HAKÎM, Şah Mehmed

(d. ?/? - ö. 928/1521)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Şah Mehmed, İran'nın Kazvin şehrinde doğdu. Babası tabiplikle uğraşan Mübarek Efendi idi. Tıp ve din dersleri aldı, hekim oldu. Ünlü bilgin Celaleddin Devvânî'nin talebesidir. Künhü'l- Ahbar'da Merzifonlu olduğu ve hocasının Celaleddin Rûmî olduğunun söylenmesi yanlıştır. Hakîm Şah Mehmed, hac ibadeti için gittiği Medine-i Münevvere'de Sultan II. Bayezid'e bir Risale-i Tayyibe yazdı. Müeyyed-zâde'nin padişaha Hakîm Şah Mehmed'i tavsiye etmesinin ardından İstanbul'a gelerek kısa zamanda tanındı ve büyüklerin meclislerinde yer aldı. Bu durum diğer hekimler tarafından kıskanılmasına neden oldu. Yavuz Sultan Selim tahta geçince alaka devam etti ve Şah Mehmed'i hekim başı yaptı.Kanunî Sultan Süleyman zamanında 928/1521 yılında vefat etti. 

Şah Mehmed Türk ve Acem şairlerini çok iyi incelemişti. Türkçe, Arapça, Farsça şiirler ile dinî alanda bir çok eser yazdı. Şah Mehmed Efendi'nin eserleri şunlardır: 

1.Hayâtü'l-Hayvan Tercümesi: Demîrî'nin Hayâtü'l-Hayvan adlı eserini I. Selim için Farsça'ya tercüme etti.

2.Mucez Şerhi: İbnü'n-Nefis'in bir tıp kitabı olan Mucez'i şerh etti.

3.Kur'an tefsiri

4.Haşiye: Hoca-zâde'nin Tehâfüt kitabına haşiye kaleme aldı.

5.Haşiye: Devvânî'nin Akâid-i Adudiyye şerhine Haşiye yazdı.

6.Akaid-i Nesefiyye Şerhine Haşiye

7.Şerh-i Mevâkıf'a Haşiye

8. İsagoci ve Kâfiyye'ye Şerhler

9.Rabtü's-Suver-i ve'l-Âyât

10. Eshâbü's-Sitte ti'z-Zarûriye: Bu eser insanın hayat ve sıhhati için lüzumlu altı sebebi bildiren bir hijyen kitabıdır. Eser Arapça olup, Tatar Hanlarından I. Mengili Giray Han'a ithâf edildi.

11. Bunlardan başka bir kaç risale de vardır (Kurdoğlu 1967: 79-80).

Kaynakça

Hakîm Şah Mehmed. Eshâbü's-Sitte ti'z-Zarûriye. Nuruosmaniye. K.A.Y. No: 3509.

Kurdoğlu, Behcet (1967). Şair Tabipler. Ankara : Baha Matbaası. 79-80.

Mehmed Süreyya (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî. C.4. Matbaa-i Âmire. İstanbul. 109.

 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
Yayın Tarihi: 27.01.2015
Güncelleme Tarihi: 31.10.2020

Eserlerinden Örnekler

Bir zaman gerçi bî-huzûr oldu

Za'f-ı ten birle âlemin cânı

Lîk def'-i ufûnet etmekle

Buldu kevvet kuvâ-yı rûhânî

Ten-i pâkinde çıktı bu karha

Bir-ki gün çekti za'f-ı cismânî

Etdi za'fını sıhhate tebdîl

Erişip yine lutf-ı Rabbânî

Dedi bu bende şâd olup târîh

Cân-ı cânâne sıhhat erzânî

***

Fürcedürür ufûnâta çıkmağa

Dümbülî sanmanuz ki karhadürür

Zahmet-i karhadan ne gam çünki

Sûret-i fürce ile karha durur

(Kurdoğlu, Behcet (1967). Şair Tabipler. Ankara : Baha Matbaası. 79-80).


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1İSMAİL/AZERİ, İsmail Cengizd. 1928 - ö. 2017Doğum YeriGörüntüle
2ARAP PERENDLUd. 1949 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3İSMAİLİ REŞİDİd. ? - ö. 1996Doğum YeriGörüntüle
4DUHÂNÎ, Ahmedd. ? - ö. 1521Ölüm YılıGörüntüle
5RÛHÎ, Zenbilli Ali Efendi-zâde Fâzıl Rûhî Çelebid. 1505-06 - ö. 1521-22Ölüm YılıGörüntüle
6İDRÎS, İdrîs-i Bitlisîd. 1452-1457 ? - ö. 1515, 1521, 1523, 1564?Ölüm YılıGörüntüle
7REFÎ'/SA'ÎD, Kâtib-zâde Mehmed Refî Efendid. ? - ö. Ağustos-Eylül 1769MeslekGörüntüle
8AHMED SÂNÎd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
9ABDÜLHAK, Abdülhak Molla Efendid. 1786 - ö. 1854MeslekGörüntüle
10KADRÎ, Suûdî-zâde Seyyid Abdülkadir Efendi b. Mîr Hasan-zâde Suûdî Mehmed Efendid. 1572 - ö. 1596Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11ÂŞIK ÇELEBİ, Seyyid Pir Mehemmed b. Alid. 1520 - ö. 1572Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12FEHMÎd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13FEVZÎ, Hammâmî-zâde Mehmedd. 1828 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14ŞEMSÎ, Candaracı-zâde Muhyiddîn Şemsî, Mehmed Çelebi, Şemsî-i Defterdârd. ? - ö. 1491-92Madde AdıGörüntüle
15ALÎMÎ, AHMEDd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle