Madde Detay
PERİŞAN GÜZEL, Güzel Köse
(d. 1918 / ö. 2000)
âşık
(Tekke / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Güzel Köse olan Âşık Perişan Güzel, 1918 yılında Kahramanmaraş’ın Afşin ilçesine bağlı Kaşanlı (Büyük Kaşanlı) köyünde dünyaya gelmiştir. (www.ozanlar.biz). Yöredeki çoğu insan gibi, yaşadığı dönemin koşulları sebebiyle çocukluk ve gençlik dönemi yoksulluk içerisinde geçmiştir. Bu nedenle de gençlik döneminde Kahramanmaraş ve Gaziantep gibi illerde geçimini temin etmek için iş arayışı içine girmiştir. Hayatının önemli bir bölümünü doğduğu köyde ve Kahramanmaraş’ta geçiren Perişan Güzel, âşıklık geleneğiyle de doğup büyüdüğü Kaşanlı köyünde tanışmıştır. (www.gaziantep.com).
Kendisi dışında “Perişan” mahlasını kullanan; “Perişan Baba (-1875), asıl adı Vartan olan ve Ermeni kökenli olan Akhisarlı Perişan (1820-1881), asıl adı Mehmet Karadağ olan Merzifonlu Perişan (1910-1979), asıl adı Hüseyin Mutlu olan Artvinli Perişan (1937-2008) ve asıl adı Ali olan Afşinli Perişan Ali (1939-2006) mahlaslı âşıklar da mevcuttur (www.ozanlar.biz). Hayatının son dönemlerini Gaziantep’te geçiren Perişan Güzel, burada rahatsızlandıktan sonra köyüne dönmüş ve 2000 yılında vefat ederek burada toprağa verilmiştir (www.gaziantep.com).
Kahramanmaraş’ın Afşin ilçesine bağlı Kaşanlı (Büyük Kaşanlı) köyü hemen her âşığın evinde bir bağlamanın bulunduğu ve Alevi-Bektaşi inanç sisteminin hâkim olduğu bir yerleşim yeridir. Bu sebeple Perişan Güzel, çocukluk yıllarından itibaren babasının da yardımıyla bağlama çalmayı öğrenmiş ve âşıklık-zâkirlik geleneğine adım atmıştır. Köylerine gelip giden âşıkları, zâkirleri ve geleneksel dede sazını ustaca icra eden Alevi dedelerini dinleyerek ve onlarla vakit geçirerek âşıklık ve zâkirlik geleneğinin inceliklerini öğrenerek kendini geliştirmiştir. Bu sayede kendi yöresinde birçok âşıkla, zâkirle ve bu gelenek içerisinde yetişmiş Alevi ocak dedeleriyle tanışarak onlarla dostluk kurmuş ve bu irfani meclislerde uzun süre zaman geçirmiştir. Diğer âşıklardan farklı olarak kendi yöresi dışına çıkmamış, bu durum doğal olarak şiirlerine de yansımıştır. Bu nedenle de şiirleri kendisini tanıyan diğer âşıklar ve sanatçılar aracılığıyla bulunduğu yerin dışına yayılmış ve diğer kesimlerce bilinmeye başlamıştır (www.ozanlar.biz).
Alevi-Bektaşi inancını konu edinen şiirlerinin yanı sıra tasavvufi (ilahi) aşkı halk edebiyatına ait sembol ve remizleri ustaca kullanarak konu edinen şiirler kaleme alan Perişan Güzel, şiirlerinde hece veznini kullanmayı tercih etmiştir. Şiirlerini kendine has özgün ezgilerle besteleyen Perişan Güzel’in bu eserleri Arif Sağ, Tolga Sağ, Özlem Taner, Mahsun Kırmızıgül, Hüseyin Karakuş gibi saz ve ses sanatçılar tarafından çeşitli albümlerde, TV programlarında ve konserlerde icra edilmiştir.
Hayatı ile yakınlarının elinde kalan ve toparlanan şiirleri hakkında bir kitap çalışmasının çocukları tarafından yapıldığını bildiğimiz Âşık Perişan Güzel’in hakkında bugüne kadar yapılmış herhangi bir akademik çalışma bulunmamaktadır (www.ozanlar.biz).
Kaynakça
http://www.ozanlar.biz/perisan-guzel.html [erişim tarihi: 21.01.2019].
https://www.gaziantep.com/perisan-guzel-kimdir-gozal-kose-esinden-ayrilan-yarali-ordek-gaziantep-afsin-kasanli-29127.html [erişim tarihi: 21.01.2019].
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. BÜLENT AKINYayın Tarihi: 11.04.2019Güncelleme Tarihi: 10.12.2020
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 11.04.2019Güncelleme Tarihi: 10.12.2020
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 10.12.2020
İlişkili Maddeler
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | ALİ RIZA, Ali Rıza Gökburun | d. 1955 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | ELİTAŞ/HİKMETÎ, Hikmet Elitaş | d. 10.02.1966 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | KÖYLÜ OZAN/KÖYLÜ, Mehmet Özkaya | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Şükrü Ramo | d. 1918 - ö. 1988 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | İskender Cenap Ege | d. 1918 - ö. 30 Ekim 1996 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | (DAKUKLU) REŞİT ALİ | d. 1918 - ö. 19.07.1975 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Semih Günver | d. 1917 - ö. 10 Ocak 2000 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Ziya Samedi | d. 15 Nisan 1914 - ö. 20 Kasım 2000 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | CABBAR YURT/HOCA, Abdülcabbar Yurt | d. 1940 - ö. 2000 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | MİKTAT OK | d. 1937 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | MAHZÛNÎ/SEYYİD/SEYYİD GAZİ/ZÜNÛBÎ, Seyyid Gökçe | d. 1869 - ö. 1940 | Meslek | Görüntüle |
12 | MUSA, Musa Kargın | d. 1966 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | GİRYÂNÎ, Seyit | d. 1865 - ö. 1929 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | NÛRİ BABA/İLHAMİ/İLHAM, İlhami Uçar | d. 28.02.1908 - ö. 14.07.1992 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | HALİL, Halil Aydoğar | d. 1894 - ö. 2001 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | CEYHAN, Rukiye Özdemir | d. 1931 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | İSKENDER PAŞA-ZÂDE, Derviş Bey b. İskender Paşa | d. 1529 - ö. 1590 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | ÇINARÎ, Mehmed | d. ? - ö. 1901? | Madde Adı | Görüntüle |