Madde Detay
Rüştü Onur
(d. 3 Ağustos 1920 / ö. 2 Aralık 1942)
Şair
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Mehmet Onur adlı bir köy öğretmeninin oğlu olarak Zonguldak'ın Devrek ilçesinde doğdu. İlkokulu Devrek'te bitirdi. Kastamonu'da başladığı ortaöğrenimini Zonguldak'ta tamamladı. Daha sonra yakın arkadaş ve yazgıdaş olacağı Muzaffer Tayyip Uslu ve Kemal Uluser ile bu sırada tanıştı. Hayatını çok erken yaşta kaybetmesine sebep olan verem hastalığına bu sıralarda, 1938 yılında yakalandı. Bu yüzden öğrenimine bir yıl ara vermek zorunda kaldı. 1939'da okula döndü ise de okuldan uzak geçirdiği bir yılda yaşadığı rahatlık onu öğrencilikten soğuttu ve lise öğrenimini bıraktı. Aynı yıl Zonguldak'ta Maliye Varidat (Gelirler) Müdürlüğünde aday memur olarak çalışmaya başladı. Kısa bir süre sonra hastalığı nüksetti. 1941'de üç ay boyunca Zonguldak'ta hastanede yattı. Başvurusuna uzun süre cevap beklediği İstanbul Heybeliada Sanatoryumundan gelen kabul yazısıyla birlikte İstanbul'a gitti. Aralık 1941-Şubat 1942 arasında üç ay tedavi görüp iyileşti; öyle ki, bu sürede yedi kilo aldı. Taburcu olduktan sonra Zonguldak'a döndü. Dönüş yolunda, gemide Mediha Sessiz adlı tifo hastası bir genç kızla tanıştı. Zonguldak'ta, Eti Kömür Şirketinde muhasebeci olarak çalışmaya başladı.
Karabük'te memur olarak görevli Mediha ile mektuplaşmaya başlayan Rüştü Onur, genç kıza âşık oldu. 1942 Nisan'ının ilk günlerinde yeniden hastalandı. Dört ay sanatoryumda yattı ve 14 Temmuz 1942'de taburcu oldu. 5 Ağustos 1942 tarihinde nişanlandılar. Mediha aynı ay İstanbul'a gitti. Rüştü Onur da kısa bir süre sonra İstanbul'a giderek nişanlısının ailesiyle birlikte yaşadığı Beşiktaş Şair Leyla Sokağı'ndaki eve yerleşti. Aynı sokakta sebze satarak geçimini sağladı. 15 Ekim 1942'de evlendi. Bu tarihten yirmi yedi gün sonra Mediha Onur vefat etti. Eşinin ölümü Rüştü Onur'u çok sarstı. Sürekli içmeye başladı. 2 Aralık 1942'nin ilk saatlerinde ciğerlerinden gelen kanla boğularak öldü. Ortaköy Mezarlığında yatan eşinin yanına defnedildi.
Rüştü Onur, 1937 yılında Ankara'da başlayan Garip hareketinin izleyicileri arasında yer almaktadır. Şair, 22 yıllık ömrünün sadece üç yılında (1939-1942) toplam 72 şiir kaleme almıştır. İlk ürünleri, günlük konuşma dilinin söz dağarcığıyla, kısa, kafiyeyi dışlamayan şiirlerdir. Ayrıca bu ilk örneklerin kimisi hece vezniyle kaleme alınmıştır. Dolayısıyla, Rüştü Onur'un ilk şiirlerinde, dönemin başat biçim ögeleriyle yeni başlamış olan Garip şiirinin biçim ögelerini birleştiren bir anlayış hâkimdir. 1940 yılından itibaren hece veznini ve kafiyeyi bırakıp tamamen Garip şiirinin kapsamına katıldı. Gündelik yaşamın küçük duygularını, anlarını, insanlarını bu serbest şiirin temel içerik ögesi olarak işledi. Mediha'ya yazdığı bir mektubundaki "Ne felsefeden ne ruhiyattan anlarım. Yalnız kelimeleri yan yana getirip bir şeyler yaratmakta belki hünerim vardır." (Mektubun Avcumda, 123) sözleri, onun şiire biçtiği biçim ve içerik yalınlığının sembolü konumundadır. Zonguldak'ta yaşamakla birlikte ismini İstanbul'da da duyurdu. Şiirleri Gündüz, Varlık, Ses, Yeni İnsanlık, Servetifünun gibi dönemin önemli dergilerinde yayımlandı. Şiirlerini sağlığında bir kitapta toplayamadı. Bütün şiirleri ilk kez 1956 yılında Salah Birsel tarafından kitaplaştırıldı.
Kaynakça
Birsel, Salah (2012). Rüştü Onur, Şiirleri, Mektupları, Ardından Yazılanlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
Onur, Rüştü (2013). Mektubun Avcumda, Bilinmeyen Mektupları ve Şiirleri (Haz. Leyla Şahin, İbrahim Tığ). İstanbul: Kaynak Yayınları.
Tığ, İbrahim (2011). Rüştü Onur Yaşamı, Sanatı, Eserleri. Ankara: Kurgu Kültür Merkezi Yayınları.
Tuncer, Kadir (2002). Şeyh Dede Şair Torun Devrekli Rüştü Onur. Zonguldak: Tusak Yayınları.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. HAKAN BEHÇET SAZYEKYayın Tarihi: 11.12.2018Güncelleme Tarihi: 12.11.2020
Yayın Tarihi: 11.12.2018Güncelleme Tarihi: 12.11.2020
Güncelleme Tarihi: 12.11.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Rüştü Onur Şiirleri-Mektupları-Ardından Yazılanlar | Yeditepe Yayınları / İstanbul | 1956 | Şiir |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Kâmuran Demirkesen | d. 1979 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Yelda Karataş | d. 14 Ocak 1954 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Metin İlkin | d. 22 Şubat 1932 - ö. 7 Şubat 1998 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | İbrahim Minnetoğlu | d. 5 Ocak 1920 - ö. 24 Temmuz 1993 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Enver Gökçe | d. 1920 - ö. 19 Kasım 1981 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | İBRETİ, Hıdır Gürel | d. 1920 - ö. 05.11.1976 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | PENÂHİ, Mustafa Müslim Ocak | d. 1847 - ö. 1942 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Fazlullah Moral | d. 14 Mart 1876 - ö. 23 Nisan 1942 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | TAÇMEMMED SUHANGULU | d. 1865 - ö. 1942 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Haydar Uğur | d. 1959 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Savaş Büke | d. 1942 - ö. 24 Ağustos 1998 | Meslek | Görüntüle |
12 | Mehmet Nuri Gençosmanoğlu | d. 1897 - ö. 1976 | Meslek | Görüntüle |
13 | Işık Yanar | d. 1976 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Mehmet Niyazi Özdemir | d. 8 Nisan 1942 - ö. 11 Mayıs 2018 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Fikret Hakan | d. 23 Nisan 1934 - ö. 11 Temmuz 2017 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Osman Numan Baranus | d. 1 Temmuz 1930 - ö. 4 Ağustos 2005 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | Onur Şimşek | d. 1978 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Necmi Onur | d. 18 Şubat 1925 - ö. 21 Aralık 1992 | Madde Adı | Görüntüle |