AHMED ŞU'AYB BEY, İstanbullu

(d. 1293/1876 - ö. 1328/1910)
divan şairi ve nasir
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1293/1876 senesinde İstanbul'da doğdu. Babasını küçük yaşta kaybetti. Orta öğrenimini Fatih Rüşdiyesi ile Vefa İdadisi'nde tamamladı. Yüksek öğrenimini Mekteb-i Hukuk'ta yaptı. Burayı bitirince okulun önemli hocalarından ve daha sonra sadrazam olacak olan Hakkı Paşa'nın muavini olarak aynı okulda idare hukûku derslerini okutmaya başladı. 1326/1908 yılından sonra devletler hukuku dersleri de verdi. Bu sırada Meclis-i Maarif üyeliği, Tedrisat-ı İbtidaiyye müdürlüğü, İstanbul Maarif müdürlüğü, son olarak da Dîvân-ı Muhasebat Müddeî-i Umumiliği görevlerinde bulundu. Zamanında müdahale edilemeyen bir apandist yüzünden otuz dört yaşlarındayken 1328/1910 senesinde İstanbul'da vefat etti ve Bostan İskelesi Mezarlığı'na defnedildi (Uçman 1989: 138; Bursalı Mehmed Tahir 1333: 275).

Eserleri şunlardır:

1. Hayat ve Kitaplar: İstanbul'da 1317/1899 senesinde 396 sayfa hâlinde basıldı.

2. Hukûk-ı İdâre: İki cilt olan eserin birinci cildi İstanbul'da 1326/1910 senesinde 480 sayfa hâlinde, ikinci cildi de 1329/1913 senesinde 426 sayfa hâlinde basıldı.

3. Hukûk-ı İdâre (İkinci Sınıf Dersleri): İstanbul'da 1327/1911 senesinde 468 sayfa hâlinde basıldı.

4. Hukûk-ı Umûmiyye-i Düvel (İkinci Sene Dersleri): İstanbul'da 1328/1912 senesinde 584 sayfa hâlinde basıldı.

Son derece çalışkan ve ilgi sahası oldukça geniş bir fikir adamı olan Ahmed Şu'ayb, dinî ve millî meselelere herhangi bir ilgi duymayan Edebiyât-ı Cedîde topluluğunun fikrî alandaki en güçlü temsilcisidir. Onun 1317/1899 yılından itibaren başta 19. yüzyıl Fransız realist ve natüralist yazarları olmak üzere Batı düşünce ve edebiyat dünyasının bazı tanınmış şahsiyetlerinin hayat ve eserlerini tanıtan incelemeleri, devrinde ilgiyle karşılanmıştır. Edebî eserlerin ilmi metotlarla ve sağlam bir kültüre dayanarak ele alınması gerektiğine inanan ve bu konuda sosyoloji ile psikolojiden de faydalanılmasını savunan Ahmed Şu'ayb, yazarlık hayatı süresince sadece Batılı tenkit anlayışını Türkiye'ye getirmeye çalışmıştır. Tevfik Fikret'in teşvik ve ısrarı ile "Hayat ve Kitaplar" başlığı altında önce Servet-i Fünûn'da yayımlayıp daha sonra kitap hâline getirdiği makale serisinde Hippolyte Taine, Gustave Flaubert, Gabriel Monond, Ernest Lavisse, Niebuhr, Ranke ve Mommsen gibi Batılı yazar, fikir adamı ve tarihçiler üzerinde durur. Çeşitli ilmî ve edebî meselelerin tarihî bir olaya dayanılarak açıklandığı bu makalelerde Batılı edebî akımların da o devir için iyice anlaşılmış ve açıklanmış olduğu kabul edilmektedir. Kendisinin de etkisi altında kaldığı Taine ve Flaubert üzerinde geniş şekilde duran yazar, daha çok eserle çevre ve şahsiyet arasındaki münasebeti esas alan 19. yüzyıl romantik tenkidini benimsemiş görünmektedir. Bu çerçevede çoğu yakın arkadaşı olan Edebiyât-ı Cedîde şair ve yazarlarının içe dönük ve hissî sanat anlayışlarını da gerçeklikten uzaklaşma olarak görüp tenkit etmiştir. II. Meşrutiyetin ilanından sonra çeşitli davetlere rağmen politikaya karışmayarak arkadaşları Rızâ Tevfik ve Mehmed Câvid ile birlikte Türkiye'deki pozitivist hareketin başlıca yayın organlarından biri sayılan Ulûm-ı İktisâdiyye ve İctimâ'iyye Mecmû'ası'nı toplam yirmi dört sayı çıkaran Ahmed Şu'ayb, burada "Fransa İnkılabı", Rusya Tarihi", "Avamil-i İctimaiyye" gibi Avrupa siyasi tarihi ile ilgili dikkate değer makaleler yayımlamıştır (Uçman 1989: 138).

Kaynakça

Akyüz, Kenan (1969). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri. Ankara.

Banarlı, Nihad Sâmi (1978). "Ahmed Şuayb". Resimli Türk Edebiyatı Târihi. Fasikül 13. İstanbul: MEB Yay. 1022, 1023.

Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. C. II. İstanbul.

Ercilasun, Bilge (1981). Servet-i Fünûn'da Edebî Tenkit. Ankara.

Uçman, Abdullah (1989). "Ahmed Şuayb". İslam Ansiklopedisi. C. II. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 138.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET ARSLAN
Yayın Tarihi: 26.11.2014
Güncelleme Tarihi: 13.12.2020

Eserlerinden Örnekler


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Nazmî, Şeyh Mehmed Nazmîd. 1622 - ö. 1701Doğum YeriGörüntüle
2İSMET, Mustafa İsmet Efendi, Pepe İsmetd. 1833 - ö. 1892Doğum YeriGörüntüle
3CEM'Î, Mehmed Cem'î Efendid. ? - ö. 1659/1660Doğum YeriGörüntüle
4SÜLEYMAN SIRRI AYGÜNd. 1876 - ö. 12.04.1948Doğum YılıGörüntüle
5SÂMÎ, Sâmî Beyd. 1876 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6PENAHd. 1876 - ö. 1921Doğum YılıGörüntüle
7FEDÂÎ, İbrahimd. ? - ö. 1910Ölüm YılıGörüntüle
8HAYRÎ, Mehmed Hayrullahd. 1860? - ö. 1910Ölüm YılıGörüntüle
9NURİd. ? - ö. 1910-1915 (?)Ölüm YılıGörüntüle
10Mehmet Çağlıkasapd. 1945 - ö. 3 Ocak 2017MeslekGörüntüle
11Kemal Talat Karacad. 1902 - ö. 1944MeslekGörüntüle
12Rıfat Ilgazd. 7 Mayıs 1911 - ö. 7 Temmuz 1993MeslekGörüntüle
13SADULLAH İZZET, Müderris-zâded. 1792 - ö. 1855Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14NÛRÎ, Mustafa Nûreddînd. ? - ö. 1826Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15RÂSİM, Sarac-zâde Muhammed Kâsımd. 1781 - ö. 1845Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ÜMMÎ, Hindî-zâde Abdurrahman Ümmî Efendid. ? - ö. 1776-77Madde AdıGörüntüle
17HİRKATÎ, Muhammed Emin Hocamkulud. 1620 - ö. 1670Madde AdıGörüntüle
18İSÂM, Mustafa İsâmeddin Efendid. ? - ö. 1788-89Madde AdıGörüntüle