ŞİMŞEKOĞLU, Ayhan Şimşekoğlu

(d. 1973 / ö. -)
âşık, çiftçi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Ayhan Şimşekoğlu olan âşık, 1973'te Kars’ın Arpaçay ilçesinde ailesinin ikinci çocuğu olarak doğmuştur. Babası Orhan Bey ve annesi Gülyağdı Hanım'dır. İlkokul eğitimi sonrasında aile ekonomisine katkıda bulunmak üzere tarım ve hayvancılıkla meşgul olur ve çobanlık yapar. Gençlik çağlarından itibaren âşıklığa karşı duyduğu ilgi artar ve çeşitli ustalardan dersler alır. Bu süreç ve sonrasında özellikle düğün, sünnet, nişan gibi törenlerde bulunmaya başlar. Bu dönem bir yandan Murat Çobanoğlu’nun kahvesinde dönemin âşıklarını dinleme ve geleneği öğrenme süreci devam ederken diğer yandan sanatını icra etmeye başlar. 1994 yılında askerliğin ve sonrasında İstanbul’da yaşanan bir yıllık gurbetin ardından tekrar Kars’a döner. Âşık, hâlen çiftçilik ve hayvancılıkla uğraşarak yaşamını devam ettirmektedir (Ataş 2011: 85).

Âşık, Şimşekoğlu mahlasını kullanır. Bu mahlasın İsrafil Uzunkaya ve Mehmet Aktay tarafından kendisine verildiğini ve bu tarihten itibaren Şimşekoğlu'nun yanı sıra Ayhan mahlasını da kullanmaya başladığını belirtir. Kars ve çevresinde bugün dahi eserleri en fazla dinlenen kişilerden olmasına karşın hakkında fazla çalışma bulunmayan Şimşekoğlu, bu yıllarda geleneğin yeniden canlanmasındaki en önemli isimlerden biridir. Âşıklığa ilk olarak 1990 yılında amcası Sabri Şimşekoğlu’nun yanında başlar. Amcasının etkisi çerçevesinde âşık doğal olarak onun hayranlarından biri olur ve çıraklığına başlar. Ustası ve amcası Sabri Şimşekoğlu ile çeşitli meclislerde geleneğin çeşitli yönlerini öğrenen âşık, ilk şiirini amcasının ölümüne duyduğu duygu yoğunluğu ile icra eder. Âşıklığının gelişiminde en önemli kişi olarak görülen ustası dışında yaşayan ve vefat etmiş çeşitli isimleri belirtmek mümkündür (Ataş 2011: 87). Bu kişiler arasında, bölge âşıklarının hemen tamamının gözünde özel bir yeri olan Âşık Şenlik, Şimşekoğlu için de ayrıcalıklıdır. Sümmani Usta, İlhami Demir, Reyhanî, Şeref Taşlıova gibi isimler de bu dönem âşıklarının ve Şimşekoğlu’nun sanatlarında isimleri zikredilen isimlerdendir. Şimşekoğlu, âşıklığa geçiş sürecinde rüya ve bade motiflerinin gerçekleşmediği ancak Âşık Şenlik’in 12 telli sazının kendi duygu dünyasında ayrı bir yerde olduğunu ifade eder. Genellikle 8’li, 11’li ve 15’li hece ölçüsünü kullanan âşığın dil özelliklerinin ve söyleyiş tarzının gelişiminde bölge âşıklık geleneği oldukça baskındır (Ataş 2011: 89).

Köyde doğup büyümesi, doğal olarak ağız özellikleri açısından şiirlerinde yerelliğin ön plana çıkmasını sağlar. Bu yaşam tarzı âşığın şiirlerine de yansır ve köy hayatı şiirlerinde önemli bir tutar. Bu konuların yanı sıra aşk, yoksulluk, günlük yaşam ve dinî konular da âşığın şiirlerinde önemlidir. Şiirlerinin yanı sıra hikâyeci bir âşık olarak da görülen Şimşekoğlu Latifşah, Mihriban Sultan, Sevdakarşah gibi hikâyeleri icra eder. Şimşekoğlu, halk hikâyeleri açısından geleneğin icra mekânlarının kaybolduğunu ve düğünlerde daha ziyade belirli bir yaşın üzerindeki kişilerin bu hikâyelerdeki bazı parçaları istediğini ve dolayısıyla genç nesillerin bu hikâyeleri öğrenemediğini, hikâyelerin âşıklarca icra edilememesi nedeniyle de bu geleneğin kaybolmaya başladığını aktarır (Ataş 2011: 88).

Şiirleri dergi ve gazetelerde de yayımlanan Şimşekoğlu, Baycan Radyosu, Söz TV, İstanbul Âşıklar Programı, Kars FM Radyosu, Bursa Marmara TV, Ankara Âşıklar Meclisi TV ve Kars’ın yerel televizyonu olan Serhat TV’de birçok programa katılır.

"Yıkıl Dünya" adlı bir albümü olan âşığın şiirleri bağımsız bir kitap olarak yayımlanmaz. Âşıklık geleneğinin ekonomik olarak yeterli getirisinin olmaması nedeniyle usta çırak ilişkisinin sona erdiği ve çırak yetiştiremediğini belirtir. Âşıkları Koruma Derneği bünyesindeki mekân içerisinde geleneğin icrası için çalışmalara devam eder. Bu mekân Kars âşıklığı için icra açısından birçok âşığı barındırmakla birlikte gerek Kars halkının gerekse dışarıdan Kars’a gelen kitlelerin yoğun olarak uğradıkları bir mekâna dönüşemediğinden gelenek taşıyıcılığı ve aktarıcılığı misyonunu taşıyamaz. Tüm bu unsurlar nedeniyle Şimşekoğlu valilik, belediye ve üniversite gibi kurumların zaman zaman gerçekleştirdikleri etkinliklerde görev alır ve sanatını bu vesileyle devam ettirir.

Şimşekoğlu, Kars Murat Çobanoğlu Birinci Âşıklar Bayramı'nda atışma dalında birincilik, 2010 yılında Ankara Avaz TV’de gerçekleştirilen bir programda Muamma Ödülü, Âşıklar bayramında Üçüncü Uluslararası Pir Murat Çobanoğlu ve Âşık Şenlik Hikâyeli Türkü ödülü, Muş’ta Nevruz Bayramı ödülü, Bursa Marmara TV’de Âşıklar Programı ödülü, Ardahan Valiliğinin Kültüre Hizmet Ödülü'nü, Kültür Bakanlığından Atışma Ödülü'nü ve Âşık Şenlik Gecesi’nde de Geleneksel Âşıklar Makamı ödülünü kazanır.

Kaynakça

Ataş, Nejla (2011). Âşık Ayhan Şimşekoğlu Hayatı, Sanatı, Şiirleri, Karslı Âşıkların Hayatları, Sanatları ve Şiirlerinden Örnekler. Ed. Kürşat Öncül. Kars: Kafkas Üniversitesi Türk Halkbilimi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. KÜRŞAT ÖNCÜL
Yayın Tarihi: 27.12.2018
Güncelleme Tarihi: 11.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1OZAN ŞİAR/ŞİARCAN, Seyfettin Ağdaşand. 10.12.1957 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2NİHAT, Nihat Koçakd. 01.01.1972 - ö. 20.03.2013Doğum YeriGörüntüle
3Yavuz Bildikd. 1952 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4İRFAN, İrfan Erdağıd. 19.02.1973 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5RIZA HACI EREBd. 1973 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Yusuf Asald. 1973 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7MİKAYIL AZAFLI/AZAFLI MİKAYIL/AZAFLI, Mikayıl Zeynelovd. 21.03.1924 - ö. 12.10.1990MeslekGörüntüle
8KUDRET CARÇILId. 1919 - ö. 1994MeslekGörüntüle
9TEMELÎ, Yakup Temeld. 13.05.1958 - ö. ?MeslekGörüntüle
10KUL İBRAHİM/OZAN İBRAHİMd. 1876 - ö. 1959Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11MAHMUT GÜNÖNÜd. 1968 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12BATTAL EMREd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13BİLAL CAN, Bilal Karamand. 1960 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14MERAKÎ, Yusuf Biberd. 1925 - ö. 2014Madde AdıGörüntüle
15NUSRETULLAH ZERGERd. 1961 - ö. ?Madde AdıGörüntüle