Madde Detay

Edebiyatımızın en meşhur münakaşalarından biri olan "abes-muktebes"in başlamasına kaynaklık eden Hasan Asaf'ın hayatı hakkındaki bilgiler oldukça kısıtlıdır. Osmanlı arşivlerinde yer alan bir belgeye göre doğum tarihi 1876, doğum yeri ise Erzurum'dur. Babası Kırşehir Müddei-i Umumi Muavini Ali Talat Bey'dir. Ancak bu bilgiler, başka bir Hasan Asaf'a ait olma ihtimalinden dolayı kesin değildir. Öte yandan bahsi geçen tartışma münasebetiyle edebiyat tarihlerinin hemen hepsinde adının geçmesine rağmen özel hayatı ya da edebî şahsiyeti ile alakalı ciddi bir kayda rastlanmaz. Edebiyat tarihleri Hasan Asaf'tan umumiyetle 'bir genç' diye söz etmektedir. Bu da "Bürhan-ı Kudret" şiirinin Malumat'ta neşredildiği zaman Hasan Asaf'ın henüz genç yaşta olduğunu ortaya koymaktadır. Neşrettiği Mehasin-i asâr-ı hamidiyye nam-ı diğer asârü's-sultan sultanü'l-âsâr adlı eserin kapağında yer alan "Keçecizâde Mâcid Bey damadı ve Şehremânet Celîlesi hukûk müşâvir muâvini Hasan Âsâf" kaydından hareketle onun hukukçu olduğu anlaşılmaktadır. Hasan Asaf'ın kayınbabası Macid Bey, dönemin Beyoğlu Belediyesi olan 6. Daire-i Belediye Müdürü olarak görev yapmıştır. Hukukçu olduğunu bizzat kendisi ifade eden Hasan Asaf'ın isminin geçtiği pek çok Osmanlı arşiv belgesi bulunmaktadır. Her ne kadar tam olarak doğrulanamasa da, bu belgeler, onun Babıali Tercüme Odasında çalıştığını, Şura-yı Devlet Muavinliği görevinde bulunduğunu ayrıca Van ve Sivas mahkemelerinde görev yaptığını göstermektedir. Aile hayatı hakkında herhangi bir bilgiye sahip olmadığımız gibi ölüm tarihi ve yeri de bilinmemektedir.

Hasan Asaf ismini edebiyat tarihimizde kalıcı kılan abes-muktebes tartışması, onun Baba Tahir diye de bilinen Mehmed Tahir'in çıkardığı Malumat'a gönderdiği "Bürhân-ı Kudret" şiiri ile başlar. Servet-i Fünûn hareketinin doğmasına sebep olan abes-muktebes tartışmasını başlatan Hasan Asaf adlı gencin “Burhân-ı Kudret” adlı manzumesi, Malumat'ın 20 numaralı ve 26 Teşrinievvel 1311 (7 Kasım 1895) tarihli nüshasında yayımlanır (Uçman 2003: 544). "Bürhan-ı Kudret"in altına bir not düşen Malumat, kulak için kafiyenin mümkün olamayacağını alaylı bir şekilde savunur. Malumat'ın notunda yer alan, "Hem abes ile muktebes takfiye edilemez!" (Malumat 1311: 431) ifadesi, tartışmanın mecrasını belirler. Sonrasında Recaizade Mahmud Ekrem'in de dâhil olmasıyla Servet-i Fünûn (Edebiyat-ı Cedîde) edebiyatının doğuş zemini hazırlanır. Neşretmiş olduğu tek şiir kitabının sonuna eklediği kısa bir notta yine kafiye meselesine değinen Hasan Asaf, bu konudaki ciddiyetini şu sözlerle ortaya koyar: "Söylerken mehâric-i savtiyelerini tefrîk etmediğimiz bazı hurûfun ve hatta tenvînle nûn harfinin yekdiğeriyle takfiye edilmesi bi’l-iltizâm tecviz olunmuş…” (1908: 64). Hasan Asaf'ın şiir kitabının ilk kısımları daha çok dinî şiirleri ihtiva etmektedir. Bu anlamda tevhid, münacat ve nat'a yer veren Hasan Asaf, abes-muktebes tartışmasını başlatan "Bürhan-ı Kudret" şiirini de bu eserine almıştır. Mehasin-i asâr-ı hamidiyye nam-ı diğer asârü's-sultan sultanü'l-âsâr'da yer alan diğer şiirler ise Sultan II. Abdülhamid'i öven şiirlerdir. Nitekim eserin ismi de kaynağını bu şiirlerden almaktadır. Eserin başında bir mukaddime ile birlikte Sultan II. Abdülhamid'in icraatlarına ve meziyetlerine yer verilen uzunca bir yazı yer almaktadır.