Madde Detay

Asıl ismi Osmân Sirâceddîn’dir. Mahlası Sirâcî olan şair, Erzurumludur. 19. asır mevlid ve mirâciye şairlerinden Osmân Sirâceddîn’in hayatı hakkında bilgi veren tek eser Ziyâeddin Fahri’nin (1901-1974) 1927’de kaleme aldığı Erzurum Şairleri’dir. Doğum ve ölüm tarihi bilinmeyen Sirâcî’nin, Mi’râciye'sinde bildirdiğine göre annesinin adı Fâtıma, babasının adı Ali’dir. Bazı araştırmacılar kaynak belirtmeksizin şairin şeyh olduğunu bildirmektedir (Uzun 2005: 137, Canım 2011: 156). Sirâcî’nin Erzurum medreselerinde müderrislik ve Lala Paşa Camii’nde kürsü şeyhliği yapan ve daha çok “Şaşı Hoca” namıyla bilinen Mustafâ Zeynüddîn Efendi’nin 1305/1887-88'de vefatına bir mersiye yazdığı bilgisini dikkate aldığımızda şairin söz konusu tarihten sonra öldüğü sonucuna ulaşılır.

Sirâcî, şiirlerini Mecmû‘a-i Hayâl-i Bâl ve Hayâl-i Bâl adlı eserlerde toplamıştır.

1. Mecmû'a-i Hayâl-i Bâl: 58 sayfalık bir kitapçıktır. Eserde, elifbâ sırasına göre tertip edilmiş ve gazel, kıt‘a, muhammes, terkib-i bend nazım şekilleriyle yazılmış 56 şiir bulunmaktadır. Bu şiirlerin üçü na‘t, biri Kerbelâ mersiyesi, biri pendnâme, biri Abdülkâdir-i Geylânî medhiyesi, biri kafiye/rediflerinin son harfleri elifbâ sırasına göre düzenlenmiş Der-Niyâz-ı Pîr adlı mesnevi, biri mersiyedir.

2. Hayâl-i Bâl: Adını şairin Hayâl-i Bâl isimli mirâciyesinden alan 47 sayfalık bir kitapçıktır. Bunda Sirâcî’nin mevlidi (188 beyit) ve mi'râciyesi (405 beyit) bir arada bulunmaktadır. Şiirlerinin çoğunda âşıkâne ve rindâne bir tavra sahip Sirâcî, klasik tarzın yaşadığı asırdaki takipçilerindendir.

Canım, Rıdvan (2011). Divan Edebiyatında Türler. Ankara: Grafiker Yay.

Erzurumlu Osman Sirâceddîn (1305). Hayâl-i Bâl. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.

Erzurumlu Osman Sirâceddîn (1305). Mecmû‘a-i Hayâl-i Bâl. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.

Ekinci, Ramazan (2011). “Erzurumlu Osman Sirâceddin ve Mevlid-i Şerifi”. CBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (2): 262-289.

Kasır, Hasan Ali (1999). Erzurum Şairleri. İstanbul: Erzurum Kitaplığı Emek Matbaacılık. 78-81.

Uzun, Mustafa (2005). “Mi‘râciyye”. İslâm Ansiklopedisi. C.30.  İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 135-140.

Ziyâeddin Fahri (1927). Erzurum Şairleri. İstanbul: Sanâyi-i Nefîse Matbaası. 104-107.

Hayâl-i Bâl'den

Duhter-i tersâlar ile etme ey dil ülfeti

Pîşe kılma zâtına gayr-ı münâsib külfeti

Kendi ârın bilmeyen âlemde bî-pervâ gezer

Tîz gider hüsni anın artar dem-â-dem nekbeti

Mü’min ü kâfir ki bir sûretde halk etmiş Hudâ

Şâb müşâbih-i sekre amma mugâyir lezzeti

Âdem oldur bî-hayâ dil-berlere meyl eylemez

Togrusu sevmem mahabbet ehline yok nisbeti

Geçme kâfirler zokâgından Mesîhâ incinir

Gel sakın aşkın belâsından Muhammed ümmeti

Ey seven ben çâkeri gûşında tut bu pendimi

Dem urup semt-i melâhatden açalım sohbeti

Perde-dâr-ı iffet oldukca sanem âdâb ile

Çok olur ehl-i nazar yanında anın rağbeti

Sırr-ı mir’ât olmasa olmaz güzeller rû-nümâ

An dil-berdir verir erbâb-ı aşka hayreti

Sev anı sevdi seni sevme anı sevmez seni

Bu meseldir hîç kabûl etmez mahabbet şirketi

Pür-edeb sâhib-neseb hem fıtratında zî-haseb

Yâ nasıl sevmez gönül âyâ o zât-ı ismeti

Akla hayret çeşme dehşet gönlüme hikmet gelir

Cânıma lerze düşer gördükçe serv-i kâmeti

Çeşm-i ibretle nigâh eyle kamu dil-berlere

Bak nice meşhûd olur eşyâda Hakk’ın san‘ati

Mîre git mir’âte bak tefsîr oku âyâta gel

Vâkıf-ı ilm-i usûl ol sonra dinle hikmeti

Sarf edip nahved ile sa‘yın tasavvur eylegil

İ‘tikâd-ı pâk ile tasdîk edersin gâyeti

Sor hadîs-i dil-beri öğren fakîh-i aşkdan

Ol me‘ânîyi beyân etsek de bil mâhiyyeti

Hüsn-i nakkâş-ı ezel her yüzde bir renk eylemiş

Nakş-bend ol her güzel rûyında seyr et vahdeti

Ey Sirâcî bilmişim bir dil-berin meftûnısın

Hâk-i pâyinden alır âlem uluvv-i himmeti

(Erzurumlu Osman Sirâceddin (1305). Mecmû‘a-i Hayâl-i Bâl. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası. 41-43.)