SAFİNE, Zeynel Kazancı

(d. 1855 / ö. 1942)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Zeynel Kazancı olan âşık, 1855 yılında Malatya'nın Hekimhan ilçesine bağlı Güzelyurt (Cüzüngüt) beldesinde doğmuştur. Babasının adı Osman, annesinin adı Hüsne (Hüsniye)’dir. Büyükbabası ise Molla Halil’dir. Güzelyurt’ta Kazancı veya Hocalar olarak anılan ve seçkin kişileri ile tanınan bir aileden gelmektedir. Kazancılar, Türkiye’nin pek çok yöresinde Evlad-ı Fatihan grubunun bir kolu olarak yayılmış durumdadır. Malatya merkez, Kahramanmaraş, Giresun ve Trabzon en yaygın oldukları illerdir. Osmanlı İmparatorluğu ile Mısır’da Kavalalı Mehmet Ali Paşa arasında uç beyliği de yapmışlardır. Âşığın büyükbabası Molla Halil bu tarihlerde Malatya’dan gelerek Güzelyurt’a yerleşmiştir. (Kazancı ve Yardımcı 1993: 189). Âşık, 1942 yılında Güzelyurt’ta vefat etmiştir (Yardımcı 2015: 95).

Safine; şiirlerinde koşma nazım biçimini kullanmış, destan şeklinde de eserler yazmış, tam ve zengin kafiyeyi tercih etmiştir. Mehmet Yardımcı ve Osman Kazancı, Hekimhan Folkloru ve Hekimhanlı Halk Şairleri (1993) adlı eserlerinde âşıktan bahsetmiş, şiirlerinden örnekler vermişlerdir. Safine bir çırak yetiştirmiştir. Çırağı, aynı zamanda yeğeni olan 1912 doğumlu Sefil Âşık mahlaslı Mustafa Kazancı'dır (Yardımcı 2015: 98). Şiirlerinde sade bir Türkçe kullanmış, zaman zaman mahalli söyleyişlere de yer vermiştir. Toplumsal olayların önemli yer tuttuğu şiirlerinde, yerleşim yerlerinin tasviri, yaşlılık, vatan meseleleri ve kıtlık gibi konuları işlemiştir. Kızlar Destanı, Yol Destanı, Cüzüngüt Destanı ve Geleni Destanı’yla zihinlerde yer edinen âşığın özellikle “Kıtlık Destanı”, 1939 yılındaki büyük kıtlığı anlattığı için aynı zamanda tarihi bir belge niteliğindedir (Yardımcı 2017: 3).

Kaynakça

Kazancı, Osman, Mehmet Yardımcı (1993). Hekimhan Folkloru ve Hekimhanlı Halk Şairleri. Malatya: Açıksöz Yay.

Yardımcı, Mehmet (2015). “Malatya’da Âşıklık Geleneği ve Malatyalı Âşıklar”. Kültür Evreni. 23: 77-100.

Yardımcı, Mehmet (2017). “Hekimhan’da Âşıklık Gelenekleri ve Esirî Baba’nın Şiir Dünyası”. Hekimhan Konferansı (21 Nisan 2017)1-21.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ FADİME TİKBAŞ APAK
Yayın Tarihi: 26.03.2019
Güncelleme Tarihi: 11.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Ratib Kazancıgild. 1920 - ö. 12 Ağustos 2017Doğum YeriGörüntüle
2ŞEHRÎ, Malatyalı Ali Çelebid. ? - ö. 1660Doğum YeriGörüntüle
3ABDî, Abdullah Ertemd. 1916 - ö. 22.05.2001Doğum YeriGörüntüle
4SUZANÎ, Nimetullahd. 1855 - ö. 1918Doğum YılıGörüntüle
5HİCRANÎd. 1855-1860? - ö. 1918?Doğum YılıGörüntüle
6VEHHAÇ, Alpsarılı-zâde, Hocazâde Osmand. 1855-1856? - ö. 1911Doğum YılıGörüntüle
7Hüseyin Suat Yalçınd. 1284 (1867) - ö. 21 Mart 1942Ölüm YılıGörüntüle
8KOCA, Koca Kurban Oğlu Kuliyevd. 1896/1900 - ö. 1942/1957Ölüm YılıGörüntüle
9REMZİd. 1877 - ö. 1942Ölüm YılıGörüntüle
10LEYLA ŞAHİNd. 1943 - ö. ?MeslekGörüntüle
11ÖZEL, Veyis Özeld. 1947 - ö. ?MeslekGörüntüle
12YEŞİLOĞLU/DURSUN, Mehmet Dursun Yeşiloğlud. 01.01.1959 - ö. ?MeslekGörüntüle
13NEŞAT AYDINd. 1952 - ö. -Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14EFKÂRÎ, Adem Şentürkd. 28.06.1900 - ö. 15.05.1980Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15FAHRÎ, Ali Karabulutd. 1900/1901 - ö. 06.08.1975Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ALİ, Ali Süleymanovd. 1870 - ö. 1953Madde AdıGörüntüle
17OZAN, Ali Ozand. 1887 - ö. 1976Madde AdıGörüntüle
18SUSANOĞLU, Paşa Susanoğlud. 1962 - ö. ?Madde AdıGörüntüle