Madde Detay
Fatma Fahrünnisa [Tezcan]
(d. 31 Temmuz 1876 / ö. 13 Ocak 1969)
Yazar
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
31 Temmuz 1876’da doğdu. Babası Ispartalı Kutbî Efendi’nin oğlu Evkaf Varidat ve Mahlulat Müdür-i Umumisi İsmail Hakkı Bey, annesi Ahmet Vefik Paşa’nın kızı Hurrem Hanım’dır. Musullu Said, Kerküklü Abdurrahman, Hindli İskender, Faslı Abdulkadir ismindeki hocalardan özel ders aldı. Yetişmesinde, babası İsmail Hakkı Bey, dedesi Ahmet Vefik Paşa ve amcaları Giritli Ahmet Muhtar Bey ile Rıza Bey etkili oldu. (Altuğ, 2017: 10) Ahmet Rüştü Bey ile evlendi. Selma Berker, Ömer Nazmi Tezcan ve Nizamettin Tezcan isminde 3 çocuğu dünyaya geldi. (Coşkun, 2016: 6) 13 Ocak 1969’da vefat etti. Yenikapı Mevlevihanesi Hamuşan Mezarlığı’na defnedildi.
İlk yazılarını 1895’te yayınlamış, 1900 yılından sonra edebî hayatına faal olarak devam etmemiştir. (Coşkun, 2016: 4-7) Hanımlara Mahsus Gazete’de roman, hikâye, hatıra, deneme, mektup, makale ve tercümeleri yayımlanmıştır. 1896’da Bursa’yı ziyaret eden yazarın gözlemleri “Hüdavendigar Vilayetinde Kısmen Bir Cevelan” ismiyle, 11 Kânunusani 1311 - 9 Mayıs 1312 tarihleri arasında, Hanımlara Mahsus Gazete’de tefrika edilmiştir. Bu eser, “bir Osmanlı kadını tarafından yazılan ilk seyahatname" niteliğini taşıması ve “modern edebiyat alanında üretilen Anadolu’ya dair ilk gezi kitaplarından biri” olması bakımından dikkate değerdir. (Altuğ, 2017: 11) Yazarın Dilharap romanı da yine aynı gazetede 14 Teşrinisani 1312 - 22 Mayıs 1313 tarihleri arasında tefrika edilmiştir. Ahlâkî yazıları çok beğenilmiş, Şura-yı Devlet Reisi Sait Paşa’nın Sadaret’e tavsiyesi üzerine “Şefkat Nişanı” kazanmıştır. Murat Uraz, yazarın tiyatro türünde eser verdiği bilgisini kaydetmiş, ancak eser ismi belirtmemiştir. (Uraz, 1941: 456)
Kaynakça
Altuğ, Fatih (2017). “Deneyim Ve Duygulanım Aktarımı Olarak Roman: Fatma Fahrünnisa’nın Dilharap’ı”. Dilharap. (ed. Erol Köroğlu). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları. s. 9-18.
Coşkun, Betül (2016). “Edebiyat Tarihinde Unutulmuş Bir Kadın Yazar: Ahmet Vefik Paşa’nın Torunu Fatma Fahrünnisa Hanım” https://www.academia.edu/38787411/Fatma_fahrunnisa_SINN_Hanim [erişim tarihi: 21.10.2019]
Doğan, İsmail (2016), Fatma Fahrünnisa Hanım Bir İstanbul Hanımefendisi’nin İstanbul Seyahati, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Fatma Fahrünnisa Hanım. (2010). 1896 Baharında Bursa/Hüdavendigar Vilayeti’nde Bir Cevelan, (Haz. Nezaket Özdemir), Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
Fatma Fahrünnisa, "Dilharap", Hanımlara Mahsus Gazete, nr. 88-113, 14 Teşrinisani 1312-22 Mayıs 1313 (26 Kasım 1896- 3 Haziran 1897).
Fatma Fahrünnisa, "Hüdavendigar Vilayetinde Kısmen Bir Cevelan", Hanımlara Mahsus Gazete, nr. 42-63, 11 Kânunusani 1311-9 Mayıs 1312.
Fatma Fahrünnisa. (2017). Dilharap. (Haz. Fatih Altuğ - Kevser Bayraktar). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
GECE, İmren (2014). Hanımlara Mahsus Gazete’de Edebî Faaliyet. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı.
Günaydın, Ayşegül Utku (2012). Cumhuriyet Öncesi Kadın Yazarların Romanlarında Toplumsal Cinsiyet Ve Kimlik Sorunsalı (1877-1923). Doktora Tezi. Ankara: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Türk Edebiyatı Bölümü.
Kuruhalilo, Kübra (2018). “Fatma Fahrünnisa’nın “Dilharap” Romanında Ruhsal Boyutun Sunuluş Biçimleri”, Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, Cilt/Volume: 2, Sayı/Issue: 3.
Taha Toros Arşivi, Fatma Fahrünnisa Hanım, http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/18054/001510941006.pdf?sequence=1&isAllowed=y [erişim tarihi: 21.10.2019]
Tansel, Fevziye A. (1964/Ocak). “Ahmet Vefik Paşa”, Belleten, Cilt: XXVIII – S. 109, s. 123.
Uraz, Murat. (1941). Kadın Muharrirlerimiz II. İstanbul: Tefeyyüz Kitapevi, s. 456.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: UMMAHAN NERKİZYayın Tarihi: 29.04.2019Güncelleme Tarihi: 01.11.2020
Yayın Tarihi: 29.04.2019Güncelleme Tarihi: 01.11.2020
Güncelleme Tarihi: 01.11.2020
| Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
|---|---|---|---|
| Hüdavendigar Vilayetinde Kısmen Bir Cevelan | - / - | - | Gezi Yazısı |
| Dilharap | Koç Üniversitesi Yayınları / İstanbul | 2017 | Roman |
İlişkili Maddeler
| Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
|---|---|---|---|---|
| 1 | AHMED ŞU'AYB BEY, İstanbullu | d. 1876 - ö. 1910 | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 2 | Hasan Asaf | d. 1876 (?) - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 3 | SÜLEYMAN SIRRI AYGÜN | d. 1876 - ö. 12.04.1948 | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 4 | Nabi Üçüncüoğlu | d. 28 Eylül 1922 - ö. 31 Ocak 1969 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 5 | CELÂL, Celâleddin Avkovan | d. 1908 - ö. 29.11.1969 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 6 | Behçet Kemal Çağlar | d. 23 Temmuz 1908 - ö. 24 Ekim 1969 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 7 | Zeynep Ünal | d. 07 Nisan 1970 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
| 8 | Celal Oymak | d. 5 Şubat 1946 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
| 9 | İsmail Uyaroğlu | d. 1948 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
| 10 | Hüseyin Cahit Yalçın | d. 1875 - ö. 18 Ekim 1957 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 11 | Ahmet Mithat Efendi | d. 1844 - ö. 28 Aralık 1912 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 12 | Nüzhet Sâbit | d. 1883 - ö. 6 Ocak 1920 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 13 | Özlem Tezcan Dertsiz | d. 31 Ocak 1972 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
| 14 | Fatma Bahar Gökfiliz | d. 7 Ocak 1955 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
| 15 | FATMA HASGÜL | d. 1952 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |