Madde Detay

Çanakkale, Eceabat’ta doğdu. İlköğrenimini Lapseki İlkokulu'nda, ortaöğrenimi Gelibolu İdadisi’nde tamamladı. Ardından İstanbul Yüksek Veteriner Okulu’nu bitirdi (1924). Selahattin Batu, 1926’da aynı okula asistan tayin edildi. Almanya’da Hannover Yüksek Baytar Okulu’nu ve Berlin Yüksek Ziraat Okulu’nu tamamladı (1927-1931). Dönüşünde bir süre Ziraat Vekâleti’nde görev aldı, daha sonra Ankara Veteriner ve Ziraat Fakültesi’nde zootekni doçenti (1936) ve profesörü oldu (1941).

Ulus gazetesinde sürekli yazı yazdı.1943’te Çanakkale milletvekili seçildi ve dört yıl TBMM’de görev yaptı. Daha sonra üniversiteye döndü. 1969’da emekli olduktan sonra İstanbul'a yerleşti. Yakın arkadaşı Suut Kemal Yetkin’le birlikte haftalık Sanat ve Edebiyat gazetesini çıkardı (1947). Şairliğinin yanı sıra oyunlar, librettolar kaleme alan Batu’nun ilk oyunu 1942’de yayımlandı. Güzel Helena oyunu Alman dram şairi Bernt von Heiseler tarafından şiir biçiminde Helena Truva’da Kalıyor adıyla Almancaya çevrildi. Avusturya’da Bregenz Uluslararası Dram Yarışması’nda 74 eser arasında ikincilik ödülünü kazandı (1957) ve oyunu Viyana Devlet Tiyatrosu tarafından sergilendi (1959). 24 Mayıs 1973’te İstanbul’da öldü. Mezarı Şişli’de Zincirlikuyu Mezarlığı’ndadır (Çakır 2016: 6).

Selahattin Batu, Cumhuriyet devri şair ve yazarlarındandır. Gezi yazısı, deneme, manzum dram ve şiir türlerinde ürünler vermiştir. Edebiyata ilgisi ilkokul sıralarında başlayan Batu’nun edebiyatla, özellikle şiirle olan bağı ömrünün sonuna kadar sürmüştür. İlk şiirlerinde Yahya Kemal ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın etkileri görülmektedir. "Bursa’da Yeşiller" adlı şiirinin Tanpınar’ın "Bursa’da Zaman" şiiriyle olan benzerliği bu etkiyi açıkça göstermektedir. Batu, kendi şiir evrenini 1950 sonrası yazdığı şiirler ile oluşturmuştur. Batı edebiyatını özellikle de Alman edebiyatını tanıması, sanatında dönüm noktası olur. Şiirlerinde tabiatın sırlarını verme peşinde olduğu sezilen Batu, zaman zaman mistisizme varır. Şekle, güzelliğe ve bütünlüğe önem verdiği görülür (Geçer 1987: 116). Batu’nun şiirlerinde şekil olarak serbest nazım ve hece ölçüsü dikkati çeker. Şair, içinde sadece dört şiirin bulunduğu Bursa’da Yeşiller adlı kitabındaki şiirleri hece ölçüsüyle yazmıştır.

Batu'nun beyit, bend ve daha fazla dizelerle serbest bir şekilde kümelendirdiği şiirleri vardır. Bunun yanında dörtlükler ve hece vezniyle yazdığı şiirleri de bulunmaktadır. Ayrıca Servet-i Fünûn ile Türk edebiyatına giren sone, balad ve terza rima örnekleri de vermiştir (Çakır 2016: 62). Şiirin bir kulak işi, bir iç uyanıklığı, kelimelerden bir tat alma işi olduğunu ifade eden Batu, şiiri şöyle anlatır: "Çoğu bir noktada, bir tek sözcükte tıkanıp kalan bir uğraş, kolay ilerlemeyen güç bir işçilik… Onun için de içimizi dökmeye, boşalmaya, rahatlamaya elverişli değil, asla değil… Hatta aksini bile söyleyebilirim bunun: Şiir daha çok içimizin kabarmasına, dolmasına, tıkanmasına yol açıyor. Şiir, taşamamak ve kendini tutamamak... Söyleyip kurtulamamak, bir engel önünde duraklamak…" (Batu 1966: 23).

Yaşamı boyunca hiçbir edebî gruba katılmayan Batu’nun şiirlerinde aşk, tabiat, ölüm ve mitoloji temel konular arasındadır. Eserlerinde insan ve toplum sorunlarını işleyen sanatçının hümanist bir tavır sergilediği gözlemlenir. Bu tavrını "İnsan Kardeşlerim" başlıklı şiirindeki; "Gün doğunca da gün batınca da/Hepiniz insan kardeşlerim” (Batu 1962: 22) mısralarında görmek mümkündür. Mehmet Kaplan, "Onun şiirlerinde Türkçenin âdeta yıkandığını hissederiz," der (1990: 319-320). Seyit Kemal Karaalioğlu’na göre; halk edebiyatından faydalanan bir görüşle, memleketçi bir gerçekçiliğe bağlanarak şiirlerinde bireysel ve toplumsal yaşantıları işleyen Batu'nun mısralarında doğanın sırlarını araştıran bir duyarlık, tiyatrolarında eski Grek efsanelerine dayanan bir sanat anlayışı görülür (1973: 170). Behçet Necatigil’e göre ise, Antik Yunan tragedyalarını benimseyip benzer ürünler ortaya koyan ilk Türk şairi Batu'dur. Ancak sanatçının gelenekten tamamen uzak durduğunu söylemek mümkün değildir.

Selahattin Batu, yükseköğrenimi sırasında ve gezilerinde yakından tanıdığı Avrupa edebiyatına ilgi ve hayranlık duyar. İleri düzeydeki Almanca ve Fransızcası ile Batı klasiklerini kendi dillerinden okur. Alman sanatçı Goethe'yi kendisini "en çok büyüleyen şair" olarak görür. Batu, Avrupa kültür ve sanatını tanıdıkça daha gerçekçi bir bakış geliştirir. Alman ve Fransız edebiyatını yakından tanıması, onun Yunan mitolojisi ve felsefeye olan ilgisini artırır. Alman edebiyatından Türkçeye çevrilmiş pek çok eseri olan Batu’nun gezi notları ve denemeleri de bulunmaktadır. Hisar dergisinde otuzun üzerinde denemesi yayımlanmıştır. Batu’nun denemelerinde şiir havası sezilmekte ve bu denemelerinde geniş bir kültürel birikiminin olduğu görülmektedir. Denemelerde Batı klasiklerinde yer alan eserlerdeki; güzellik, iyilik, ruh temizliği gibi insanlığın hiç ölmeyecek yanlarını ele almıştır. Sosyal ve kişisel yaşamda insanın gelişmesini "düşünme"ye bağlamaktadır. Denemelerinde yeni fikirler üretmekle birlikte insanları düşünmeye çağırır (Çakır 2016: 42-43). Batı edebiyatı ve kültürünü yakından tanıması, insana ve yaşama bakışını değiştirmiş, bunu eserlerine yansıtmıştır. Bu bağlamda Batu, Batı klasiklerinin merkezinde yer alan iyilik, erdem, güzellik gibi temel değerleri kendi eserlerinin ana teması olarak işlemeye çalışmıştır.

Adnan Saygun’un bestelediği “Köroğlu” operasının librettosunu yazmıştır. Selahattin Batu; şiir, gezi, deneme, makale, inceleme, oyun ve çeviri alanlarında olduğu kadar asıl mesleği olan veterinerlik alanında da araştırma, inceleme ve ders kitapları yazmıştır.