Madde Detay
NİGÂRÎ, Ahmed
(d. 1274/1858 - ö. 1335/1917?-1919?)
âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Ahmed'dir. Konya’nın Sille Mahallesinde doğdu. Doğum tarihi Fuat Köprülü tarafından 1858 olarak verilmektedir (Köprülü 1962: 542). Babasının adı Mustafa’dır. Babası Sille’de berberlik mesleğiyle geçimini sağladığı için çevresinde Berber Mustafa olarak tanındı. Nigârî de babasının lakabından dolayı yaşadığı dönemde halk arasında “Berberin Ahmed” olarak şöhret kazandı (Ergun-Uğur 2002: 154). Kimi kaynaklarda Âşık Devamî’nin oğlu olduğu belirtilmekle birlikte bu görüşü destekleyici ciddi belgelerin yer almadığı görülmektedir (Çelik 2006: 240). Nigârî, bir süre medrese öğrenimi gördü. Medresedeki hocası Serdar oğullarından İsmail Sabri Efendi’dir. Medrese öğrenimini yarıda bıraktı. Geçimini imamlık ve bahçıvanlık yaparak sağladı (Ergun-Uğur 2002: 154). Konya âşıklık geleneğinin usta temsilcilerinden olan Nigârî, usta-çırak eğitimiyle sanatındaki başarısını elde etti. Ustası Silleli âşıklardan Zehrî’dir. Şair mahlası ve ustasından şiirlerinde “Mahlasım Nigârî üstadım Zehrî” diyerek söz etmektedir (Yakıcı 1994: 198). Yaşadığı dönemde sazı ve sözüyle ün yaptı. Divan sazı, bağlama gibi sazlarla birlikte keman çalmakta da ustaydı. H.1335/M.1919 yılında Sille’de vefat etti (Ergun-Uğur 2002: 154). Köprülü Nigârî’nin ölüm tarihini 1917 olarak vermektedir (1962: 542).
Nigârî, 19. yüzyılda Sille âşık geleneği içinde yer alan önemli temsilcilerdendir. Şiirlerinde hece veznini kullandı. Sururî, Zehrî gibi Silleli âşıkların etkisinde kaldı. Âşık tarzı Türk şiirinin özellikle koşma ve destan türlerinde eser verdi. Nigârî’nin gelenek içinde önemli bir yer edinmesinde ve şöhrete ulaşmasında döneminde ağızdan ağza söylenerek dolaşan “Âşar Destanı” etkili oldu.
Şair hakkında bilgi veren en eski yazılı kaynak Sadettin Nüzhet (Ergun) ve Mehmet Ferit (Uğur) imzasıyla 1926 yılında yayımlanan Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı adlı eserdir. Birçok halk şiiri/saz şiiri ansiklopedisi ve antolojisinde şiirlerine yer verildi. Bunların başında Fuat Köprülü’nün Türk Saz Şairleri adlı eseri gelmektedir. Şaire ait yayımlanmış müstakil eser bulunmamaktadır.
Kaynakça
Çelik, Ali (2006). Türk Halk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Timaş Yay.
Ergun, Sadettin Nüzhet-Mehmet Ferit Uğur (2002). Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. hzl. Hüseyin Ayan. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay.
Köprülü, M. Fuad (1962). Türk Saz Şairleri C. I-V. Ankara: Millî Kültür Yay.
Yakıcı, Ali (1994). “Başlangıcından 20. Yüzyıla kadar Konya’da Âşıklık Geleneği”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi/GEFAD. Bahar. 177-204.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. ALİ YAKICIYayın Tarihi: 28.02.2015Güncelleme Tarihi: 09.12.2020Eserlerinden Örnekler
Âşar Destanı
Bütün malım aldın ey kanlı zalim
Şikâyet ederim Huda’ya seni
Garip Mecnun gibi perişan halim
Şu fani dünyada ağlattın beni
Ezelden cinsinde meymenet yoktur
Ettiğin işlere ah eden çoktur
Cümlenin rızkını verici haktır
Görmedim sen gibi bir alçak deni
………………………………
Çevirdiler etrafımı yolumu
Bağladılar ayağımı kolumu
Ben kendime layık gördüm ölümü
İcra etsin yarın Hakkın mizanı
Cümlenin sahibi Hazret-i Süphan
Dilerim adûya hiç vermez aman
Varmasın semtine ol tatlı îman
Görsün cehennemde narı niyranı
Nigârî üstüne yağsın gam taşı
Akıtsın gözünden kan ile yaşı
Diksinler başına bir mezar taşı
Ol vakitte görsün seyf-i Yezdan’ı
Köprülü, M. Fuad, (1962). Türk Saz Şairleri C.I-V. Ankara: Millî Kültür Yay. 609-610.
Semâî
Kesildi nakd-i ömrüm dilde sevda ile âh kaldı
Der-âgûş eylemekçün yarımı yalnız nigâh kaldı
Dil-i viranemin hiç hâline insaf eden olmaz
Kime arz edeyim halim heman bir âh u vâh kaldı
Derunum derdini Lokman’a gösterdim dedi eyvâh
Bu derdin def’ine derman heman ancak ilâh kaldı
Gam-ı zulmette mi halk eyledi bilmem beni Mevlâ
Kararıp dembedem bahtım günüm hep simsiyah kaldı
Gece gündüz dedim: Yâ Rab garik-i bahr-i isyanım
Beni affetmezse şahım sezadır çok günah kaldı
Kesilmez âh u feryâdı Nigârî’nin bu âlemde
Makam-ı Kibriya’dan başka sanma bir penâh kaldı
Ergun, Sadettin Nüzhet-Mehmet Ferit Uğur (2002). Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. hzl. Hüseyin Ayan. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay. 156.
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 28.02.2015Güncelleme Tarihi: 09.12.2020Eserlerinden Örnekler
Âşar Destanı
Bütün malım aldın ey kanlı zalim
Şikâyet ederim Huda’ya seni
Garip Mecnun gibi perişan halim
Şu fani dünyada ağlattın beni
Ezelden cinsinde meymenet yoktur
Ettiğin işlere ah eden çoktur
Cümlenin rızkını verici haktır
Görmedim sen gibi bir alçak deni
………………………………
Çevirdiler etrafımı yolumu
Bağladılar ayağımı kolumu
Ben kendime layık gördüm ölümü
İcra etsin yarın Hakkın mizanı
Cümlenin sahibi Hazret-i Süphan
Dilerim adûya hiç vermez aman
Varmasın semtine ol tatlı îman
Görsün cehennemde narı niyranı
Nigârî üstüne yağsın gam taşı
Akıtsın gözünden kan ile yaşı
Diksinler başına bir mezar taşı
Ol vakitte görsün seyf-i Yezdan’ı
Köprülü, M. Fuad, (1962). Türk Saz Şairleri C.I-V. Ankara: Millî Kültür Yay. 609-610.
Semâî
Kesildi nakd-i ömrüm dilde sevda ile âh kaldı
Der-âgûş eylemekçün yarımı yalnız nigâh kaldı
Dil-i viranemin hiç hâline insaf eden olmaz
Kime arz edeyim halim heman bir âh u vâh kaldı
Derunum derdini Lokman’a gösterdim dedi eyvâh
Bu derdin def’ine derman heman ancak ilâh kaldı
Gam-ı zulmette mi halk eyledi bilmem beni Mevlâ
Kararıp dembedem bahtım günüm hep simsiyah kaldı
Gece gündüz dedim: Yâ Rab garik-i bahr-i isyanım
Beni affetmezse şahım sezadır çok günah kaldı
Kesilmez âh u feryâdı Nigârî’nin bu âlemde
Makam-ı Kibriya’dan başka sanma bir penâh kaldı
Ergun, Sadettin Nüzhet-Mehmet Ferit Uğur (2002). Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. hzl. Hüseyin Ayan. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay. 156.
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 09.12.2020Eserlerinden Örnekler
Âşar Destanı
Bütün malım aldın ey kanlı zalim
Şikâyet ederim Huda’ya seni
Garip Mecnun gibi perişan halim
Şu fani dünyada ağlattın beni
Ezelden cinsinde meymenet yoktur
Ettiğin işlere ah eden çoktur
Cümlenin rızkını verici haktır
Görmedim sen gibi bir alçak deni
………………………………
Çevirdiler etrafımı yolumu
Bağladılar ayağımı kolumu
Ben kendime layık gördüm ölümü
İcra etsin yarın Hakkın mizanı
Cümlenin sahibi Hazret-i Süphan
Dilerim adûya hiç vermez aman
Varmasın semtine ol tatlı îman
Görsün cehennemde narı niyranı
Nigârî üstüne yağsın gam taşı
Akıtsın gözünden kan ile yaşı
Diksinler başına bir mezar taşı
Ol vakitte görsün seyf-i Yezdan’ı
Köprülü, M. Fuad, (1962). Türk Saz Şairleri C.I-V. Ankara: Millî Kültür Yay. 609-610.
Semâî
Kesildi nakd-i ömrüm dilde sevda ile âh kaldı
Der-âgûş eylemekçün yarımı yalnız nigâh kaldı
Dil-i viranemin hiç hâline insaf eden olmaz
Kime arz edeyim halim heman bir âh u vâh kaldı
Derunum derdini Lokman’a gösterdim dedi eyvâh
Bu derdin def’ine derman heman ancak ilâh kaldı
Gam-ı zulmette mi halk eyledi bilmem beni Mevlâ
Kararıp dembedem bahtım günüm hep simsiyah kaldı
Gece gündüz dedim: Yâ Rab garik-i bahr-i isyanım
Beni affetmezse şahım sezadır çok günah kaldı
Kesilmez âh u feryâdı Nigârî’nin bu âlemde
Makam-ı Kibriya’dan başka sanma bir penâh kaldı
Ergun, Sadettin Nüzhet-Mehmet Ferit Uğur (2002). Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. hzl. Hüseyin Ayan. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay. 156.
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Âşar Destanı
Bütün malım aldın ey kanlı zalim
Şikâyet ederim Huda’ya seni
Garip Mecnun gibi perişan halim
Şu fani dünyada ağlattın beni
Ezelden cinsinde meymenet yoktur
Ettiğin işlere ah eden çoktur
Cümlenin rızkını verici haktır
Görmedim sen gibi bir alçak deni
………………………………
Çevirdiler etrafımı yolumu
Bağladılar ayağımı kolumu
Ben kendime layık gördüm ölümü
İcra etsin yarın Hakkın mizanı
Cümlenin sahibi Hazret-i Süphan
Dilerim adûya hiç vermez aman
Varmasın semtine ol tatlı îman
Görsün cehennemde narı niyranı
Nigârî üstüne yağsın gam taşı
Akıtsın gözünden kan ile yaşı
Diksinler başına bir mezar taşı
Ol vakitte görsün seyf-i Yezdan’ı
Köprülü, M. Fuad, (1962). Türk Saz Şairleri C.I-V. Ankara: Millî Kültür Yay. 609-610.
Semâî
Kesildi nakd-i ömrüm dilde sevda ile âh kaldı
Der-âgûş eylemekçün yarımı yalnız nigâh kaldı
Dil-i viranemin hiç hâline insaf eden olmaz
Kime arz edeyim halim heman bir âh u vâh kaldı
Derunum derdini Lokman’a gösterdim dedi eyvâh
Bu derdin def’ine derman heman ancak ilâh kaldı
Gam-ı zulmette mi halk eyledi bilmem beni Mevlâ
Kararıp dembedem bahtım günüm hep simsiyah kaldı
Gece gündüz dedim: Yâ Rab garik-i bahr-i isyanım
Beni affetmezse şahım sezadır çok günah kaldı
Kesilmez âh u feryâdı Nigârî’nin bu âlemde
Makam-ı Kibriya’dan başka sanma bir penâh kaldı
Ergun, Sadettin Nüzhet-Mehmet Ferit Uğur (2002). Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. hzl. Hüseyin Ayan. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay. 156.
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | ÖMER | d. 1840 - ö. 1910 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | ACZÎ, İbrahim Aczî Kendi | d. 1883 - ö. 1965 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | SÜRÛRÎ, Osman | d. 1783 - ö. 1855 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | FURKAT, Zâkircân Hâlmuhammed oğlu | d. 1858 - ö. 1909 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Meşhur Yusuf (Jusıp) Köpeyoğlu | d. 1858 - ö. 1931 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | SIDKI | d. 1858 - ö. 1914 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | FURKAT, Zâkircân Hâlmuhammed oğlu | d. 1858 - ö. 1909 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Meşhur Yusuf (Jusıp) Köpeyoğlu | d. 1858 - ö. 1931 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | SIDKI | d. 1858 - ö. 1914 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | FURKAT, Zâkircân Hâlmuhammed oğlu | d. 1858 - ö. 1909 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | Meşhur Yusuf (Jusıp) Köpeyoğlu | d. 1858 - ö. 1931 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | SIDKI | d. 1858 - ö. 1914 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | FURKAT, Zâkircân Hâlmuhammed oğlu | d. 1858 - ö. 1909 | Madde Adı | Görüntüle |
14 | Meşhur Yusuf (Jusıp) Köpeyoğlu | d. 1858 - ö. 1931 | Madde Adı | Görüntüle |
15 | SIDKI | d. 1858 - ö. 1914 | Madde Adı | Görüntüle |