PERİŞAN GÜZEL, Güzel Köse

(d. 1918 / ö. 2000)
âşık
(Tekke / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Güzel Köse olan Âşık Perişan Güzel, 1918 yılında Kahramanmaraş’ın Afşin ilçesine bağlı Kaşanlı (Büyük Kaşanlı) köyünde dünyaya gelmiştir. (www.ozanlar.biz). Yöredeki çoğu insan gibi, yaşadığı dönemin koşulları sebebiyle çocukluk ve gençlik dönemi yoksulluk içerisinde geçmiştir. Bu nedenle de gençlik döneminde Kahramanmaraş ve Gaziantep gibi illerde geçimini temin etmek için iş arayışı içine girmiştir. Hayatının önemli bir bölümünü doğduğu köyde ve Kahramanmaraş’ta geçiren Perişan Güzel, âşıklık geleneğiyle de doğup büyüdüğü Kaşanlı köyünde tanışmıştır. (www.gaziantep.com).

Kendisi dışında “Perişan” mahlasını kullanan; “Perişan Baba (-1875), asıl adı Vartan olan ve Ermeni kökenli olan Akhisarlı Perişan (1820-1881), asıl adı Mehmet Karadağ olan Merzifonlu Perişan (1910-1979), asıl adı Hüseyin Mutlu olan Artvinli Perişan (1937-2008) ve asıl adı Ali olan Afşinli Perişan Ali (1939-2006) mahlaslı âşıklar da mevcuttur (www.ozanlar.biz). Hayatının son dönemlerini Gaziantep’te geçiren Perişan Güzel, burada rahatsızlandıktan sonra köyüne dönmüş ve 2000 yılında vefat ederek burada toprağa verilmiştir (www.gaziantep.com).

Kahramanmaraş’ın Afşin ilçesine bağlı Kaşanlı (Büyük Kaşanlı) köyü hemen her âşığın evinde bir bağlamanın bulunduğu ve Alevi-Bektaşi inanç sisteminin hâkim olduğu bir yerleşim yeridir. Bu sebeple Perişan Güzel, çocukluk yıllarından itibaren babasının da yardımıyla bağlama çalmayı öğrenmiş ve âşıklık-zâkirlik geleneğine adım atmıştır. Köylerine gelip giden âşıkları, zâkirleri ve geleneksel dede sazını ustaca icra eden Alevi dedelerini dinleyerek ve onlarla vakit geçirerek âşıklık ve zâkirlik geleneğinin inceliklerini öğrenerek kendini geliştirmiştir. Bu sayede kendi yöresinde birçok âşıkla, zâkirle ve bu gelenek içerisinde yetişmiş Alevi ocak dedeleriyle tanışarak onlarla dostluk kurmuş ve bu irfani meclislerde uzun süre zaman geçirmiştir. Diğer âşıklardan farklı olarak kendi yöresi dışına çıkmamış, bu durum doğal olarak şiirlerine de yansımıştır. Bu nedenle de şiirleri kendisini tanıyan diğer âşıklar ve sanatçılar aracılığıyla bulunduğu yerin dışına yayılmış ve diğer kesimlerce bilinmeye başlamıştır (www.ozanlar.biz).

Alevi-Bektaşi inancını konu edinen şiirlerinin yanı sıra tasavvufi (ilahi) aşkı halk edebiyatına ait sembol ve remizleri ustaca kullanarak konu edinen şiirler kaleme alan Perişan Güzel, şiirlerinde hece veznini kullanmayı tercih etmiştir. Şiirlerini kendine has özgün ezgilerle besteleyen Perişan Güzel’in bu eserleri Arif Sağ, Tolga Sağ, Özlem Taner, Mahsun Kırmızıgül, Hüseyin Karakuş gibi saz ve ses sanatçılar tarafından çeşitli albümlerde, TV programlarında ve konserlerde icra edilmiştir.

Hayatı ile yakınlarının elinde kalan ve toparlanan şiirleri hakkında bir kitap çalışmasının çocukları tarafından yapıldığını bildiğimiz Âşık Perişan Güzel’in hakkında bugüne kadar yapılmış herhangi bir akademik çalışma bulunmamaktadır (www.ozanlar.biz).

Kaynakça

http://www.ozanlar.biz/perisan-guzel.html [erişim tarihi: 21.01.2019].

https://www.gaziantep.com/perisan-guzel-kimdir-gozal-kose-esinden-ayrilan-yarali-ordek-gaziantep-afsin-kasanli-29127.html [erişim tarihi: 21.01.2019].

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. BÜLENT AKIN
Yayın Tarihi: 11.04.2019
Güncelleme Tarihi: 10.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ARAPOĞLU, Mustafa Öztürkd. 1901 - ö. 1966Doğum YeriGörüntüle
2KUL HAMİT, Hamit Kocad. 1916 - ö. 27.01.1978Doğum YeriGörüntüle
3SIDKÎ, Şaband. 1898 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4İhsan Kudretd. 10 Temmuz 1918 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Fethi Ülküd. 1918 - ö. 10 Ekim 2002Doğum YılıGörüntüle
6Fikret Arıtd. 3 Ekim 1918 - ö. 11 Kasım 1987Doğum YılıGörüntüle
7Zeyyat Selimoğlud. 31 Mart 1922 - ö. 01 Temmuz 2000Ölüm YılıGörüntüle
8Kemal Bunarcıevd. 1923 - ö. 2000Ölüm YılıGörüntüle
9ŞİYELİ MUKADDEMd. 1900 - ö. 2000Ölüm YılıGörüntüle
10REFİKÎ, Refik Kutlud. 1962 - ö. ?MeslekGörüntüle
11ZILÂLÎd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
12ABBAS, Abbas Yılmazd. 1950 - ö. ?MeslekGörüntüle
13COŞKUN/COŞKUNÎ, Mustafa Coşkund. 1900 - ö. 1973Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14HÜSEYİN ŞENGÜLd. 1936 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15KUL HASAN, Hasan Görend. 1933 - ö. 12.03.2010Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Kurd-zâde/Zâkirî, Ahmed Zâkirî Efendid. ? - ö. 1685-86Madde AdıGörüntüle
17HÂFIZ, Hâfız Hatîb Mustafa Efendid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18BEKÂYÎ, Hatîb-zâde Abdülbâkî Bekâyî Deded. ? - ö. 1591Madde AdıGörüntüle