Rüştü Onur

(d. 3 Ağustos 1920 / ö. 2 Aralık 1942)
Şair
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Mehmet Onur adlı bir köy öğretmeninin oğlu olarak Zonguldak'ın Devrek ilçesinde doğdu. İlkokulu Devrek'te bitirdi. Kastamonu'da başladığı ortaöğrenimini Zonguldak'ta tamamladı. Daha sonra yakın arkadaş ve yazgıdaş olacağı Muzaffer Tayyip Uslu ve Kemal Uluser ile bu sırada tanıştı. Hayatını çok erken yaşta kaybetmesine sebep olan verem hastalığına bu sıralarda, 1938 yılında yakalandı. Bu yüzden öğrenimine bir yıl ara vermek zorunda kaldı. 1939'da okula döndü ise de okuldan uzak geçirdiği bir yılda yaşadığı rahatlık onu öğrencilikten soğuttu ve lise öğrenimini bıraktı. Aynı yıl Zonguldak'ta Maliye Varidat (Gelirler) Müdürlüğünde aday memur olarak çalışmaya başladı. Kısa bir süre sonra hastalığı nüksetti. 1941'de üç ay boyunca Zonguldak'ta hastanede yattı. Başvurusuna uzun süre cevap beklediği İstanbul Heybeliada Sanatoryumundan gelen kabul yazısıyla birlikte İstanbul'a gitti. Aralık 1941-Şubat 1942 arasında üç ay tedavi görüp iyileşti; öyle ki, bu sürede yedi kilo aldı. Taburcu olduktan sonra Zonguldak'a döndü. Dönüş yolunda, gemide Mediha Sessiz adlı tifo hastası bir genç kızla tanıştı. Zonguldak'ta, Eti Kömür Şirketinde muhasebeci olarak çalışmaya başladı.

Karabük'te memur olarak görevli Mediha ile mektuplaşmaya başlayan Rüştü Onur, genç kıza âşık oldu. 1942 Nisan'ının ilk günlerinde yeniden hastalandı. Dört ay sanatoryumda yattı ve 14 Temmuz 1942'de taburcu oldu. 5 Ağustos 1942 tarihinde nişanlandılar. Mediha aynı ay İstanbul'a gitti. Rüştü Onur da kısa bir süre sonra İstanbul'a giderek nişanlısının ailesiyle birlikte yaşadığı Beşiktaş Şair Leyla Sokağı'ndaki eve yerleşti. Aynı sokakta sebze satarak geçimini sağladı. 15 Ekim 1942'de evlendi. Bu tarihten yirmi yedi gün sonra Mediha Onur vefat etti. Eşinin ölümü Rüştü Onur'u çok sarstı. Sürekli içmeye başladı. 2 Aralık 1942'nin ilk saatlerinde ciğerlerinden gelen kanla boğularak öldü. Ortaköy Mezarlığında yatan eşinin yanına defnedildi.

Rüştü Onur, 1937 yılında Ankara'da başlayan Garip hareketinin izleyicileri arasında yer almaktadır. Şair, 22 yıllık ömrünün sadece üç yılında (1939-1942) toplam 72 şiir kaleme almıştır. İlk ürünleri, günlük konuşma dilinin söz dağarcığıyla, kısa, kafiyeyi dışlamayan şiirlerdir. Ayrıca bu ilk örneklerin kimisi hece vezniyle kaleme alınmıştır. Dolayısıyla, Rüştü Onur'un ilk şiirlerinde, dönemin başat biçim ögeleriyle yeni başlamış olan Garip şiirinin biçim ögelerini birleştiren bir anlayış hâkimdir. 1940 yılından itibaren hece veznini ve kafiyeyi bırakıp tamamen Garip şiirinin kapsamına katıldı. Gündelik yaşamın küçük duygularını, anlarını, insanlarını bu serbest şiirin temel içerik ögesi olarak işledi. Mediha'ya yazdığı bir mektubundaki "Ne felsefeden ne ruhiyattan anlarım. Yalnız kelimeleri yan yana getirip bir şeyler yaratmakta belki hünerim vardır." (Mektubun Avcumda, 123) sözleri, onun şiire biçtiği biçim ve içerik yalınlığının sembolü konumundadır. Zonguldak'ta yaşamakla birlikte ismini İstanbul'da da duyurdu. Şiirleri Gündüz, Varlık, Ses, Yeni İnsanlık, Servetifünun gibi dönemin önemli dergilerinde yayımlandı. Şiirlerini sağlığında bir kitapta toplayamadı. Bütün şiirleri ilk kez 1956 yılında Salah Birsel tarafından kitaplaştırıldı.

Kaynakça

Birsel, Salah (2012). Rüştü Onur, Şiirleri, Mektupları, Ardından Yazılanlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.

Onur, Rüştü (2013). Mektubun Avcumda, Bilinmeyen Mektupları ve Şiirleri (Haz. Leyla Şahin, İbrahim Tığ). İstanbul: Kaynak Yayınları.

Tığ, İbrahim (2011). Rüştü Onur Yaşamı, Sanatı, Eserleri. Ankara: Kurgu Kültür Merkezi Yayınları.

Tuncer, Kadir (2002). Şeyh Dede Şair Torun Devrekli Rüştü Onur. Zonguldak: Tusak Yayınları.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. HAKAN BEHÇET SAZYEK
Yayın Tarihi: 11.12.2018
Güncelleme Tarihi: 12.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Rüştü Onur Şiirleri-Mektupları-Ardından YazılanlarYeditepe Yayınları / İstanbul1956Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Yılmaz Çetinerd. 13 Aralık 1927 - ö. 2 Ağustos 2006Doğum YeriGörüntüle
2Ece Aykızd. 1959 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Metin İlkind. 22 Şubat 1932 - ö. 7 Şubat 1998Doğum YeriGörüntüle
4Ahmet Köksald. 1920 - ö. 24 Ocak 1997Doğum YılıGörüntüle
5İREBİK, Rabia Ardıçd. 1920 - ö. 1979Doğum YılıGörüntüle
6Sabahattin Kudret Aksald. 25 Mart 1920 - ö. 19 Nisan 1993Doğum YılıGörüntüle
7NURETTİN SEYFİ (ALİ BABA), Ali Verimd. 1882 - ö. 1942Ölüm YılıGörüntüle
8REMZİd. 1877 - ö. 1942Ölüm YılıGörüntüle
9KOCA, Koca Kurban Oğlu Kuliyevd. 1896/1900 - ö. 1942/1957Ölüm YılıGörüntüle
10Tuğrul Tanyold. 14 Ocak 1953 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Müfit Gürgünd. 17 Temmuz 1974 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Ahmet Can Akyold. 20 Nisan 1962 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Derya Erkencid. 01 Ocak 1972 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Fırat Canerd. 08 Eylül 1976 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Mustafa Türkd. 1954 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Münir Çapanoğlud. 1894 - ö. 1 Temmuz 1973Madde AdıGörüntüle
17Onur Caymazd. 18 Ekim 1977 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Onur Şimşekd. 1978 - ö. ?Madde AdıGörüntüle