Madde Detay

Asıla adı Sâbir Ahun Binni Abdukâdir'dir. Şiirlerinde Nâkis mahlasını kullandı. 1255/1256-1840 yılında Kaşgar’ın Yenihisar ilçesi Bazariçi Mahallesi'nde bir alimin evinde doğdu. Yenihisar ve Kaşgar’daki medreselerde Arapça ve Farsçayı öğrendi. Medreselerde dinî ve beşerî bilimlere ilişkin dersler aldı. Daha sonra Yenihisar’daki Tayibeg Medresesine müderris olarak atandı. Vefat tarihi bilinmemektedir.

Eserleri şunlardır:

1. Dîvân-ı Nâkis: 1310/1311-1893 yılında yazılan eserde, 174 gazel, 1 mersiye, 5 muhammes, 3 rubai ve 13 kıt’a yer almaktadır (Ehmidi 1996: 290; Mirzehmet 1995: 2; Osman vd. 2005: 212).

2. Gülzârbiniş: Nâkis bu eserini İranlı şair Şeyh İnâyetullah’ın Bahardâniş isimli eserinden etkilenerek kaleme aldı. Edep, ahlak, vefa, samimiyet, dostluk kavramlarını hikâye şeklinde anlatan bir eserdir (Osman vd. 2005: 211).

Şair ayrıca Kutluknâme, Behis Hakim Beg, Mevcûtu’l-Kulûb, Nöllidimen, Nasihatnâme gibi eserler kaleme aldı (Utuk vd. 2006: 210; Osman vd. 2005: 629).

Ehmidi, İmincan (1996). Uyğur Edebiyati Tarihidiki Namayandeler. Ürümçi: Şincan Halk Neşriyatı.

Mirzehmet, Muhemmetturdi (hzl.) (1995). Molla Sabir Binni Abdukaldir Nakis Divan-ı Nakisi. Ürümçi: Şincan Halk Neşriyatı.

Osman, Ğayretcan, O. İsmail, T. Savut (hzl.) (2005). Uyğurlarnin Kedimki Edebiyati 2. Ürümçi: Şincan Maarip Neşriyatı. 

Utuk, İmincan Ehmidi, M. Mirziehmet, H. Abdusalam, Ş. Elahun, M. Muhemmet (2006). Uyğur Edebiyatı Tarihi 3. Pekin: Milletler Neşriyatı.  

Gazel

Ey heme zerrât-i hüsnindin bolup heyrân sana

Furkatindin mihr hem çerh üzre ser-gerdân sana

Nuh ömride riyâzet çekse yol tapmas birav

Kim seni mebûd dep keltürmese imân sana

Müzteribdur ten ârâ cânlar senin yâdin bile

Goyiyâ cânlar tiler kilmak özin kurbân sana

Ni’meti cennet bile kesrin anin kilmas heves

Kim ki bir ikki nefes bolğan ise mihmân sana

Boldi tapti her gedâyi kim seri koyundadur

Bende bolmak nisbetin âlem ârâ sultan sana

Yokdurur her kim kilur âlemde yüz min yil eger

Cûd u ihsan fisk u isyan nef i ya nuksân sana

Bir ğenisen kim selâtin heylidur çakerlernin

Ay u kün bardur kerem hanida ikki nân sana

Sen kebi munimni min yilda hired kilmas derk

Bir diremdekdur gedâ nezdide yüz min kan sana

Hesreti dunya vu fikri ahret kilmak nedur

Bolsa mundağ Nakisâ ali kerem sultân sana

(Mirzehmet, Muhemmetturdi (hzl.) (1995). Molla Sabir Binni Abdukaldir Nakis Divan-ı Nakisi. Ürümçi: Şincan Halk Neşriyatı. 2.)