ÇELEBİ-ZÂDE HALÎL EFENDİ, Halîl

(d. 1280/1864 - ö. 1335/1919)
Âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

 

Asıl adı Hali olan âşık 1864'te Kadirli'nin Araplı köyünde doğmuştur. Babası köyde imamlık yaptığı için kendisi İmamoğlu adıyla da anılmaktadır. Çelebizâde Âşık Halil'in âşıkların bilinen ekonomik durumlarının aksine, oldukça varlıklı ve yardımsever biri olduğu rivayet edilmekte; hem varlıklı hem de eğitimli olduğu için kendisine "efendi" şeklinde hitap edildiği söylenmektedir. Kadirli’nin Araplı Köyü'nde 1864 yılında doğmuştur. Babası gibi medrese eğitimi görmüştür. Bilgisine güvenilen ve köyünde sevilen, sayılan biri olduğu için uzun süre muhtarlık yapmıştır. Çelebizâde Halil Efendi'nin saz çalma yeteneği olmadığı ve şiirlerini önce kaleme alıp daha sonra söylediği rivayet edilmektedir. Şiirlerinde Çelebizâde Halil Efendi mahlasını kullanmıştır.  Âşık, 1919 yılında henüz 55 yaşında vefat etmiştir (Davutluoğlu 1984: 10). 

Çelebizâde Halil Efendi'nin Bülent Arı'nın özel arşivinde bulunan 5 şiirinden başka henüz tespit edilmiş bir eseri yoktur. Çelebizâde Halil Efendi mevcut şiirlerinin hepsinde 11’li hece ölçüsü kullanmıştır. Söz konusu bu şiirlerde daha çok yarım kafiye ve redif kullanımına yer vermiştir. Âşığın şiirlerinde çoğunlukla kullandığı kelimelere bakıldığında “ruz, şeb, Eyyub, bülbül, gül, gonca, medrese…” gibi kelimelerle sıklıkla karşılaşılır. Âşığın şiirlerindeki kelime kadrosu, aldığı medrese eğitimi ile ilgili ipuçları verir. Şiirleri genellikle güzelleme tarzında, koşma nazım şekliyle; koşma ve semai türündedir. Şiirlerine dikkatle bakıldığında aşk, ayrılık ve doğa temasının yoğunlukla işlendiği görülebilir (Arı 2009: 177-179).

Kaynakça

Arı, Bülent (2009). Adana'da Geçmişten Bugüne Âşıklık Geleneği. Adana: Altınkoza Yay.

Davutluoğlu, İbrahim (1984). "Kadirli'nin Araplı Köyünden Çelebizade Halil Efendi'nin Hayatı ve Şiirleri". Erciyes Dergisi. 76: 10-14.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ BÜLENT ARI
Yayın Tarihi: 23.06.2013
Güncelleme Tarihi: 09.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Koşma

Ruz u şeb aşkınla pervane oldum

Söğünmez alevim, kora düşürdün

Eyyub'un derdini başıma verdin

Yusuf Kenan gibi dara düşürdün

 

Bülbül'ün figanı şol hasret güle

Hoş gonca reyhalı bir bergüzara

Gövel turnam kuzgun takmış çengele

Tavusun cığalın yere düşürdün

 

Ruz u şeb çekerim feryad-ı ahım

Olmasın berhüdar zülfü siyahım

İnci mercan, la'l ü gevher matahım

Kıymetin bilmeyen köre düşürdün

 

Bülbül âşık olmuş güle feryada

Yusuf'u kuyudan çıkaran Hüda

Cemaline âşık Çelebizâde

Biçare gönlümü dara düşürdün

 

Arı, Bülent (2009). Adana'da Geçmişten Bugüne Âşıklık Geleneği. Adana: Altınkoza Yay. 179-183.

 


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Aşım Cakıpbekovd. 12 Ağustos 1935 - ö. 4 Haziran 1994Doğum YeriGörüntüle
2BİMAR ELİ İBRAHİM OĞLU ESGEROVd. 1904 - ö. 1952Doğum YeriGörüntüle
3ÇIRAĞI/ÇIRAĞI NURİ, Nuri Cihan Karataşd. 01.12.1949 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4NAİLİd. 1864 - ö. 1934?Doğum YılıGörüntüle
5Ali Hüseyin (Hüseyinzâde) Turand. 8 Mart 1864 - ö. 17 Mart 1940Doğum YılıGörüntüle
6BORANÎ, Abdullah Fahrid. 1864 - ö. 1908Doğum YılıGörüntüle
7ÂYETULLÂH BEYd. ? - ö. 1919Ölüm YılıGörüntüle
8MEHMED ES'AD BEY, Pîrî-zâded. 1851 - ö. 1919Ölüm YılıGörüntüle
9MİRZE BEYLERd. 1837 - ö. 1919Ölüm YılıGörüntüle
10KEMÂLÎ, Mustafad. 1821 - ö. 1892Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11KIŞKAR SERKİŞd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12DADALOĞLU, Çukurovalıd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13HACI MAHMUD EFENDİd. 1818/1819 - ö. 1880Madde AdıGörüntüle
14ZIMMÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15SELÂMÎ, Selâmî Efendid. ? - ö. 1669Madde AdıGörüntüle