FİRKATÎ, Mustafa Alkan

(d. 1946 / ö. -)
reklamcı
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mustafa Alkan olan âşık, 1946'da Erzurum'a bağlı Şenkaya ilçesi Göllet köyünde doğmuştur. Mahlası Firkatî'dir ancak ilk şiirlerinde Kelamoğlu mahlasını kullanmıştır. Kelamoğlu mahlasını, dedesi Kelami Baba'dan dolayı kullanmıştır. Kelamî Baba, Erzurum'da tanınan, bilinen âşıklardandır. Mustafa Alkan, dedesinin eserlerine olan ilgi ve merakından dolayı bir süre bu mahlası kullanmış, ancak daha sonra kullanmayı bırakmıştır. Âşık Firkatî, Kelamoğlu mahlasıyla söylediği, yazdığı bu ilk dönem şiirlerini çıraklık dönemi eserleri olarak önemsiz ve yetersiz görmekte, yok saymaktadır. Alkan, ayrılık anlamına gelen Firkatî mahlasını memleketinden ayrı gurbette kaldığı için ve biraz da âşık arkadaşlarının tavsiyesiyle benimsemiş ve kullanmaya başlamıştır (Ündeş 2018: 28-29). Babasının adı Mehmet, annesinin adı Sultan'dır. Beş kardeşi vardır. Evlidir, eşinin ismi Raife'dir. İkisi erkek, ikisi kız olmak üzere dört çocuğu vardır. İlkokul mezunudur. İlkokulu doğduğu köyde okuyan âşık daha sonra maddi imkânsızlıklar sebebiyle öğrenimine devam edemez.1966'da askere gider. Askere gidinceye kadar ağabeyinin yanında terzi çırağı olarak çalışır. Askerlik dönüşü 1975'e kadar köyünde kalır ve çiftçilikle uğraşır. 1975'te Avusturya'ya işçi olarak gider, ancak bir yıl sonra geri döner. Önce Erzurum'da ardından Kırşehir'de çeşitli işlerle meşgul olduktan sonra Kayseri'ye taşınır. Burada reklam işiyle uğraşır. 1986'da Kayseri Halk Ozanları Kültür Derneği'nin kurucuları arasında yer alır. Âşık Firkatî, hâlen Kayseri'de ikamet etmekte ve reklam işini devam etmektedir (Kalkan 2015: 374-377; Ündeş 2018: 27-34).

Âşıklık geleneğinin 21. yüzyıldaki en önemli temsilcilerinden olan âşık, şiir yazmaya on altı yaşında başlar. Ustası yoktur. Halk şiiri geleneğiyle ilgili ilk bilgilerini babasından, onun sohbet meclislerinde çeşitli âşıklardan verdiği örnekler sayesinde öğrenir. Daha sonra âşıkların hayatlarını, şiirlerini ve hikâyelerini okuyup dinleyerek bu bilgilerini pekiştirir. Böylece şiirler söylemeye başlar. Kendisine Çıldırlı Âşık Şenlik'i örnek aldığını belirten âşık, özellikle onun etkisiyle tecnis türünde şiirler söylemeye başlar. Bunun yanında Sümmanî ve Yaşar Reyhanî'den de etkilenmiştir (Ündeş 2018: 36-56). Bağlama çalmayı askerdeyken bir arkadaşından öğrenmiştir. Bağlama çalmanın yanı sıra doğaçlama şiir de söyleyebilen Firkatî, atışma dalında da önde gelen âşıklardandır (Ündeş 2018: 36-56). Firkatî, âşıklık geleneğinin önemli özelliklerinden olan hikâye anlatma geleneğinde de söz sahibidir. Âşık; Ercişli Emrah, Dilgamlı Yahya Bey, Narmanlı Sümmanî ve Gölletli Kelamî Baba Hikâyesi olmak üzere dört halk hikâyesini bilmekte ve anlatmaktadır (Ündeş 2018: 113-117). Şiirlerinde genellikle koşma nazım şekli ile 8'li ve 11'li hece ölçüsünü kullanmıştır. Ayrıca millî birlik ve beraberlik, Allah ve Peygamber sevgisi, helal ve haram, ölüm, toplumsal bozukluklar, yoksulluk, aşk, gurbet ve özlem gibi konuları işlemiştir (Kalkan 2015: 374-377; Ündeş 2018: 57-104). Katıldığı yarışmalarda özellikle tecnis dalında ödüller almıştır. 2014'te Kültür Bakanlığı tarafından düzenlenen Ahilik ve Ahi Evran konulu şiir yarışmasında birinci olmuştur (Kalkan 2015: 374-377). Yayımlanmış eseri bulunmamaktadır.

Kaynakça

Kalkan, Emir (2015). 20. Yüzyıl Türk Halk Şairleri. İstanbul: Ötüken Yay.

Üneş, Halit (2018). Âşık Firkatî (Hayatı-Sanatı-Şiirleri ve Hikâyeleri). Ed. Esma Şimşek. İstanbul: Artikel Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ EROL AKSOY
Yayın Tarihi: 30.12.2018
Güncelleme Tarihi: 07.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ASLANÎ, Aykut Asland. 15.12.1968 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2İLMÎ EFENDİ, Abdurrezzâkd. 1842 - ö. 1906Doğum YeriGörüntüle
3Nurullah Gençd. 1960 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Tuğrul Çakard. 1946 - ö. 23 Temmuz 2017Doğum YılıGörüntüle
5Kriton Dinçmend. 1946 - ö. 28 Temmuz 2008Doğum YılıGörüntüle
6Hüseyin Lütfü Acard. 01 Temmuz 1946 - ö. 27 Temmuz 2005Doğum YılıGörüntüle
7Cenk Çalışırd. 1967 - ö. ?MeslekGörüntüle
8Hulki Aktunçd. 27 Ocak 1949 - ö. 29 Haziran 2011MeslekGörüntüle
9Tolga Gümüşayd. 1972 - ö. ?MeslekGörüntüle
10RUHÎ, Ruhi Gülled. 1948 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11HACI, Hacı Bektaş Yıldırımd. 1953 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12ESMER ZARİFİ YADİGAR, Zarif Türkd. 22.01.1931 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13MUHYEDDİN, Muhiddin Tercanlıd. 01.01.1911 - ö. 09.09.1978Madde AdıGörüntüle
14KRİKORd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15HATİCE, Hatice Elikd. 1935 - ö. 2000Madde AdıGörüntüle