FERDÎ, Ahmed Ferîd Efendi

(d. 1283/1866-67 - ö. 1326/1910)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Ahmed Ferîd Efendi’dir. Şiirlerine Ferdî mahlasını kullandı. 1283/1866-67’de Yenişehir’de doğdu. Yenişehirfenar’da Sa’dî tarikatına mensup, Dergâh-ı Atîk şeyhi Mehmed Vehbî Efendi’nin küçük oğludur. İbtidai ve rüşdi tahsilini tamamladıktan sonra Arapça ve Farsça öğrendi. 1297/1880’de Yenişehir’in Yunan tarafından işgalinden sonra babasıyla İzmir’e geldi. 1300/1882-83’te babası vefat edince İstanbul’a geldi. Medreseye girdi. Daha sonra meşihat müsteşarı olan Ödemişli Mustafa Efendi’den icazet aldı. 1313/1895-96’da Selanik’e giderek İstanbul’da Abdüsselâm Dergâhı şeyhi iken Selanik’e nefyolunan ve babasının halifelerinden olan Yahyâ Efendi’den Sa’dî tarikatı için hilafet aldı. Selanik’ten avdetinden sonra özel muallimliklerde bulundu. Daha sonra Mollâ Gürânî Mekteb-i Rüşdîsi’ne ve Halıcıoğlu’nda Musevi Mektebi’ne muallim oldu. Üsküdar’da Sa’dî tarikatından Hallâc Baba Dergâhı Şeyhi Ali Fakrî Efendi’nin Ahmedü’l-Buhârî Dergâhı şeyhliğine naklinde yerine tayin olundu. Ahmed Ferîd Efendi dört sene, dört ay, on gün şeyhlik edebildi. 1 Mayıs 1326/14 Nisan 1910 gecesi vefat etti. Mezkur dergâhın haziresine defnolundu. Şair Ahmed Remzî vefatına şu vefat tarihini söylemiştir: “Çillesin ikmâl itdi genc iken ol pür-ümîd/Bir muvahhiddi iki sığmaz güher târîhine”.

Babası Mehmed Vehbî Efendi, Vehbî mahlasıyla yazan bir şairdi. Ailesinde başka şairler de vardı. Büyük dayısı Şeyh Cemâl, Lutfî ve Mestân mahlaslarıyla şiir yazardı ve mürettep Dîvân sahibiydi. Küçük dayısı Muhyiddîn de Muhyî mahlasıyla şiirler yazdı.

Ahmed Ferîd Efendi’nin musiki ıstılahlarını bir araya getirerek oluşturduğu Kâr-ı Nâtık’ı meşhurdur.

Çok okuyan bir biriydi. İslami ilimlerde ve tasavvufta büyük iktidar sahibiydi. Alçakgönüllü, yüksek ahlak sahibi, rind bir kişiydi. Divan tarzında başarılı bir şairdi. Şiirlerini dostlarına dağıttığından Dîvân düzenleyemedi. Arkadaşlarına yazdığı mektupları genellikle bahr-i tavil tarzında yazardı (Ergun yty: 284).

Kaynakça

Cunbur, Müjgan (hzl.) (1999). İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. I. Ankara: AKM Yay.

Değirmencioğlu, S. (2004). “Ferdî”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C.4. Ankara: AKM Yay. 44.

Ergun, Sadeddin Nüzhet (yty.). Türk Şairleri. C. I.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nailî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. MEHTAP ERDOĞAN
Yayın Tarihi: 19.07.2014
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Kâr-ı Nâtık’tan

Tarîk-i râstı sor râh-ı aşkın muktedâsından

Bu hestîde olan devr-i kebîrin reh-nümâsından

Bileydi sofiyân bu hilkatin tâ asl u fer’inden

Bilirdi pencgâhı zât-ı Hakk’ın ıstıfâsından

Bulanlar şevk-i dil sûzidilârâdan bu kesrette

Rehâ buldı sipihrin nâpesendîde edâsından

Hevâperdesi sâz-ı derûnun hep dügâh olmaz

Düyekler mutrıbâ kânûn-ı şevkin iktizâsından

Safâ-yâb eyle uşşâkın makâmât-ı hümâyûnun

Sabâ ol gülizârın lutf idüp bûy-ı safâsından

Hüseynî olduğum sûzidilimden anla ey zâhid

O sultân-ı ırâkın sûznâk ol Kerbelâ’sından

Niyâzım bûselikdir sâki-i i gülçehreden ammâ

Muhayyerdir bu kârım dembedem redd ü atâsından

Dönerse âşıkın halvetgehinde ol köçek zâde

Nevâbîkarârın tiz çıkar evc-i semâsından

Hisâr-ı âşıkını sînemde sengîn eyle ey şehnâz

Kerem kıl mâye-i cân tâhir olsun mâsivâsından

Beyâtidir yeter bu zemzemen ey mutrib-i şûrî

Biraz da bînevâlar nağmesin dinle nevâsından

Dilâ ol gülşen-i kudsîdeki şevk u tarab noldı

Meğer dembestesin zencîr-i zülfün ibtilâsından

(Ergun, Sadeddin Nüzhet (yty.). Türk Şairleri. C. I. 284.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Hüseyin Avni Ozand. 1881 - ö. 26 Mart 1946Doğum YeriGörüntüle
2VEHBÎ, Hacı Şeyh Mehmedd. 1837 - ö. 1885Doğum YeriGörüntüle
3ÂRİFÎd. ? - ö. 1564\\\'ten sonraDoğum YeriGörüntüle
4Hüseyin Avni Ozand. 1881 - ö. 26 Mart 1946Doğum YılıGörüntüle
5VEHBÎ, Hacı Şeyh Mehmedd. 1837 - ö. 1885Doğum YılıGörüntüle
6ÂRİFÎd. ? - ö. 1564\\\'ten sonraDoğum YılıGörüntüle
7Hüseyin Avni Ozand. 1881 - ö. 26 Mart 1946Ölüm YılıGörüntüle
8VEHBÎ, Hacı Şeyh Mehmedd. 1837 - ö. 1885Ölüm YılıGörüntüle
9ÂRİFÎd. ? - ö. 1564\\\'ten sonraÖlüm YılıGörüntüle
10Hüseyin Avni Ozand. 1881 - ö. 26 Mart 1946MeslekGörüntüle
11VEHBÎ, Hacı Şeyh Mehmedd. 1837 - ö. 1885MeslekGörüntüle
12ÂRİFÎd. ? - ö. 1564\\\'ten sonraMeslekGörüntüle
13Hüseyin Avni Ozand. 1881 - ö. 26 Mart 1946Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14VEHBÎ, Hacı Şeyh Mehmedd. 1837 - ö. 1885Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15ÂRİFÎd. ? - ö. 1564\\\'ten sonraAlan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Hüseyin Avni Ozand. 1881 - ö. 26 Mart 1946Madde AdıGörüntüle
17VEHBÎ, Hacı Şeyh Mehmedd. 1837 - ö. 1885Madde AdıGörüntüle
18ÂRİFÎd. ? - ö. 1564\\\'ten sonraMadde AdıGörüntüle