Madde Detay
NEBÎL, Mehmed Nebîl Bey
(d. ?/? - ö. 1235/1819-20)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
İstanbulludur. Doğum tarihi bilinmemektedir. Asıl adı Mehmed Nebîl’dir. Mehmed Nebîl Bey olarak tanındı. Babası Vak'anüvis Halil Nurî Bey’dir. Dedesi Feyzullah Şâkir Bey’dir. Şair ve Sadrazam Abdullah Nuri Paşa büyük dedesidir. Şeyhülislam Aşir Efendi’nin kızından torunudur. Medrese öğrenimi gördü. 1210/1795-96 yılında müderris oldu. 1225/1810-11 yılında Eyüp, daha sonra Kahire kadısı oldu. Medine’ye tayin edildi. Yol hazırlığı yaparken 1235/1819-20 yılında Kahire’de vefat etti. Mezarı buradadır. Tuhfe-i Nâilî (Kurnaz, M. Tatçı 2001: 1029)’ye göre vefat tarihinin Sicill-i Osmanî (Akbayar 1996: 1242)’de 1236/1820-21 ve İsmail Paşa (Rifat Bilge 1945-47’den aktaran Cunbur 2006: 563)’da 1225/1810-11 olarak verilmesi doğru değildir.
Mehmed Nebil’in kızı ise XIX. yüzyılda yaşamış meşhur kadın şâirlerimizden Şeref Hanım’dır. Şeref Hanım’dan başka, Şerife Samiye Hanım adında bir kızı ve Mehmed Nâilî adında küçük yaşlarda ölen bir oğlu vardır (Aktaş 2010: 5).
Şairin bilinen tek eseri Dîvân’ıdır. Bilinen nüshası İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi T. 1626’dadır. Divân’ında on altı kaside, 151 gazel, 103 kıta, 10 murabba, 3 muhammes, 2 tahmis, 1 müseddes, 3 terkib-i bend ve 1 adet de mesnevi vardır (Aktaş 2010: 33). Dîvân üzerine bir yüksek lisans çalışması (Aktaş 2010) yapılmıştır.
Nebîl, tek bir tarzla yetinmeyen, yeniliklere açık, çok yönlü bir şairdir. Şiirlerinde yer yer hikemi üslup görülürse de bu tarz şiirler çok fazla yer tutmaz. Ağırlıklı olarak Nedîm’deki neşeli; Fuzulî ve Şeyh Galib’deki tasavvufi hava görülür. Özellikle de fahriyede çok başarılıdır. Aruzu ustalıkla kullanmıştır, şiirlerinde çok az sayıda aruz kusuru görülmektedir. Birçok beytinde söz sanatları ve anlam inceliğini büyük bir ustalıkla birleştirmiştir. Bütün bu bilgiler ışığında, Nebil’in divan şiirinde iyi sayılabilecek, orta düzeyde bir şair olduğunu söyleyebiliriz (Aktaş 2010: 18-22).
Kaynakça
Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ Sicill-i Osmanî. C. 4. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 1242.
Aktaş, Yasemin (2010). Mehmed Nebil ve Divanı. Yüksek Lisans Divanı. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Cunbur, Müjgân (2006). “Nebîl”. Türk Dünyası Ortak Edebiyatı, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 6. Ankara: AKM Yay. 563.
Çınarcı, M. Nuri (2007). Şeyhülislam Ârif Hikmet Beyin Tezkiretü’ş- Şu‘arâsı ve Transkripsiyonlu Metni. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi. 103.
Çifçi, Ömer (hzl.) (yty). Fatîn Davud Hâtimetü’l- Eş‘âr (Fatîn Tezkiresi). http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10736,metinpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 02.06.2014]. 396-397.
Kilisli Rifat Bilge, Şerefeddin Yaltkaya (nşr.) (1945-47). Îzâhu'l-Meknûn fi'z-zeyl 'alâ Keşfi'z-Zunûn an Esâmi'l-Kütüb ve'l-Fünûn. Bağdatlı İsmail Paşa C. I-II, İstanbul.
Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî - Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.II. Ankara: Bizim Büro Yay.1029.
Şemsettin Sami (1996). Kâmûsu’l-‘Alâm. Tıpkıbasım. C. 6. Ankara: Kaşgar Neşriyat Yay. 4559.
Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1986). “Nebil Muhammed Bey”. C. 6. İstanbul: Dergâh Yay. 547.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. BEYHAN KESİKYayın Tarihi: 04.06.2014Güncelleme Tarihi: 14.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Ol miyân kim rişte-i efkârdır mû koymuş ad
Sâye-i baht-ı siyâha aks-i gîsû koymuş ad
Âftâbı zîr-i gîsûya çeküp rû koymuş ad
Ortasından bedri şakk itmiş dü-ebrû koymuş ad
Reng-i gülle mâye itmiş dâye-i kudret müli
Harc idüp şekkerle şîre la‘l-i dil-cû koymuş ad
Tâb-ı ruhsârı yakup itmiş bu sûretle siyâh
Kâfir-i âteş-pereste hâl-i hindû koymuş ad
Şâh-ı billûr işlemiş dilber nihâl-i kaddine
Kol salup bu feyzi hak virdikde bâzû koymuş ad
Zülfi tohm-efşân olınca ol ruh-ı hoy-kerdeye
Jâle-i gülden yeşermiş hatt-ı şeb-bû koymuş ad
Geh mu‘ammâ geh lugaz geh beyt geh matla‘ Nebîl
Lâyıkıyle zâde-i tab‘a sühan-gû koymuş ad
(Aktaş, Yasemin (2010). Mehmed Nebil ve Divanı. Yüksek Lisans Divanı. Ankara: Gazi Üniversitesi. 251).
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 04.06.2014Güncelleme Tarihi: 14.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Ol miyân kim rişte-i efkârdır mû koymuş ad
Sâye-i baht-ı siyâha aks-i gîsû koymuş ad
Âftâbı zîr-i gîsûya çeküp rû koymuş ad
Ortasından bedri şakk itmiş dü-ebrû koymuş ad
Reng-i gülle mâye itmiş dâye-i kudret müli
Harc idüp şekkerle şîre la‘l-i dil-cû koymuş ad
Tâb-ı ruhsârı yakup itmiş bu sûretle siyâh
Kâfir-i âteş-pereste hâl-i hindû koymuş ad
Şâh-ı billûr işlemiş dilber nihâl-i kaddine
Kol salup bu feyzi hak virdikde bâzû koymuş ad
Zülfi tohm-efşân olınca ol ruh-ı hoy-kerdeye
Jâle-i gülden yeşermiş hatt-ı şeb-bû koymuş ad
Geh mu‘ammâ geh lugaz geh beyt geh matla‘ Nebîl
Lâyıkıyle zâde-i tab‘a sühan-gû koymuş ad
(Aktaş, Yasemin (2010). Mehmed Nebil ve Divanı. Yüksek Lisans Divanı. Ankara: Gazi Üniversitesi. 251).
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 14.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Ol miyân kim rişte-i efkârdır mû koymuş ad
Sâye-i baht-ı siyâha aks-i gîsû koymuş ad
Âftâbı zîr-i gîsûya çeküp rû koymuş ad
Ortasından bedri şakk itmiş dü-ebrû koymuş ad
Reng-i gülle mâye itmiş dâye-i kudret müli
Harc idüp şekkerle şîre la‘l-i dil-cû koymuş ad
Tâb-ı ruhsârı yakup itmiş bu sûretle siyâh
Kâfir-i âteş-pereste hâl-i hindû koymuş ad
Şâh-ı billûr işlemiş dilber nihâl-i kaddine
Kol salup bu feyzi hak virdikde bâzû koymuş ad
Zülfi tohm-efşân olınca ol ruh-ı hoy-kerdeye
Jâle-i gülden yeşermiş hatt-ı şeb-bû koymuş ad
Geh mu‘ammâ geh lugaz geh beyt geh matla‘ Nebîl
Lâyıkıyle zâde-i tab‘a sühan-gû koymuş ad
(Aktaş, Yasemin (2010). Mehmed Nebil ve Divanı. Yüksek Lisans Divanı. Ankara: Gazi Üniversitesi. 251).
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Gazel
Ol miyân kim rişte-i efkârdır mû koymuş ad
Sâye-i baht-ı siyâha aks-i gîsû koymuş ad
Âftâbı zîr-i gîsûya çeküp rû koymuş ad
Ortasından bedri şakk itmiş dü-ebrû koymuş ad
Reng-i gülle mâye itmiş dâye-i kudret müli
Harc idüp şekkerle şîre la‘l-i dil-cû koymuş ad
Tâb-ı ruhsârı yakup itmiş bu sûretle siyâh
Kâfir-i âteş-pereste hâl-i hindû koymuş ad
Şâh-ı billûr işlemiş dilber nihâl-i kaddine
Kol salup bu feyzi hak virdikde bâzû koymuş ad
Zülfi tohm-efşân olınca ol ruh-ı hoy-kerdeye
Jâle-i gülden yeşermiş hatt-ı şeb-bû koymuş ad
Geh mu‘ammâ geh lugaz geh beyt geh matla‘ Nebîl
Lâyıkıyle zâde-i tab‘a sühan-gû koymuş ad
(Aktaş, Yasemin (2010). Mehmed Nebil ve Divanı. Yüksek Lisans Divanı. Ankara: Gazi Üniversitesi. 251).
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Ahmet Say | d. 1935 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Şükran Yiğit | d. 1961 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | LEBÎB, Mehmed Lebib Efendi | d. ? - ö. 1702-03 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Ahmet Say | d. 1935 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Şükran Yiğit | d. 1961 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | LEBÎB, Mehmed Lebib Efendi | d. ? - ö. 1702-03 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Ahmet Say | d. 1935 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Şükran Yiğit | d. 1961 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | LEBÎB, Mehmed Lebib Efendi | d. ? - ö. 1702-03 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Ahmet Say | d. 1935 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Şükran Yiğit | d. 1961 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | LEBÎB, Mehmed Lebib Efendi | d. ? - ö. 1702-03 | Meslek | Görüntüle |
13 | Ahmet Say | d. 1935 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Şükran Yiğit | d. 1961 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | LEBÎB, Mehmed Lebib Efendi | d. ? - ö. 1702-03 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Ahmet Say | d. 1935 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | Şükran Yiğit | d. 1961 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | LEBÎB, Mehmed Lebib Efendi | d. ? - ö. 1702-03 | Madde Adı | Görüntüle |