ÇELEBİ-ZÂDE HALÎL EFENDİ, Halîl

(d. 1280/1864 - ö. 1335/1919)
Âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

 

Asıl adı Hali olan âşık 1864'te Kadirli'nin Araplı köyünde doğmuştur. Babası köyde imamlık yaptığı için kendisi İmamoğlu adıyla da anılmaktadır. Çelebizâde Âşık Halil'in âşıkların bilinen ekonomik durumlarının aksine, oldukça varlıklı ve yardımsever biri olduğu rivayet edilmekte; hem varlıklı hem de eğitimli olduğu için kendisine "efendi" şeklinde hitap edildiği söylenmektedir. Kadirli’nin Araplı Köyü'nde 1864 yılında doğmuştur. Babası gibi medrese eğitimi görmüştür. Bilgisine güvenilen ve köyünde sevilen, sayılan biri olduğu için uzun süre muhtarlık yapmıştır. Çelebizâde Halil Efendi'nin saz çalma yeteneği olmadığı ve şiirlerini önce kaleme alıp daha sonra söylediği rivayet edilmektedir. Şiirlerinde Çelebizâde Halil Efendi mahlasını kullanmıştır.  Âşık, 1919 yılında henüz 55 yaşında vefat etmiştir (Davutluoğlu 1984: 10). 

Çelebizâde Halil Efendi'nin Bülent Arı'nın özel arşivinde bulunan 5 şiirinden başka henüz tespit edilmiş bir eseri yoktur. Çelebizâde Halil Efendi mevcut şiirlerinin hepsinde 11’li hece ölçüsü kullanmıştır. Söz konusu bu şiirlerde daha çok yarım kafiye ve redif kullanımına yer vermiştir. Âşığın şiirlerinde çoğunlukla kullandığı kelimelere bakıldığında “ruz, şeb, Eyyub, bülbül, gül, gonca, medrese…” gibi kelimelerle sıklıkla karşılaşılır. Âşığın şiirlerindeki kelime kadrosu, aldığı medrese eğitimi ile ilgili ipuçları verir. Şiirleri genellikle güzelleme tarzında, koşma nazım şekliyle; koşma ve semai türündedir. Şiirlerine dikkatle bakıldığında aşk, ayrılık ve doğa temasının yoğunlukla işlendiği görülebilir (Arı 2009: 177-179).

Kaynakça

Arı, Bülent (2009). Adana'da Geçmişten Bugüne Âşıklık Geleneği. Adana: Altınkoza Yay.

Davutluoğlu, İbrahim (1984). "Kadirli'nin Araplı Köyünden Çelebizade Halil Efendi'nin Hayatı ve Şiirleri". Erciyes Dergisi. 76: 10-14.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ BÜLENT ARI
Yayın Tarihi: 23.06.2013
Güncelleme Tarihi: 09.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Koşma

Ruz u şeb aşkınla pervane oldum

Söğünmez alevim, kora düşürdün

Eyyub'un derdini başıma verdin

Yusuf Kenan gibi dara düşürdün

 

Bülbül'ün figanı şol hasret güle

Hoş gonca reyhalı bir bergüzara

Gövel turnam kuzgun takmış çengele

Tavusun cığalın yere düşürdün

 

Ruz u şeb çekerim feryad-ı ahım

Olmasın berhüdar zülfü siyahım

İnci mercan, la'l ü gevher matahım

Kıymetin bilmeyen köre düşürdün

 

Bülbül âşık olmuş güle feryada

Yusuf'u kuyudan çıkaran Hüda

Cemaline âşık Çelebizâde

Biçare gönlümü dara düşürdün

 

Arı, Bülent (2009). Adana'da Geçmişten Bugüne Âşıklık Geleneği. Adana: Altınkoza Yay. 179-183.

 


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1EMİŞ BACI, Emine Atalayd. 1939 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2HAYDAR, Haydar Bektaşd. 1894 - ö. 1966Doğum YeriGörüntüle
3SÜLEYMAN, Süleyman Sağcıd. 1927 - ö. 1986Doğum YeriGörüntüle
4SEYYİD SEYFÎd. 1864 - ö. 1910Doğum YılıGörüntüle
5HÜSEYİN AĞAd. 1864? - ö. 1884?Doğum YılıGörüntüle
6Hüseyin Rahmi Gürpınard. 17 Ağustos 1864 - ö. 8 Mart 1944Doğum YılıGörüntüle
7MEHMED ATÂd. 1850 - ö. 1919Ölüm YılıGörüntüle
8NİHÂNÎ, İskenderd. 1967 - ö. 1919Ölüm YılıGörüntüle
9(DELİ) MUSTAFA REMZÎd. 1849 - ö. 1919Ölüm YılıGörüntüle
10EFKÂRÎYÂ, Çankırılıd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11MUSTAFA, İpeklid. 1830 - ö. 1900Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12İBRAHİMd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13EM‘ÂNÎ, Em‘ânî Mehmed Efendid. ? - ö. 1720-21Madde AdıGörüntüle
14MÜDERRİS, Yahya Efendi, Beşiktaşlı Şeyh Yahya Efendid. 1495 - ö. 1571Madde AdıGörüntüle
15SÜRAYİ, Gabrail Demirçovd. 1882 - ö. 1972Madde AdıGörüntüle