Madde Detay

Süleyman Kuruoğlu, 1864’te Trabzon’un Düzköy ilçesine bağlı Gürgendağ köyünde dünyaya gelmiştir. Kuruoğlu sülalesindendir. Kuruoğlu, 1. Dünya Savaşı zamanında yaşamış, “Süleymancık” adıyla anılan meşhur bir halk ozanıdır. Babasının adı Halim olup yörede Hacı Helim olarak bilinir, annesinin adı ise Havva’dır. Okulda eğitim görmeyen Kuruoğlu, dinî eğitimini medreseden alır. Okuma yazma bilir. Üç evlilik yapan âşığın bu evliliklerinden toplam 11 çocuğu dünyaya gelir. Ormancılık ve hızarcılıkla geçimini sağlar. Silikzali Hüseyin ve türkücü Cemal Köroğlu, Süleyman Kuruoğlu’nun çırağıdır. Kurtuluş Savaşı’na şahit olan Kuruoğlu, Trabzon’da düzenlenen Cumhuriyet Bayramı gibi resmî kutlamalara davet edilir, burada şiirler okur ve halkı coşturur. Mustafa Kemal Paşa tarafından madalya ile ödüllendirilir. Kuruoğlu, halk şairi Osman Kuru’nun dedesidir. Kuru, şiir konusunda dedesinden etkilenir. Yemen’de şehit düşen büyük oğlunun üzüntüsüyle hastalanan Kuruoğlu, 7 Şubat 1937 tarihinde vefat eder ve köyünde defnedilir (Çakır 2020; Kuru 2015: 111).

Kuruoğlu’na ait iki şiir mevcuttur: Bu şiirlerinde Millî Mücadele sürecini coşkulu bir dille yansıtır. Osman Kuru, Süleyman Kuruoğlu’nun “İstiklal Savaşı” ve “Yemen Şehidi Destanı” adını taşıyan iki şiirine eserinde yer verir (2015: 110). “İstiklal Savaşı” şiirinde yer alan şu ifadeler bu durumu örneklendirmektedir: “Böyle olacağını/ Hiç kimse istemedi/Ecnebi devletleri/ Paylaştı memleketi/Ecnebi askerleri/ Neler çektirdi bize/İngiliz gemileri/ İndi Karadeniz’e”, “Yunan topa tutmuştu/ Haymana Ovası’nı/Kemal Paşa başlattı/İstiklal davasını/ Katılın bu davaya/ Var bunda büyük vebal/ Kemal Paşa söyledi:/ Ya ölüm ya istiklal!”. Kuruoğlu, büyük oğlu Patraman (yerel ağızda Patraman olarak ifade edilen isim Abdurrahman’dır)’ın Yemen’de şehit olması üzerine duyduğu üzüntüyü “Yemen Şehidi Destanı”nda dile getirir: “Miralay emir verdi, pusulalar dağıldı/Büyük oğlum Patraman, Yemen’e asker oldu/ Yemen çölleri aldı elimden Patraman’ı/ Yolcu eyledim onu, ekin ekme zamanı/ Çeke çeke hızarı, kaldı hızarın zarı/ Yemen çölünde kaldı, Patraman’ın mezarı” (Kuru 2015: 186-187). Ayrıca Patraman’ın şehit olması üzerine Kuruoğlu’nun eşi, Patraman’ın üvey annesi Serhat Kuru, Patraman’ın nişanlısı Emine’ye Yemen’den yolladığı mektuptan esinlenerek  “Yemen Mektubu” adını taşıyan bir ağıt yakar (Kuru 2015: 184-185). Ağıtın birkaç dizesi şöyledir: “Sağ dönen yok bura Yemen, seni özledim Emine’m/ Sağ mıdır babamla annem, mektubuma yaz da yolla/Emine’m köyde kar var mı? Teskereyi alan var mı?/ Yollarıma bakıp bakıp annem babam ağlar mı?”. Hece ölçüsünü kullanan âşığın dili sade ve anlaşılırdır. Kuruoğlu’nun her iki şiiri ve eşi Serhat Kuru’nun şiiri, Kurtuluş Savaşı konulu sözlü tarih çalışmaları için önemlidir.

Kuruoğlu, çırakları Silikzali Hüseyin ve türkücü Cemal Köroğlu ile yöredeki Honeftera adı verilen Kadırga/Yayla Şenliklerine katılır. Burada köy seyirlik eğlenceleri şeklinde türkü atışmaları gerçekleştirilir. Eğlencede, türkücü erkeklerden biri, kadın kılığına girer. Diğer türkücülerin evlenilecek kız adayı olarak gördükleri sözde bu kıza türkü atmasıyla eğlence başlar. Kuruoğlu’nun çıraklarından Hüseyin ve Cemal da bu sözde kızı almak için atma türkü atarak âdeta yarışırlar. Kız da onları daha da yarıştırmak için “Severim Hüseyin’i/ Cemal’i alacağım” gibi sözler söyler. Şayet âşıklar, atma türkü söylerken takılırlarsa ustaları Kuruoğlu onlara yardım eder. Atma türkü ve ritüel ilişkisi özelinde âşıkların işlevini göstermesi açısından bu örnek dikkate değerdir (Çakır 2020).