞÛKÎ, Kemald. 1508 - ö. 1528Doğum YeriGörüntüle
4Hilmi Yavuzd. 14 Nisan 1936 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5HAMİT, Hamit Bölücekd. 1936 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6SAYDAM/SELAMİ, Selami Saydamd. 1936 - ö. 2012Doğum YılıGörüntüle
7Levent Ağralıd. 1933 - ö. 2001MeslekGörüntüle
8Vedat Saygeld. 11 Mart 1931 - ö. 16 Mayıs 1990MeslekGörüntüle
9Ayten Kaya Görgünd. 1973 - ö. ?MeslekGörüntüle
10Mehmet Can Doğand. 08 Haziran 1969 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11Bihter Özdemird. 12 Mart 1982 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12Fadıl Kocagözd. 21 Şubat 1953 - ö. 13 Kasım 2014Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13Nahit Övünçd. 1922 - ö. 1991Madde AdıGörüntüle
14Nahit Ulvi Akgünd. 1918 - ö. 12 Kasım 1996Madde AdıGörüntüle
15Tahsin Nahit Uygurd. 1899 - ö. 21 Temmuz 1992Madde AdıGörüntüle