NİGÂRÎ, Ahmed

(d. 1274/1858 - ö. 1335/1917?-1919?)
âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Ahmed'dir. Konya’nın Sille Mahallesinde doğdu. Doğum tarihi Fuat Köprülü tarafından 1858 olarak verilmektedir (Köprülü 1962: 542). Babasının adı Mustafa’dır. Babası Sille’de berberlik mesleğiyle geçimini sağladığı için çevresinde Berber Mustafa olarak tanındı. Nigârî de babasının lakabından dolayı yaşadığı dönemde halk arasında “Berberin Ahmed” olarak şöhret kazandı (Ergun-Uğur 2002: 154). Kimi kaynaklarda Âşık Devamî’nin oğlu olduğu belirtilmekle birlikte bu görüşü destekleyici ciddi belgelerin yer almadığı görülmektedir (Çelik 2006: 240). Nigârî, bir süre medrese öğrenimi gördü. Medresedeki hocası Serdar oğullarından İsmail Sabri Efendi’dir. Medrese öğrenimini yarıda bıraktı. Geçimini imamlık ve bahçıvanlık yaparak sağladı (Ergun-Uğur 2002: 154). Konya âşıklık geleneğinin usta temsilcilerinden olan Nigârî, usta-çırak eğitimiyle sanatındaki başarısını elde etti. Ustası Silleli âşıklardan Zehrî’dir. Şair mahlası ve ustasından şiirlerinde “Mahlasım Nigârî üstadım Zehrî” diyerek söz etmektedir (Yakıcı 1994: 198). Yaşadığı dönemde sazı ve sözüyle ün yaptı. Divan sazı, bağlama gibi sazlarla birlikte keman çalmakta da ustaydı. H.1335/M.1919 yılında Sille’de vefat etti (Ergun-Uğur 2002: 154). Köprülü Nigârî’nin ölüm tarihini 1917 olarak vermektedir (1962: 542). 

Nigârî, 19. yüzyılda Sille âşık geleneği içinde yer alan önemli temsilcilerdendir. Şiirlerinde hece veznini kullandı. Sururî, Zehrî gibi Silleli âşıkların etkisinde kaldı. Âşık tarzı Türk şiirinin özellikle koşma ve destan türlerinde eser verdi. Nigârî’nin gelenek içinde önemli bir yer edinmesinde ve şöhrete ulaşmasında döneminde ağızdan ağza söylenerek dolaşan “Âşar Destanı” etkili oldu.

Şair hakkında bilgi veren en eski yazılı kaynak Sadettin Nüzhet (Ergun) ve Mehmet Ferit (Uğur) imzasıyla 1926 yılında yayımlanan Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı adlı eserdir. Birçok halk şiiri/saz şiiri ansiklopedisi ve antolojisinde şiirlerine yer verildi. Bunların başında Fuat Köprülü’nün Türk Saz Şairleri adlı eseri gelmektedir. Şaire ait yayımlanmış müstakil eser bulunmamaktadır.

Kaynakça

Çelik, Ali (2006). Türk Halk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Timaş Yay.

Ergun, Sadettin Nüzhet-Mehmet Ferit Uğur (2002). Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. hzl. Hüseyin Ayan. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay.

Köprülü, M. Fuad (1962). Türk Saz Şairleri C. I-V. Ankara: Millî Kültür Yay.

Yakıcı, Ali (1994). “Başlangıcından 20. Yüzyıla kadar Konya’da Âşıklık Geleneği”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi/GEFAD. Bahar. 177-204.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. ALİ YAKICI
Yayın Tarihi: 28.02.2015
Güncelleme Tarihi: 09.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Âşar Destanı

Bütün malım aldın ey kanlı zalim

Şikâyet ederim Huda’ya seni

Garip Mecnun gibi perişan halim

Şu fani dünyada ağlattın beni

 

Ezelden cinsinde meymenet yoktur

Ettiğin işlere ah eden çoktur

Cümlenin rızkını verici haktır

Görmedim sen gibi bir alçak deni

………………………………

Çevirdiler etrafımı yolumu

Bağladılar ayağımı kolumu

Ben kendime layık gördüm ölümü

İcra etsin yarın Hakkın mizanı

 

Cümlenin sahibi Hazret-i Süphan

Dilerim adûya hiç vermez aman

Varmasın semtine ol tatlı îman

Görsün cehennemde narı niyranı

 

Nigârî üstüne yağsın gam taşı

Akıtsın gözünden kan ile yaşı

Diksinler başına bir mezar taşı

Ol vakitte görsün seyf-i Yezdan’ı

Köprülü, M. Fuad, (1962). Türk Saz Şairleri C.I-V. Ankara: Millî Kültür Yay. 609-610.

 

Semâî

Kesildi nakd-i ömrüm dilde sevda ile âh kaldı

Der-âgûş eylemekçün yarımı yalnız nigâh kaldı

 

Dil-i viranemin hiç hâline insaf eden olmaz

Kime arz edeyim halim heman bir âh u vâh kaldı

 

Derunum derdini Lokman’a gösterdim dedi eyvâh

Bu derdin def’ine derman heman ancak ilâh kaldı

 

Gam-ı zulmette mi halk eyledi bilmem beni Mevlâ

Kararıp dembedem bahtım günüm hep simsiyah kaldı

 

Gece gündüz dedim: Yâ Rab garik-i bahr-i isyanım

Beni affetmezse şahım sezadır çok günah kaldı

 

Kesilmez âh u feryâdı Nigârî’nin bu âlemde

Makam-ı Kibriya’dan başka sanma bir penâh kaldı

Ergun, Sadettin Nüzhet-Mehmet Ferit Uğur (2002). Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. hzl. Hüseyin Ayan. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay. 156.

 


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1NEV‘Î-ZÂDE MEHMED EFENDİd. ? - ö. 1659Doğum YeriGörüntüle
2RECÂÎ, Ahmedd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3CEVRÎ, Konyalıd. 1820 - ö. 1894/1895?Doğum YeriGörüntüle
4CEMÂLÎ, Ahmedd. 1858? - ö. 1913-1914?Doğum YılıGörüntüle
5Meşhur Yusuf (Jusıp) Köpeyoğlud. 1858 - ö. 1931Doğum YılıGörüntüle
6SIDKId. 1858 - ö. 1914Doğum YılıGörüntüle
7CEMÂLÎ, Ahmedd. 1858? - ö. 1913-1914?Ölüm YılıGörüntüle
8Meşhur Yusuf (Jusıp) Köpeyoğlud. 1858 - ö. 1931Ölüm YılıGörüntüle
9SIDKId. 1858 - ö. 1914Ölüm YılıGörüntüle
10CEMÂLÎ, Ahmedd. 1858? - ö. 1913-1914?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11Meşhur Yusuf (Jusıp) Köpeyoğlud. 1858 - ö. 1931Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12SIDKId. 1858 - ö. 1914Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13CEMÂLÎ, Ahmedd. 1858? - ö. 1913-1914?Madde AdıGörüntüle
14Meşhur Yusuf (Jusıp) Köpeyoğlud. 1858 - ö. 1931Madde AdıGörüntüle
15SIDKId. 1858 - ö. 1914Madde AdıGörüntüle