Semra Özdamar

(d. 11 Ocak 1956 / ö. -)
Oyuncu, öykücü, oyun yazarı
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Bursa'da doğdu. Amerikan Kız Kolejinden mezun oldu. Fotomodel ve sinema oyuncusu olarak çalıştı. İlk sinema oyunculuk deneyimi olan Ertem Göreç'in yönetmenliğini yaptığı Anadolu Ekspresi (1973)'ndeki Zeynep rolünün ardından Erkeksen Kaçma (1974), Ferhat (1974), Yalnız Adam (1974), Tütün Zamanı (1974), Arkadaş (1974), Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı (1975), Yarınlar Bizim 2 (1975), Kara Çarşaflı Gelin (1975), Bir Gün Mutlaka (1975), Güneşli Bataklık (1977), At Gözlüğü (1978) Ona Çirkin Kral Derlerdi (1984) gibi Türk sinemasının önemli filmlerinde rol aldı. Hababam Sınıfı'ndaki edebiyat öğretmeni Semra Hoca rolüyle tanınan sanatçı, 1977 Antalya Altın Portakal Film Festivalinde Kara Çarşaflı Gelin filmindeki rolüyle "En İyi Kadın Oyuncu" seçildi. Asıl şöhretini sinemada edinse de hikâye de yazdı. Sinema, edebiyat, kadın vb. konularda çeşitli dergilerde yazıları yayımlandı.

1979'da Kültür Bakanlığı En İyi Senaryo, 1984'te De Yayınevi Masal Yarışmasında mansiyon, 1985'te Akademi Kitabevi Öykü Yarışmasında mansiyon; 1985'te TOBAV Oyun Yarışmasında üçüncülük ve 1987 Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı Senaryo Yarışmasında "Berdel" senaryosuyla birincilik kazandı.

Bir dönem ailesiyle birlikte Almanya'da yaşayan yazar, daha sonra Türkiye'ye döndü. 1988'de ayrıldığı ilk eşi yönetmen Süha Arın'dan bir oğlu olan Semra Özdamar, 1990'da Ercüment Ayanbaşı ile evlenmiştir. Hayatına Akaşa Yayınları'nı yöneterek ve tercümeler yaparak devam etmektedir.

Semra Özdamar, hikâyelerinde Sabahattin Ali ve Sait Faik'in etkisi altında olduğunu söylemiştir (Ateş, 1987). Toplumsal bir sanat anlayışını benimseyen yazar, hikâyelerinde insanı toplumsal ve ruhsal boyutuyla derinlemesine ve nesnel bir şekilde anlatmayı hedeflemiştir. Hikâyelerinin her birinde yeni bir dil ve biçim arayışına giren yazar, toplumcu sanat anlayışının gereği olarak eserlerinde barış, özgürlük, demokrasi savaşı, gurbet, geçmişe özlem, yozlaşma, hayal kırıklığı gibi konuları daha fazla ele almaktadır. Toplumun değişik kesimlerindeki insanların yaşam biçimlerini ve ruhsal durumlarını tüm boyutlarıyla vermeye çalışan yazar, karakterlerin iç dünyalarındaki karmaşaları derinlemesine yansıtmıştır.

Hikâyelerinde kadın kahramanların ağırlıklı olarak yer alması da dikkati çeken bir diğer unsurdur. Kadın kahramanların iç dünyalarının tahlillerine, davranışlarına ve toplum içindeki rollerinin sorgulanmasına ağırlık vermiştir. Kadınların yaşadıkları zorlukları ve dışa vuramadıkları iç gerçeklerini okuyucuya yansıtmıştır. Örneğin "Menekşe ve Ben" hikâyesinde sevdikleri adamın yaşamındaki ikinci kadın olmayı kabul eden iki kadının teslimiyeti üzerinden kadın sorunsalına farklı bir cepheden bakmış ve yeni açılımlar getirmiştir. Yalnız kadın sorunlarını konu etmekle kalmayan sanatçı "Detroit'te Bir Kahve" hikâyesinde Almanya'da çalışan işçilerin günlük hayatlarında karşılaştıkları zorluklar yanında sıla özlemini dile getirmiştir.

Kaynakça

Ateş, Ahmet (1986) "Semra Özdamar'la Söyleşi" . Varlık. 950: 17.

Enginün, İnci (2015) Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergah Yayınları. 433.

Işık, İhsan (2004) Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi. C.II. Ankara: Elvan Yayınları. 1428-1429.

Işık, İhsan (2006) Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi. C.VII. Ankara:Elvan Yayınları. 2837.

Yalçın, Murat (Ed.) (2003) Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. C.II. İstanbul. Yapı Kredi Yayınları. 783.

Kollektif (2013) Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C.VII. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. 144.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: SİNAN ULUALAN
Yayın Tarihi: 15.10.2018
Güncelleme Tarihi: 12.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Sessiz ÇığlıklarKavram Yayınları / İstanbul1986Hikâye
Yalnız KadınT.C. Ziraat Bankası Kültür Yayınları / Ankara1986Tiyatro
Kadırga'da Son HoronKavram Yayınları / İstanbul1987Hikâye
Sekiz KadınBoyut Yayınları / İstanbul1988Hikâye
Hayat Bizi YaşarKibele Yayınları / İstanbul1995Hikâye

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Metin Güvend. 4 Ocak 1947 - ö. 16 Ağustos 2010Doğum YeriGörüntüle
2GAZÂLÎ, Deli Biraderd. ? - ö. 1534/36Doğum YeriGörüntüle
3ULVÎ, Hüseyin Ulvî Efendid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Mehmet Söztutand. 8 Haziran 1956 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5RAHMİ, Rahmi Polatd. 03.02.1956 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6YAMANÎ/ SİNAN, Mürsel Sinan Uğursud. 05.03.1956 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Hüseyin Yurttaşd. 02 Kasım 1946 - ö. ?MeslekGörüntüle
8Itır Gündemireld. 28 Temmuz 1945 - ö. ?MeslekGörüntüle
9Şahin Örgeld. 1960 - ö. ?MeslekGörüntüle
10Yılmaz Demird. 01 Nisan 1983 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11Yahya Kurtkayad. 1985 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12İbrahim Sağırd. 1 Ekim 1936 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13Semra Aktunçd. 01 Kasım 1945 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14Semra Aklard. 26 Mart 1961 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15Semra Topald. 04 Temmuz 1964 - ö. ?Madde AdıGörüntüle