Madde Detay
Mehmed Tevfîk b. Osman
TEVFÎK
(d. 1827 / ö. 1901)
Memur, şair
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Mehmed’dir. 1242/1827 yılı Ocak ayında Ankara’da doğdu. Dedesi Halvetiyye’nin Çerkeşiyye kolunun kurucusu Çerkeşî Mustafa Efendi (ö. 1229/1814) ve babası Ankara ulemâsından Osmân Vehbî Efendi (ö. 1277/1860)’dir. Babasından ders almaya başladıktan sonra 1262 (1834-1835)’de babasıyla birlikte İstanbul’a geldi. Vidinli Mehmed Efendi ve Hafız Seyyid Efendi’nin derslerini okuyarak icazet aldı. Beşiktaş, Halep, Kayseri, Çankırı, Bursa, Viranşehir ve Balıkesir, Mısır, Kastamonu ve Medine’de kadılık görevinde bulundu (İnal 2013: 2381). Daha sonra Ankara’ya gidip on iki sene orada müderrislik yaptı, icazet verdi. Verdiği hizmetlerden ötürü üçüncü dereceden Osmanlı nişanı aldı (Eliaçık 2011: 60). İâne-i Şehriyye ve Harbiyye, İlgâ-i Kavâim gibi komisyonlara başkanlık yaptıktan sonra 1288/1871-1872’de tekrar İstanbul’a döndü ve kadılık görevine getirildi. 1303/1885-1886’da Rumeli kazaskerlik muavinliğine tayin edildi ve aynı yıl Meclis-i Meşâyih reisi oldu (Yörür 2018: 232). 1303/1885-1886’da Meclis-i Tedkîkat-ı Şer’iyye üyeliği ile Rumeli kazaskerlik muavinliğine atanıp ardından Meclis-i Meşâyih Nezareti başkanlığında bulundu. 1306/1888-1889’da Rumeli kazaskerliği payelerini alarak Meclis-i Müellefât Encümeni başkanlığına atandı (Eliaçık 2011: 60).
1319/1901’de İstanbul’da vefat ederek Aksaray-Sofular civarında mensubu olduğu Süleyman Ekmelüddin Dergâhı bahçesine defnedildi (İnal 2013: 2381).
Genellikle kaside nazım şeklini kullandığı şiirleriyle Tevfik, klasik edebiyatın son büyük temsilcilerindendir. Sebk-i Hindî akımı etkisinde yazdığı şiirlerindeki ince, parlak ve derin hayaller, onun divan şiirinin mazmun ve imgelerine hâkim âlim bir şair olduğunu gösterir (Eliaçık 2004: 60). Yaşadığı dönemin sosyal olayları da eserlerinde göze çarpar. Mensur eserlerinde öğreticilik ön plana çıkmaktadır (Yeşil 2013: 17-18).
Kaynakça
Akyol, İbrahim (2006) “Çerkeşşeyhizâde Mehmet Tevfik Efendi ve Nef‘î’ye Naziresi”. Çankırı Araştırmaları Dergisi. 177-190.
Azamat, Nihat (1993). “Çerkeşî Mustafa Efendi”. TDV İslam Ansiklopedisi. C.8. 272-275.
Çerkeşşeyhi-zâde Mehmed Tevfik (1304). Kasâ'id-i Tevfîk. İstanbul: Mihran Matbaası.
Eliaçık, Muhittin (2011). “Çerkeşîzâde Muhammed Tevfik Efendi’nin Vatan Kasidesi”. Çankırı Karatekin Üniversitesi SBE Dergisi. 2(1), 51-73.
İnal, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal (2013). Son Asır Türk Şairleri. C.V. Ankara: AKM Yay.
Yeşil, Şeyma. (2013), “Çerkeşîzâde Mehmet Tevfîk Efendi ve Kasâid-i Tevfîk’i”. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Ankara.
Yörür, Ali (2018). “Çerkeşîzâde Mehmed Tevfik Efendi’nin Mi’râciye’si”. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi. S. 8, 229-241.
Yücer, Hür Mahmut (2008). “Bir İbn Arâbî Müdafaası, Çerkeşîzâde Mehmed Tevfik Efendi ve 'Levâyihü’l-kudsiyye fî fezâil-i Şeyhu Ekber' Adlı Eseri". Tasavvuf Dergisi. (21) 331-351.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ASLI AYTAÇYayın Tarihi: 30.12.2018Güncelleme Tarihi: 07.11.2020
Yayın Tarihi: 30.12.2018Güncelleme Tarihi: 07.11.2020
Güncelleme Tarihi: 07.11.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Kasâid - i Tevfîk | Mihran Matbaası / İstanbul | 1304/1886 | Şiir |
Meziyyet-i İslâmiyye | Mahmud Bey Matbaası / İstanbul | 1306 | Diğer |
Gâyetü’l-beyân fî İlmi’l-mîzân | Mekteb-i Sanayi / İstanbul | 1306 | Diğer |
Behcetü’t-tarf fî İlmi’s-sarf | Mahmud Bey Matbaası / İstanbul | 1308 | Diğer |
Hediyyetü’s-sıbyân | Mahmud Bey Matbaası / İstanbul | 1308 | Diğer |
İcmâl-i Nahv-ı Arabî | Mahmud Bey Matbaası / İstanbul | 1308 | Diğer |
Tuhfetü’s-Sıbyân | Mahmud Bey Matbaası / İstanbul | 1308 | Diğer |
Miftâhu’l-Akâid | Mahmud Bey Matbaası / İstanbul | 1308 | Diğer |
Levâyihu’l-Kudsiyye fî-Fedâili’ş-Şeyhi’l-Ekber | - / - | - | Diğer |
Mecmû'a-i Fezâ'il | - / - | - | Diğer |
el-İtkân fî tahkîki‟l-îmân | - / - | - | Diğer |
Tahkîk-i İdrâkât | - / - | - | Diğer |
Risâle-i fî kabûli‟t-tevbe | - / - | - | Diğer |
Risâle fî men teessera‟l-harâre ve‟r-rehâve ve‟l heyecân | - / - | - | Diğer |
Risâle fî‟l-akl | - / - | - | Diğer |
Risâle fî-hakkı‟ş- şehâdeti alâ nefyi illâ fî aşri mesâil | - / - | - | Diğer |
Şerh-i Akâid-i Nesefî Tercümesi'ndeki Hatalara Dair Risâle | - / - | - | Diğer |
Ta‟zîmu‟s-Sahâbe | - / - | - | Diğer |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Ülkü Ovat | d. 1962 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | MEYYAL | d. ? - ö. 1669-1670 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Talip Apaydın | d. 1926 - ö. 27 Eylül 2014 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | AVNÎ, Diyarbakırlı | d. 1827 - ö. 1872 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | HAVASÎ, Mahmud | d. 1827 - ö. 1892 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | RİF'AT, Rif'at Hüseyin Efendi | d. 1827 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | ŞEYDÂ, Nûrî Şeydâ Bey | d. ? - ö. 1901 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | SÂFÎ, Mustafâ | d. 1862 - ö. 1901 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | FÂ'İK, Mehmed Fâ'ik Bey, Ustrumcalı | d. ? - ö. 1901 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Osman Güvenir | d. 14 Şubat 1943 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Mustafa Seyit Sutüven | d. 1908 - ö. 14 Ekim 1969 | Meslek | Görüntüle |
12 | Avni Engüllü | d. 1947 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Ahmet Haşim | d. 1887 - ö. 4 Haziran 1933 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Yusuf Ziya Demircioğlu | d. 1887 - ö. 29 Mart 1973 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Tevfik Tanyolaç | d. 1897 - ö. 1975 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | HAMDÎ, Mehmed Hamdî Efendi, Dağıstanlı | d. 1819 - ö. 1889 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | ŞEREF, Es'ad-zâde Mehmed Şeref Efendi | d. ? - ö. 1748 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | VAHDETÎ, Mehmed | d. 1834 - ö. 1894 | Madde Adı | Görüntüle |