ÖMER KAYAOĞLU

(d. 1916 / ö. 03.11.2001)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Ömer Kayaoğlu, Trabzon’un Maçka ilçesine bağlı Örnekalan (Mağura) köyünde 1916’da doğmuştur. İlkokulu Maçka’da, ortaokulu İstanbul’da Vefa Lisesinde bitirdikten sonra Kuleli Askeri Lisesine girer ve 1937’de liseyi, 1939’da Kara Harp Okulunu bitirir. Topçu subayı olarak orduya katılır. Türkiye’nin birçok yerinde görev yapar. Yarbay rütbesinde ve tabur komutanıyken kendi isteğiyle 1962’de emekliliğe ayrılır. Ömer Kayaoğlu, bakırcı bir ailedendir. Baba, dede mesleği bakırcılıktır. Kendisi de subaylıktan emekliliğe ayrılınca İstanbul’da Beyazıt Bakırcılar Çarşısı’nda baba sanatını, bakır eşya ticareti yaparak sürdürür. Ayilkin ve Sonay adında iki kızı Gündağ adında ise bir oğlu vardır. Eşi Yegâne Hanım, 16 Mayıs 1986 tarihinde vefat eder. Kayaoğlu, çok küçük yaşlarda çevresindeki “atma türkü” geleneğinden esinlenerek maniler söyler ve ilkokuldayken mevsimlerle ilgili bir şiir yazar. Kendisinin söylediğine göre bu manzumeden sonra öğretmenlerinin yüreklendirmesiyle şiire başlar. Ortaokul yıllarında sürekli okuyan Kayaoğlu’nun ilk şiirleri, Doğuş Dergisi’nde yayımlanır. Henüz lise öğrencisiyken yayımladığı Bir Avuç Köpük (1936) ilk şiir kitabıdır. Uzun bir aradan sonra 1962’de ikinci şiir kitabı Kabuk’u yayımlar. 1982 yılı sonlarında 1935 ile 1979 yılları arasında yazdıklarından seçtiği 83 şiiri Şah Katı Düşleri adlı eserinde bir araya getirir. Ömer Kayaoğlu, şiirlerini çeşitli dergi ve yıllıklarda yayımlar. Doğuş, Yücel, İstanbul, Yirminci Asır, Aydabir, Kemalizm, Çağrı, Yeni Fırat, Ajans-Türk, Varlık Yıllıkları, Halay, Tarla, Türk Folkloru, Ekin, Karınca, Kıyı, Bando, Yugoslavya’da yayımlanan Birlik gazetesi ve Sevinç dergisinde şiirleri yayımlanan Kayaoğlu’nun şiirleri, Yugoslavya’da Türkçe okul kitaplarına da girmiştir. Ayrıca kendisi 1988’de, tanınmış şiir festivali “Struga Şiir Akşamları”na çağrılır (Duman 1995: 90; Kayaoğlu 1998a: 6-13; Duman 2011: 317). Ömer Kayaoğlu, 3 Kasım 2001 tarihinde İstanbul’da vefat etmiştir (Işık 2006: 2107).

Kayaoğlu’nun şiiri, yalın anlam dolu ve çok rahatlıkla söylenen, bellekte kalan dizelerden oluşur. Çoğu yerde ulusal nazım şekli hece ölçüsünü kullanır. Serbest ölçüyle de şiirler yazar. Fakat şiirlerinin çoğunluğunu hece ölçüsüyle yazdıkları oluşturur. Bazı şiirlerini, halk şiirlerinden esinlenerek koşma veya türkü, mani tarzında yazar. Koşma tarzında yazdıklarında çoğu kez Kayaoğlu tapşırmasını kullanır (Duman 1995: 91). Karadeniz’deki atma türkü biçiminden etkilendiği açıktır (Kayaoğlu 1998a: 9).

Ömer Kayaoğlu kendi yöresinin dilini ve deyimlerini şiirlerinde kullanır (Kayaoğlu 1998a: 7). Kendisi Trabzonlu olduğu hâlde mesleği gereği asker olarak gezdiği her Anadolu kentinin dilini, her Anadolu evlâdının dilini kapa kapa erite erite, İstanbul efendiliği içinde özümlediği bir dil oluşturur (Kayaoğlu 1998a: 8). Kısaca Kayaoğlu’nun şiirlerinde zengin bir kelime dağarcığının varlığı hemen anlaşılır. Yerli yerinde kullanılmış dizelerinde bir örgü vardır. Sade, açık, içten söyleyiş ön plandadır (Kayaoğlu 1998a: 8).

Ömer Kayaoğlu şiirlerinde halk kültürü ögelerine çokça yer vermiş, özellikle Trabzon yöresinin birçok âdet inanış ve geleneklerini şiirleriyle geleceğe taşımıştır. Kayaoğlu’nun şiirlerinde bölgedeki kutlama ve ritüellerin ayrıntılı olarak yer aldığı görülür. Ömer Kayaoğlu kemençe dinlemeyi çok sever. İstanbul’da yapılan Karadeniz şenliklerini hiç kaçırmaz. Her fırsatta kemençe dinler, duygulanır, kemençecileri tebrik eder, teşvik eder. Kayaoğlu birçok şiirinde kemençeyi anlatır. Ayrıca şiirlerinde meslek olarak ilgilendiği bakır kaplar ve bakırcılık da önemli bir yer tutar (Duman 2011: 320).

Ömer Kayaoğlu, Cumhuriyet Döneminin her türlü şiir akımının içinde bulunmuş, kiminden etkilenmiştir. Hem halk nazımıyla hem de yenilik tarzıyla şiirler yazmış bir şairdir. O şiire başladığı yıllarda (1934) divan şairleri vardı. Birinci Yeni, Garipçiler, İkinci Yeni vb. şiir akımlarını görür ve şiirin her türlüsünü dener (Kayaoğlu 1998a: 8-9).

Kaynakça

Bal, Mehmet Akif (2009). Bir Şiirdir Trabzon Osmanlıdan Günümüze Trabzon Şiir Antolojisi. Ankara: Cantekin Matbaa.

Baymak, Etem (1988). “İstanbul’da Ömer Kayaoğlu’nun Trabzon Kemençesini Dinledim”. Tan (Eski Yugoslavya). 20.8.1988. 8.

Duman, Mustafa (1984). “Trabzonlu Bir Şair: Ömer Kayaoğlu”. Trabzon. Ankara. 3: 91-93. 

Duman, Mustafa (1989). “Trabzon Yöresinde Bazı Yayla Gelenekleri”. Kıyı Kültür ve Sanat Dergisi, Trabzon. 44: 8-9.

Duman, Mustafa (1989). “Trabzonlu Bir Şair: Ömer Kayaoğlu”. Trabzon. 89: 91-93.

Duman, Mustafa (1992). “ Trabzon Halk Şairleri”. Kıyı. 72: 13-20.

Duman, Mustafa (1992). “Ömer Kayaoğlu’nun Şiirlerinde Halk Kültürü Öğeleri”. Viva. 2: 20-22.

Duman, Mustafa (1995). Trabzon Halk Şairleri. İstanbul: Anadolu Sanat Yay.

Duman, Mustafa (2003). “Ömer Kayaoğlu, Hayatı ve Bibliyografyası”. Müteferrika. İstanbul. 24: 225-235.

Duman, Mustafa (2011). Trabzon Halk Kültürü. İstanbul: Heyamola Yay.

Işık, İhsan (2006). Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi. C. 5. Ankara: Elvan Yay. 

Kayaoğlu, Ömer (1982). Şah Katı Düşleri. İstanbul: Erenler Matbaası.

Kayaoğlu, Ömer (1998a). Ozanca. İstanbul: Anadolu Sanat Yay.

Kayaoğlu, Ömer (1998b). Trabzonlu Kemençeden. İstanbul: Anadolu Sanat Yay.

Kayaoğlu, Ömer (1998c). Maçka’yı Ettim Türkü. İstanbul: Anadolu Sanat Yay.

Makal, Tahir Kutsi (1988). “Ömer Kayaoğlu”. Tarla Peron Dergisi. (Temmuz 1988). 88 (5): 11-13.

Nasrattınoğlu, İrfan Ünver (1993). “Karadenizli Yaşayan Halk Ozanları”. Kültür ve Sanat, Trabzon Özel Sayısı. Ankara. 18: 27-28.

Ütük, Etem (1987). “Ömer Kayaoğlu ve Şiiri”. Tarla 88/5: 17-19. Kıyı. Şubat. 11. 

Yüksel, Murat (1993). Geçmişten Günümüze Trabzon Şairleri. C. 2. Trabzon: Yunus Yay. 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. EMİNE ÇAKIR
Yayın Tarihi: 28.07.2019
Güncelleme Tarihi: 09.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Bir Avuç Köpük- / -1936Şiir
Kabuk- / -1962Şiir
Şah Katı Düşleri- / -1982Şiir
Ozanca- / -1986Şiir
Trabzonlu Kemençeden- / -1986Şiir
Zlatka Deboyka [Altın Kız, Makedonca]- / -1993Şiir
Sevgi Bayramı- / -1993Şiir
Maçkayı Ettim Türkü- / -1998Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MEHMET DÜNDAR, Mehmet Savaş Dündard. 10.08.1964 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Ali Haydar Karahacıoğlud. 31 Temmuz 1931 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3BAHATTİN ÇAMURALİd. 1931 - ö. 27.04.1991Doğum YeriGörüntüle
4ABDî, Abdullah Ertemd. 1916 - ö. 22.05.2001Doğum YılıGörüntüle
5H. Ömer Kirazoğlud. 1916 - ö. 19 Temmuz 1989Doğum YılıGörüntüle
6İsmet Bozdağd. 13 Mart 1916 - ö. 8 Mart 2013Doğum YılıGörüntüle
7ABDî, Abdullah Ertemd. 1916 - ö. 22.05.2001Ölüm YılıGörüntüle
8H. Ömer Kirazoğlud. 1916 - ö. 19 Temmuz 1989Ölüm YılıGörüntüle
9İsmet Bozdağd. 13 Mart 1916 - ö. 8 Mart 2013Ölüm YılıGörüntüle
10ABDî, Abdullah Ertemd. 1916 - ö. 22.05.2001MeslekGörüntüle
11H. Ömer Kirazoğlud. 1916 - ö. 19 Temmuz 1989MeslekGörüntüle
12İsmet Bozdağd. 13 Mart 1916 - ö. 8 Mart 2013MeslekGörüntüle
13ABDî, Abdullah Ertemd. 1916 - ö. 22.05.2001Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14H. Ömer Kirazoğlud. 1916 - ö. 19 Temmuz 1989Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15İsmet Bozdağd. 13 Mart 1916 - ö. 8 Mart 2013Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ABDî, Abdullah Ertemd. 1916 - ö. 22.05.2001Madde AdıGörüntüle
17H. Ömer Kirazoğlud. 1916 - ö. 19 Temmuz 1989Madde AdıGörüntüle
18İsmet Bozdağd. 13 Mart 1916 - ö. 8 Mart 2013Madde AdıGörüntüle