Madde Detay
Murat Kapkıner
(d. 10 Nisan 1950 / ö. -)
Şair, Yazar, Teknisyen
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Malatya'da dünyaya geldi. Annesi Hediye Hanım babası işçi Ahmet Hamdi Kapkıner'dir. 1967 yılında Malatya Erkek Sanat Enstitüsünü bitirdi. 1969 yılında Hava Astsubay Okulunndan mezun oldu. 1969 - 1974 yılları arasında Hava Kuvvetlerinde teknisyen astsubay olarak görev yaptı. Çeşitli kuruluşlarda elektrik teknisyeni, Malatya'da özel ve resmî kuruluşlarda yönetici olarak görev yaptı. 1980'de emekliye ayrıldı. Konya'da Çağımıza Selam (1984), Kelime (1986-1987, 12 sayı) ve Varide (1987-1994, 37 sayı) dergilerini yayımladı, ayrıca yönetmenliğini yaptı. Evli ve beş çocuk babası olan Murat Kapkıner, hâlen Konya'da yaşamaktadır.
Şiir, roman ve deneme türünde eserler veren Murat Kapkıner; şiirden edebiyata, tasavvuftan sosyolojiye, fıkıhtan felsefeye pek çok alanda tefekkür sahibi bir isimdir. Şiir ve yazıları; Aylık Dergi, Çağımıza Selâm, Kelime, Varide, Yeni Şafak ve Millî Gazete gibi süreli yayınlarda yer almıştır. Rasim Özdenören, onun şahsiyetini şu cümlelerle değerlendirmiştir: "Edebiyatımızın özgün adlarından biridir o. Üslubuna bayıldığım bir üslup ustası... Sadelik, saflık, kendinden korkmamak; bilmediğini gizlememek; başkasından, hele hiç korkmamak onun yazısına mahsus hasletlerden... Murat Kapkıner özünde şairdir. Şair kelimesini burada edebiyatta bir yazı türü bağlamında kullanmıyorum. O da var. Ama en çok, her dediğini şiirsel bir vurguyla ifade etme mahareti... Onun nesri de banim üzerimde her defasında has bir şiir etkisi bırakır. Bazı cümleleri insanı vurgun yemişe döndürür. Çünkü o cümlelerde saflığın, saffetin kendini görürüz: yapmacıksız, oyunsuz, neyse o olan haliyle kendisi: Murat Kapkıner... Böylece okuyana kendinin ne olduğunu da hatırlatan satırlarla karşılaşırsınız." (Özdenören 2012). Görmüş ise Kapkıner için "Murat Kapkıner mesela bir İskandinav ülkesinde doğsaydı, büyük bir ihtimalle aklıyla kendisini başbaşa bırakacak bir inzivaya çekilir, mecbur olmadıkça toplum içine girmezdi. Fakat neticede o bu suyun balığı ve Anadolu adlı bu suda balıklar biribirlerine dokunarak yüzüyor." değerlendirmesini yapmıştır. "Romanı ben yazmaya başlarım sıkıntıyla falan, o kendi kendini yazar, ben bilmem roman nereye varacak, hiç bilmem." diyen Kapkıner'in ilk romanı Güz İnsanları adıyla 1982 yılında yayımlanmış ve bunu Karanlıktakiler (1983) takip etmiştir.
Yazarın Wesirfinger Pastanesi (2001) romanında, gerçekle fantastik iç içedir. Keskin, bu roman için "Yaşlı Şeyh, Bayan Adelgard, Savaşçı Osman, Bilge İdris, Taşralı Hasan ve Genç Mülteciler... Bu farklı insan evrenlerinin kesişme noktalarını, zamanın, mekanın, tarihlerin belirsizleştiği, muğlak bir fonda anlatan roman ayrıca dil ustalığıyla da dikkat çekici. Yapıt, varolmanın imkanları, yazgı ve özgürlük üzerine yoğunlaşması bakımından felsefi roman kategorisine girmekle beraber, kuru ve yavan kavramsal kurgularda, bilgiçce öğüt veren sıkıcı diyaloglarda tüketmiyor kendini. Wesirfinger Pastanesi, yazarın diğer romanlarıyla birlikte okunduğunda, romancının değişmeyen ama gelişen uslubu, insan varoluşunun trajik doğasının ironik anlatımı ve romanlararası felsefi süreklilik daha derinden görülebilecektir." (Keskin 2001) değerlendirmesini yapmıştır. Kapkıner, İblis’in Son Savunması (2001) adlı romanında yeni yazınsal gelişmelerin içinde ilerleyerek, ironi ve trajedinin, uyku ve uyanıklığın, rüya ve gerçekliğin yazar ve karakterlerin birbirine karıştıkları bir dünya kurmuştur. Giderek, özne/nesne, tasarım/gerçeklik temeline dayalı geleneksel eserin aksine, ortalıkta saf perspektiflerin uçuştuğu bir fantazmagorik (görüntü oyunu) yapının oluştuğu bu romanda; geleneksel metinlerden farklı olarak, roman karakterlerinin ontolojik statüleri kaydırılıp; etten ve kemikten kahramanların yerine, salt dilden oluşan, kendi kurgu varoluşlarının bilincinde, postmodern literatürün deyimiyle sözcükten adamlar geçirilmiştir. Okurun merak duygusunu canlı tutacak bir roman olan Seni Öldüğüm Gün (2013)'de ise Mahmut adlı karakterin yaşamından çarpıcı bir kesit sunulmaktadır.
1990'lardan itibaren kaleme aldığı mistik şiirlerle öne çıkan Murat Kapkıner, şiire ve şaire ilişkin düşüncelerini Varide dergisinde çıkan "Poetika" başlıklı yazısında şu cümlelerle dile getirmiştir: "Hiç kimse bahanesi son derece basit, kişisel hatta saçma olan şiirin kendisinin muhteşem olmadığını iddia edemiyor. Öyleyse sanılanın tersine: 'el mânâ fi batn-ı şair' değil, el mânâ şiirdedir. Öyleyse şiir, şairden çok daha gerçektir. Benim halis şiir dediğim şiir, böyle yazılan, söylenen şiir. Şair kendine göre bir şey söyler, bir infial, bir indifada bulunur; bu esasen kimseyi enterese etmez, yalnız şaire ait bir şeydir. Şair kimseye bir şey anlatmak... -değil de- kimseyi aydınlatmak istemediğinde bir şey yazıyor, söylüyor değildir. O, bir icbar altında. Söylemeye, son derece öznel bazan saçma sanılan şeylerle söylemeye mecbur olmuştur. Fakat ortaya çıkan materyal san derece latif, son derece herkestir." (Kapkıner 1992). Şiirlerini Not Düştüm Besmeleye (1990) ile kitaplaştırmaya başlamış ve bunu Anne Ben Artık İyiyim (1991) ile Elifbamdan Artakalan (1994) izlemiştir. Kapkıner, serbest tarzda yazdığı şiirlerinde mistisizm varoluş ölüm, varlık gibi bireysel tamaları işlemiştir. Şair, söz oyunlarına başvurmadan kurduğu dizelerinde okuru tefekküre sevketmektedir.
Oral, onun şair kimliğini "Kapkıner'in hayata ve yaşayanlara bakış açısı ve derinliği, yazdıklarının ve söylediklerinin ardında gizlenen hakikat; hepimizin ihtiyacı olan, insan oluşumuzu ve bu oluşumun gayesini unutamayacğımız şekilde hatırlatan; harflerden ve seslerden değil, zümrüt ve yakutlardan oluşan bir manzumluktur. Işıksız değil, siyah olsa da bu dünya. Dar değil; bedeninizi sıksa da .(...) Dindirici ve bir o kadar yeni uyanışları yaşadığınız 'Kapkıner Evreni'nin kapısını arladığınızda aslında muhteşem bir yapının küçük bir kısmıyla tanışıyorsunuz. Yabancı ama kendi iç odalarınızdan oluşan bir yapı bu... Şiirlerinin her biri çiçektir. Fazla romantizme gerek yok, bildiğiniz çiçek değil. Vatanı Hindistan Olan Çiçek... Hindistan'da bulunamadı yine de kökü, Berlin'den çıktı. Bitmez açması bu çiçeğin, bekleyiş bitmeden.... Malatya'dan geçer İzmir'i bulur. Hollanda'lı kızların ellerinde görürsünüz ama aslında İrlanda'dadır hem Eylül hem de Eylül giyinenler." (Oral 2003) cümleleriyle değerlendirmiştir. Şiir Üzerine Bir Şeyler Söylemek (2001) Kapkıner'in poetik görüşlerini yansıtması bakımından hayli mühimdir. Bu poetika, Murat Kapkıner'in kendi şiirinden yola çıkıp, genel olarak şiirin 'ne'liği üzerine yazmış olduğu denemelerini kapsamaktadır. Yazar, aslen kendini bir şair olarak tanımlamakta ve sistematik felsefe tarihi üzerine derinlemesine araştırma yapmadığını bildirmektedir. Buna karşın kitabında bir 'düşünür' gizliliği taşıdığı söylenebilir.. Murat Kapkıner'in şiiri sahih bir çizgide ilerlerken, şiir ve yaşam üzerine söyledikleri de aydınlatıcı bir açı vermektedir. Şiir seslendirmede de usta bir ses olan Murat Kapkıner'in "Bu Rüzgâr" ve "Acımız Geceyi Büyütür" adlı iki şiir kaseti bulunmaktadır.
Kaynakça
Güner, Abdullah (2011). "Anlamış değilim, tema ney, konu ney!'-Söyleşi". dünyabizim. 9 Haziran 2011. https://www.dunyabizim.com/soylesi/anlamis-degilim-tema-ney-konu-ney-h998.html [Erişim Tarihi: 21. 09. 2019]
Kapkıner, Murat (1992). "Poetika". Varide. S. 33. s. 20.
Kapkıner, Murat (2001). Şiir Üzerine Bir Şeyler Söylemek. İstanbul: Beyan Yayınları.
Kapkıner, Murat (2001). İblis'in Son Savunması. İstanbul: Beyan Yayınları.
Keskin, E. Bahri (2003). "Düş ile Gerçek Arasında". Yeni Şafak. 19 Mayıs 2001.
Özdenören, Rasim (2012). "Yazıyooor: Murat Kapkıner yazıyor". Yeni Şafak. 10 Haziran 2012. https://www.yenisafak.com/yazarlar/rasimozdenoren/yaziyooor-murat-kapkiner-yaziyor-32766 [Erişim Tarihi: 21. 09. 2019]
Yalçın, Murat (Ed) (2010). "Kapkıner, Murat". Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. Cilt 2. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. 574-575.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: İSA KOYUNCUYayın Tarihi: 28.09.2019Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Yayın Tarihi: 28.09.2019Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Güz İnsanları | Petek Yayınları / Malatya | 1982 | Roman |
Karanlıktakiler | Kelime Yayınları / Konya | 1983 | Roman |
Yaşamayı Göze Almak | Kelime Yayınları / Konya | 1986 | Deneme |
Not Düştüm Besmeleye | Birleşik Yayınları / İstanbul | 1990 | Şiir |
Anne Ben Artık İyiyim | Varide Yayınevi / Konya | 1991 | Şiir |
Merhamet Muştusu | Esra Yayınları / Konya | 1994 | Deneme |
Elifbamdan Artakalan | Esra Sanat Yayınları / Konya | 1994 | Şiir |
Nefs Risalesi | Varide Yayınları / Konya | 1996 | Deneme |
Ademin Müstesna Ölümü | Bayan Yayınları / İstanbul | 1998 | Şiir |
Kimsenin Aklına Gelmeyen | Timaş Yayınları / İstanbul | 1999 | Şiir |
Wesirfinger Pastanesi | Beyan Yayınları / İstanbul | 2001 | Roman |
İblis’in Son Savunması | Beyan Yayınları / İstanbul | 2001 | Roman |
Şiir Üzerine Bir Şeyler Söylemek | Beyan Yayınları / İstanbul | 2001 | Deneme |
Bütün Cemreler Düştü mü Çocuklar? | Beyan Yayınları / İstanbul | 2009 | Şiir |
Seni Öldüğüm Gün | Hemen Kitap / İstanbul | 2013 | Roman |
Gençliğim ki Bir Daha Yaşamak İstemem | Kırkikindi Yayınları / İstanbul | 2016 | Biyografi |
Ela Gözlü Esmerim | Gece Kitaplığı / Ankara | 2019 | Şiir |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | EMİNE, Emine Şener | d. 1925 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | ABDULLAH YURTSEVER | d. 1920 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | CEVRÎ | d. 1845 - ö. 1925 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Mehmet Türker | d. 1950 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Refik Aydın | d. 1950 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | GAMLI YILMAZ, Yılmaz Bulut | d. 03.01.1950 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Ayşe Çekiç Yamaç | d. 12 Şubat 1960 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
8 | Serap Akıncıoğlu | d. 02 Mart 1972 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
9 | Hasan Bülent Kahraman | d. 1 Eylül 1957 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
10 | Celal Oymak | d. 5 Şubat 1946 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | Vecihi Timuroğlu | d. 29 Ekim 1927 - ö. 23 Ekim 2014 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | Ali Haydar Haksal | d. 16 Mayıs 1951 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | Adem Özbay | d. 12 Nisan 1976 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
14 | Ahmet Murat | d. 30 Haziran 1971 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
15 | Nazım Hikmet Ran | d. 20 Kasım 1901 - ö. 3 Haziran 1963 | Madde Adı | Görüntüle |