Madde Detay
MOLLA SAİDULLA
(d. 1255/1840 - ö. 1330/1913)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Çağatay)
ISBN: 978-9944-237-86-4
1255/1840 yılında Kaşgar’ın Yenisar ilçesine bağlı Teviz köyünde fakir bir ailede dünyaya geldi (Osman 1996: 671). İlk eğitimini Teviz köyündeki dinî okulda tamamladıktan sonra, Yenisar ilçesindeki medresede birkaç yıl Uygur ve Doğu klasik edebiyatı üzerine eğitim aldı (Utuk vd. 2006: 193). Genç yaşta şiir yazmaya başlayan şair, ilk şiirlerinde rüşvet ve iltimasla şehri yönetenleri hicvetti. Ailesi ekonomik sıkıntılar nedeniyle Yarkent’e göç etti. Bu nedenle medrese eğitimini tamamlayamayan Saidulla, ailesinin ziraat işlerine yardım etti. Onun hayatı yoksulluk içinde ve gurbette geçti. Şair, şiirlerinde dönemin siyasi yapısını ve yöneticileri hicvettiği için yöneticiler onu “isyancı” diyerek tutuklayıp cezalandırmak istedi. Bu durumu haber alan şair, yurdundan ayrılıp Doğu Türkistan’ın farklı şehirlerinde yaşadı. Saidulla, Orta Asya’nın çeşitli şehirlerini dolaştıktan sonra 1309/1892 yılında Keşmir’e geldi. Burada Özbek şair Zâkircân Halmuhemmet’in oğlu Furket ile tanıştı ve 1310/1893 yılında Furket ile birlikte Yarkent’e döndü. 1326/1909 yılında Furket’in ölümü üzerine Kaşgar’ın Poskam ilçesine yerleşen şair, 1330/1913 yılında vefat etti.
Uzun yıllar yurdundan ayrı yaşamak zorunda kaldığı için şairin şiirlerinde vatan özlemi önemli bir yer tutar. Gurbette yaşadığı dönemde, bir süre kaldığı Maralbaşı ilçesinde şiirlerini bir eserde topladı ve bu eseri babası Sait Ahun’a gönderdi. Şairin günümüze kadar gelebilen şiirleri ise söz konusu eserin Seypidin Ahun tarafından çoğaltılan nüshasında yer almaktadır (Utuk vd. 2006: 194; Osman 1996: 671). Edebiyat tarihçileri, Saidulla’nın şiirlerini üç divanda topladığını söylemektedirler, ancak günümüze kadar gelebilen eseri 94 sayfalık Dîvân'ıdır. (Utuk vd. 2006: 194). Eserin baş kısmı ve sonu eksiktir (Osman 2005: 672).
Kaynakça
Osman, Ğayretcan, O. İsmail ve T. Savut (hzl.) (2005). Uyğurlarnin Kedimki Edebiyati 2. Ürümçi: Şincan Maarip Neşriyatı.
Utuk, İmincan Ehmidi, M. Mirziehmet, H. Abdusalam, Ş. Elahun ve M. Muhemmet (2006). Uyğur Edebiyatı Tarihi 3. Pekin: Milletler Neşriyatı.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. ADEM ÖGERYayın Tarihi: 25.05.2014Güncelleme Tarihi: 30.11.2020Eserlerinden Örnekler
Bay beççe sipâhilarğa bu dunyâ kenri cennettur
Kiyişi esil zerbâb yetişi nâz u ni’mettur
Fekir miskin yetimlerge erec dişvâr kulfettur
Burda nân tapip yese uninğa şu ğenimettur
Hesrette öter künler nadâmet âh u efğânlik
Nadâmet çekti pukralar zulüm içre közin yaşlap
Yiraklarğa çikip ketti makâni yurtini taşlap
Mucâvir hem fekirliknin yoliğa kedem taşlap
Bî-çârilerge ne çâre baiğe çüşse sersânlik
Rubailer
Sersanlikti mu pulsiz kalmadım,
Yiyiş üçün nân unsiz kalmadim
İkki yenimda ikki begim bar
Şuna heç kimdin korkup kalmadim
Capa çeksem mu ölüp kalmadim
Kişige hergiz muhtâc bolmadim
Lekin hicrânda közlirim yaşlik
Râzi bolunlar ey yârânlirim
(Osman, Ğayretcan, O. İsmail ve T. Savut (hzl.) (2005). Uyğurlarnin Kedimki Edebiyati 2. Ürümçi: Şincan Maarip Neşriyatı. 672.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 25.05.2014Güncelleme Tarihi: 30.11.2020Eserlerinden Örnekler
Bay beççe sipâhilarğa bu dunyâ kenri cennettur
Kiyişi esil zerbâb yetişi nâz u ni’mettur
Fekir miskin yetimlerge erec dişvâr kulfettur
Burda nân tapip yese uninğa şu ğenimettur
Hesrette öter künler nadâmet âh u efğânlik
Nadâmet çekti pukralar zulüm içre közin yaşlap
Yiraklarğa çikip ketti makâni yurtini taşlap
Mucâvir hem fekirliknin yoliğa kedem taşlap
Bî-çârilerge ne çâre baiğe çüşse sersânlik
Rubailer
Sersanlikti mu pulsiz kalmadım,
Yiyiş üçün nân unsiz kalmadim
İkki yenimda ikki begim bar
Şuna heç kimdin korkup kalmadim
Capa çeksem mu ölüp kalmadim
Kişige hergiz muhtâc bolmadim
Lekin hicrânda közlirim yaşlik
Râzi bolunlar ey yârânlirim
(Osman, Ğayretcan, O. İsmail ve T. Savut (hzl.) (2005). Uyğurlarnin Kedimki Edebiyati 2. Ürümçi: Şincan Maarip Neşriyatı. 672.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 30.11.2020Eserlerinden Örnekler
Bay beççe sipâhilarğa bu dunyâ kenri cennettur
Kiyişi esil zerbâb yetişi nâz u ni’mettur
Fekir miskin yetimlerge erec dişvâr kulfettur
Burda nân tapip yese uninğa şu ğenimettur
Hesrette öter künler nadâmet âh u efğânlik
Nadâmet çekti pukralar zulüm içre közin yaşlap
Yiraklarğa çikip ketti makâni yurtini taşlap
Mucâvir hem fekirliknin yoliğa kedem taşlap
Bî-çârilerge ne çâre baiğe çüşse sersânlik
Rubailer
Sersanlikti mu pulsiz kalmadım,
Yiyiş üçün nân unsiz kalmadim
İkki yenimda ikki begim bar
Şuna heç kimdin korkup kalmadim
Capa çeksem mu ölüp kalmadim
Kişige hergiz muhtâc bolmadim
Lekin hicrânda közlirim yaşlik
Râzi bolunlar ey yârânlirim
(Osman, Ğayretcan, O. İsmail ve T. Savut (hzl.) (2005). Uyğurlarnin Kedimki Edebiyati 2. Ürümçi: Şincan Maarip Neşriyatı. 672.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Bay beççe sipâhilarğa bu dunyâ kenri cennettur
Kiyişi esil zerbâb yetişi nâz u ni’mettur
Fekir miskin yetimlerge erec dişvâr kulfettur
Burda nân tapip yese uninğa şu ğenimettur
Hesrette öter künler nadâmet âh u efğânlik
Nadâmet çekti pukralar zulüm içre közin yaşlap
Yiraklarğa çikip ketti makâni yurtini taşlap
Mucâvir hem fekirliknin yoliğa kedem taşlap
Bî-çârilerge ne çâre baiğe çüşse sersânlik
Rubailer
Sersanlikti mu pulsiz kalmadım,
Yiyiş üçün nân unsiz kalmadim
İkki yenimda ikki begim bar
Şuna heç kimdin korkup kalmadim
Capa çeksem mu ölüp kalmadim
Kişige hergiz muhtâc bolmadim
Lekin hicrânda közlirim yaşlik
Râzi bolunlar ey yârânlirim
(Osman, Ğayretcan, O. İsmail ve T. Savut (hzl.) (2005). Uyğurlarnin Kedimki Edebiyati 2. Ürümçi: Şincan Maarip Neşriyatı. 672.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | SALÂHÎ, Muhammed Ebû Salâhî | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | GARÎBÎ, Huşal | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | MOLLA HACI | d. ? - ö. 19. yy. | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | REMZÎ, Dârendeli | d. 1840 - ö. 1879 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | KUL HALİL | d. 1840-1850? - ö. 1905-1915? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | YÛSUF, Yûsuf Seryâmî, Abduşüküroğlu | d. 1840 - ö. 1912 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Hadiye Ebüzziya | d. 10 Şubat 1884 - ö. 16 Mart 1913 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | KÂMİL PAŞA, Kıbrıslı Mehmed Kâmil Paşa | d. 1832 - ö. 1913 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | İZZET, Attaroğlu İzzet Efendi | d. 1865 - ö. 1913 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | EMÎN, Molla Ali Binni Molla Emîn | d. 1835 - ö. 1902 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | GARÎBÎ,Turdî Nâzım | d. 1802 - ö. 1862 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | NİZÂRÎ, Abdurehim | d. 1770 - ö. 1850 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | CÂMÎ, CÂMÎ-İ MISRÎ | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
14 | MÜNÎFÎ, Mehmed Münîfî Efendi | d. ? - ö. 1667-68 | Madde Adı | Görüntüle |
15 | SUBHÎ, Ahmed Subhî Çelebi | d. ? - ö. 1669 | Madde Adı | Görüntüle |