TEMELÎ, Yakup Temel

(d. 13.05.1958 / ö. -)
âşık, memur
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Yakup Temel olan âşık, Erzurum’un Horasan ilçesine bağlı Çamurlu köyünde 13 Mayıs 1958 tarihinde doğmuştur. Şiirlerinde Temelî mahlasını kullanan âşık, üç yaşındayken ailesinin Ankara'ya göç etmesiyle burada okula başlar. İlkokulu bitirdikten sonra ailesiyle birlikte tekrar Erzurum’a dönen Temelî, 12-13 yaşında Köprüköy’e bağlı Yağan beldesinde Âşık Ahmet Fermanî ile tanışmış ve ona çıraklık yapar (Özarslan 1997). Saz çalmayı kendi kendine öğrenir. Askerlik görevini ifa ettikten sonra Ankara'da bir kamu kurumunda memur olarak çalışamaya başlayan Temelî, ani bir rahatsızlık sonucunda iki gözünü kaybeder ve malulen emekliye ayrılır (www.kulturnehri.blogspot.com). Görme engeli dolayısıyla kaybettiği yaşama sevincini sazının tellerinde aramaya başlayan âşık, bu sürede sanatında ilerleme kaydeder. Herhangi bir âşığı, usta olarak kabul etmemekle birlikte Âşık Veysel, Âşık Murat Çobanoğlu ve Âşık Yaşar Reyhanî'den etkilendiğini belirtir. Mahlasını soyadını değiştirerek kendisi alır. Âşık olabilmek için sevginin şart olduğuna inanır. İrticalen söylemeyi yalnız kaldığı zamanlarda çalışarak öğrenir. Âşıklığı kahvehanelerde, çeşitli konserlerde, düğünlerde, resmî ve gayrı resmî toplantılarda, televizyon ve radyo programlarında icra eder. Dönemin usta âşıklarından Âşık Murat Çobanoğlu, Âşık Yaşar Reyhanî, Âşık Mevlüt İhsanî, Âşık Hüseyin Sümmanioğlu, Âşık İlhami Demir, Âşık Sefer Firganî ve başka âşıklarla birçok programa katılmıştır. Temelî, on beşin üzerinde halk hikâyesi bilmektedir. Âşığın bildiği hikâyeler, Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi âşıkları arasında anlatılan hikâyeler olup bahse konu hikâyeleri usta âşıklardan öğrenmiştir. Ankara’da yaşamakta olan Âşık Yakup Temelî, evli ve işçi emeklisidir (Özarslan 2001: 406). Ankara'da "Dünya Âşıklar Derneği" adlı bir derneğin kurucu başkanlığını yürütmektedir (www.dunyaasiklardernegi.com). Son dönemlerde siyasete ilgi duymuş ve bir siyasi siyasî partiden milletvekili aday adayı olmuştur.

Temelî, geleneğin icaplarını ve icra kurallarını iyi bilen bu hususta kendini zaman içinde geliştiren bir âşıktır. Usta malı deyişlerin yanı sıra doğaçlama, atışma, lebdeğmez, güzelleme, methiye, nasihat ve taşlama dallarında kendini geliştiren âşık, âşıklar bayramı, şenlik, festival ve benzeri yurtiçi ve yurtdışı etkinlikler yayında radyo ve televizyon programlarına katılmaktadır. Âşık Yakup Temelî katıldığı yarışma festival ve benzeri etkinliklerde çok sayıda ödül almıştır. Âşığın alfabetik sıraya göre yazılmış 2950 kıtalık cinaslı şiirlerden oluşan bir kitabının ve aşk şiiri taşlama, güzelleme, methiye, naat, mersiye, nasihat ve atışmalardan oluşan başka bir şiir kitabının yayın aşamasında olduğu haberleri sosyal medyada yer almaktadır. Ancak bu kitaplar, henüz basılmamıştır. Âşık Yakup Temelî âmâ bir âşık olmasına rağmen yazılı ve görsel ve sosyal medyayı ustalıkla kullanan ve eserlerini bu düzlemlerde yayımlayan bir sanatkârdır. Çoğunlukla gurbet duygusu, sıla özlemi, aşk, ayrılık, ölüm, vatan sevgisi, birlik gibi konuları işleyen âşığın şiirleri didaktik, lirik ve hamasi özellik taşımaktadır.

Kaynakça

http://www.dunyaasiklardernegi.com [erişim tarihi: 05.09.2018].

http://kulturnehri.blogspot.com/2015/12/ask-yakup-temeli.html "Âşık Yakup Temelî" [erişim tarihi: 09.08.2018].

Özarslan, Metin (2001). Erzurum Âşıklık Geleneği. Ankara: Akçağ Yay.

Yakup Temel, 1958 Erzurum-Horasan doğumlu, ilkokul mezunu, memur emeklisi. [21.05.1997 tarihinde Ankara’da Metin Özarslan tarafından yapılan görüşme. Görüşmenin ses kaydı ve deşifre edilmiş metin Metin Özarslan arşivindedir].

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. METİN ÖZARSLAN
Yayın Tarihi: 21.12.2018
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Hikmet Koçyiğitd. 26 Mart 1974 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2RUHSAT, Mehmed Ruhsat Efendid. ? - ö. 1727-28Doğum YeriGörüntüle
3Hüseyin Topçugild. 31 Aralık 1925 - ö. 12 Mart 2012Doğum YeriGörüntüle
4Hikmet Koçyiğitd. 26 Mart 1974 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5RUHSAT, Mehmed Ruhsat Efendid. ? - ö. 1727-28Doğum YılıGörüntüle
6Hüseyin Topçugild. 31 Aralık 1925 - ö. 12 Mart 2012Doğum YılıGörüntüle
7Hikmet Koçyiğitd. 26 Mart 1974 - ö. ?MeslekGörüntüle
8RUHSAT, Mehmed Ruhsat Efendid. ? - ö. 1727-28MeslekGörüntüle
9Hüseyin Topçugild. 31 Aralık 1925 - ö. 12 Mart 2012MeslekGörüntüle
10Hikmet Koçyiğitd. 26 Mart 1974 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11RUHSAT, Mehmed Ruhsat Efendid. ? - ö. 1727-28Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12Hüseyin Topçugild. 31 Aralık 1925 - ö. 12 Mart 2012Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13Hikmet Koçyiğitd. 26 Mart 1974 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14RUHSAT, Mehmed Ruhsat Efendid. ? - ö. 1727-28Madde AdıGörüntüle
15Hüseyin Topçugild. 31 Aralık 1925 - ö. 12 Mart 2012Madde AdıGörüntüle