Fazlullah Moral

Fazlî, Fazlullah
(d. 14 Mart 1876 / ö. 23 Nisan 1942)
Eğitimci, şair, yazar.
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Sivas’ta doğar. Babası, “Gulâmî” mahlasıyla şiirler yazmıştır. Münâcât-ı Bedîa'da soyunun Antep'ten gelip Sivas'a yerleşen (Arpa, 2005:18) Tercüme-i Tefsîr-i Tıbyân müellifi Mehmed b. Hamza ed-Debbağ el-Ayıntabî’ye kadar gittiğini belirtilir.İlk eğitimini dedesi Kerküklü Kadirî şeyhi Mûr Ali Baba'dan alır, ilk ve orta tahsilini tamamladıktan sonra Sivas’ta medreseden icazet almıştır. Arapça ve Farsçayı öğrenir (Yıldız, 2017:85), 12 Ocak 1896'da Amasya İdadîsi’ne Resim ve Türkçe muallimi olarak atanır. Tokat, Mardin, Urfa Maraş'ta öğretmenlik yapar. Maraş işgalinde halkı direnişe çağırır ve Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin başkanlığını yapar. 1918'de Şarkî Karahisar’a İdadî müdürülüğü, Sivas’ta Dârü’l-hilâfe Medresesi müdürlüğü ve Sivas Sultanîsi öğretmenliği görevlerinde bulunmuştur. Erzurum Kongresi'ne delege olarak katılır. Yıllarca Türkçe, Arapça, Farsça, Edebiyat, Felsefe, Mantık, Resim ve Hıfzu's-sıhha dersleri okutmuş ve 1930'da isteğiyle emekliye ayrılmıştır.1935'te, dedesi Mûr Ali Baba’ya nisbetle “Moral” soyadını alan Fazlullâh Moral, 23 Nisan 1942’de ölmüş, Sivas’ta Mor Ali Baba Camii haziresine defnedilmiştir (Yıldız, 2017:86).

Kaynaklarda çok sayıda eseri olduğundan bahsedilse de yayınlanmış üç eseri vardır: Bunlar Münacaât-ı Bedîa (Yıldırım, 2015:87). ehl-i beyt sevgisi işleyen El-İtidâl fî Muhabbeti’l-âl (Süer, 2016:315),Fikret'in "Tarih-i Kadim"'ine cevaben yazılan Şihâbü’l-kudret fî-Recmi’l'dir. (Erdoğan, 2010:980) “Şiirlerinde didaktik bir eda olmakla beraber gazelleri liriktir. Eserleri dil bakımından sade ve anlaşılırdır;hicivlerinin dili keskindir. Bazı eserlerinde milli duyguları işlemiştir (Aşkun,1948:135). Münâcât-ı Bedîa’nın ikinci baskısının (Giresun 1331) sonunda matbu eserleri arasında Ta’zîmü’l-mağfûrîn fî-Tecrîmi’l-Menfûrîn, Keşfü’s-sudûr Celbi’s-sürûr; gayr-ı matbu eserleri arasında ise Tâziyâne-i Te’dîb ve Hikemiyât-ı Fazlullah'ın isimleri geçse de bunlar bulunamamıştır.

Kaynakça

Arpa, Recep (2005), Ayıntâbî Mehmed Efendi’nin Tibyân Tefsîri ve Osmanlı Toplumunda Yorum Değeri (Yayınlanmamış YL Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.

Arslanoğlu, İbrahim(2006), Sivas Meşhurları, Sivas Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Sivas.

Arslan, Mehmet (2009), Gulâmî Divanı, Asitan Yayınevi, Sivas.

Aşkun, Vehbi Cem(1948), Sivas Şairleri, Sivas Halkevi Yayını, Sivas.

Erdoğan, Mehtap (2010), “Tevfik Fikret’in Tarih-i Kadîm’ine Mehmed Fazlullah’ın Reddiyesi: Şihâbü’l-kudret fî Recmi’l-Fikret”. Turkish Studies, İnternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 5/1, s. 974-1006.

Süer, F. Ramazan (2016) “Mehmed Fazlullah es-Sivâsî’nin el-İtidâl fi Muhabbeti’l-Âl Adlı Mesnevisi”, CÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sivas.

Yıldırım, Yusuf (2015), “Fazlullah Moral’ın Münâcât-ı Bedîa Adlı Eseri”, CÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sivas.

Yıldız, Âlim (2005), “Fazlullah Moral’ın İki Mesnevîsi: Taziye-nâme ve Vefât-ı Nebi”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8, s. 25-42.

Yıldız, Alim (2017), Sivaslı Divan Şairleri, Sivas Belediyesi, Sivas.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ KENAN BOZKURT
Yayın Tarihi: 06.05.2019
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Münâcât-ı Bedîaİkbâl-i Millet Matbaası / İstanbulH. 1327/ M.1909-1910Mesnevi
Şihâbü’l-kudret fî-Recmi’l-FikretMatbaa-i Nersu ve Serapyan / MerzifonH. 1328-1330/M. 1912Mesnevi
El-İtidâl fî Muhabbeti’l-âlEl-Bahai Matbaası / HalepH. 1330/ M.1911/1912Şiir
Miftâhu’l-Basîret,Yayınlanmamış / --Diğer
Rûhu’r-RûhYayınlanmamış / --Diğer
Mürşidü’l-MüsterşidînYayınlanmamış / --Diğer
Muhabbetü’l-Âli AbâYayınlanmamış / --Mesnevi
Atatürk SevgisiYayınlanmamış / --Diğer
Cumhuriyet NeşideleriYayınlanmamış / --Şiir
Ölüm FelsefesiYayınlanmamış / --Diğer
MiraciyeYayınlanmamış / --Mesnevi
MevlidYayınlanmamış / --Mesnevi

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1KAYA/OZAN KAYA, Kaya Özbekd. 1942 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2FEZAÎ/KUL HALİL, Halil Karabulutd. 01.05.1945 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Beşir Ayvazoğlud. 11 Şubat 1953 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4HAKKI, İbrahim Hakkıd. 1876 - ö. 1906Doğum YılıGörüntüle
5Ahmet Şuayipd. 1876 - ö. 1910Doğum YılıGörüntüle
6GÂLİB, Çivici-zâded. 1876 - ö. 1906Doğum YılıGörüntüle
7Ahmet Kemal Akünald. 30 Kasım 1873 - ö. 1942Ölüm YılıGörüntüle
8KOCA, Koca Kurban Oğlu Kuliyevd. 1896/1900 - ö. 1942/1957Ölüm YılıGörüntüle
9Galiesgar Gafurov-Çığtayd. 16 Eylül 1867 - ö. 20 Ağustos 1942Ölüm YılıGörüntüle
10Orhan Kâmil Kahyaoğlud. 11 Ocak 1960 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Ayşen Bayazıt Melikd. 26 Nisan 1966 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Suat Salih Asrald. 1 Eylül 1901 - ö. 20 Nisan 1981MeslekGörüntüle
13Necdet Rüştü Efed. 1900 - ö. 24 Eylül 1969Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Nurettin Sevind. 19 Mayıs 1900 - ö. 17 Eylül 1975Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15İskender Haki Engind. 1895 - ö. 02 Şubat 1970Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Fazlı Ertekind. 1911 - ö. 17 Şubat 1977Madde AdıGörüntüle
17FAZLÎ, Şeyh Seyyid Fazlullah Fazlî Efendid. ? - ö. 1686Madde AdıGörüntüle
18ABDÜLLATÎF FAZLÎd. ? - ö. 1854 ds.Madde AdıGörüntüle