TEMELÎ, Yakup Temel

(d. 13.05.1958 / ö. -)
âşık, memur
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Yakup Temel olan âşık, Erzurum’un Horasan ilçesine bağlı Çamurlu köyünde 13 Mayıs 1958 tarihinde doğmuştur. Şiirlerinde Temelî mahlasını kullanan âşık, üç yaşındayken ailesinin Ankara'ya göç etmesiyle burada okula başlar. İlkokulu bitirdikten sonra ailesiyle birlikte tekrar Erzurum’a dönen Temelî, 12-13 yaşında Köprüköy’e bağlı Yağan beldesinde Âşık Ahmet Fermanî ile tanışmış ve ona çıraklık yapar (Özarslan 1997). Saz çalmayı kendi kendine öğrenir. Askerlik görevini ifa ettikten sonra Ankara'da bir kamu kurumunda memur olarak çalışamaya başlayan Temelî, ani bir rahatsızlık sonucunda iki gözünü kaybeder ve malulen emekliye ayrılır (www.kulturnehri.blogspot.com). Görme engeli dolayısıyla kaybettiği yaşama sevincini sazının tellerinde aramaya başlayan âşık, bu sürede sanatında ilerleme kaydeder. Herhangi bir âşığı, usta olarak kabul etmemekle birlikte Âşık Veysel, Âşık Murat Çobanoğlu ve Âşık Yaşar Reyhanî'den etkilendiğini belirtir. Mahlasını soyadını değiştirerek kendisi alır. Âşık olabilmek için sevginin şart olduğuna inanır. İrticalen söylemeyi yalnız kaldığı zamanlarda çalışarak öğrenir. Âşıklığı kahvehanelerde, çeşitli konserlerde, düğünlerde, resmî ve gayrı resmî toplantılarda, televizyon ve radyo programlarında icra eder. Dönemin usta âşıklarından Âşık Murat Çobanoğlu, Âşık Yaşar Reyhanî, Âşık Mevlüt İhsanî, Âşık Hüseyin Sümmanioğlu, Âşık İlhami Demir, Âşık Sefer Firganî ve başka âşıklarla birçok programa katılmıştır. Temelî, on beşin üzerinde halk hikâyesi bilmektedir. Âşığın bildiği hikâyeler, Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi âşıkları arasında anlatılan hikâyeler olup bahse konu hikâyeleri usta âşıklardan öğrenmiştir. Ankara’da yaşamakta olan Âşık Yakup Temelî, evli ve işçi emeklisidir (Özarslan 2001: 406). Ankara'da "Dünya Âşıklar Derneği" adlı bir derneğin kurucu başkanlığını yürütmektedir (www.dunyaasiklardernegi.com). Son dönemlerde siyasete ilgi duymuş ve bir siyasi siyasî partiden milletvekili aday adayı olmuştur.

Temelî, geleneğin icaplarını ve icra kurallarını iyi bilen bu hususta kendini zaman içinde geliştiren bir âşıktır. Usta malı deyişlerin yanı sıra doğaçlama, atışma, lebdeğmez, güzelleme, methiye, nasihat ve taşlama dallarında kendini geliştiren âşık, âşıklar bayramı, şenlik, festival ve benzeri yurtiçi ve yurtdışı etkinlikler yayında radyo ve televizyon programlarına katılmaktadır. Âşık Yakup Temelî katıldığı yarışma festival ve benzeri etkinliklerde çok sayıda ödül almıştır. Âşığın alfabetik sıraya göre yazılmış 2950 kıtalık cinaslı şiirlerden oluşan bir kitabının ve aşk şiiri taşlama, güzelleme, methiye, naat, mersiye, nasihat ve atışmalardan oluşan başka bir şiir kitabının yayın aşamasında olduğu haberleri sosyal medyada yer almaktadır. Ancak bu kitaplar, henüz basılmamıştır. Âşık Yakup Temelî âmâ bir âşık olmasına rağmen yazılı ve görsel ve sosyal medyayı ustalıkla kullanan ve eserlerini bu düzlemlerde yayımlayan bir sanatkârdır. Çoğunlukla gurbet duygusu, sıla özlemi, aşk, ayrılık, ölüm, vatan sevgisi, birlik gibi konuları işleyen âşığın şiirleri didaktik, lirik ve hamasi özellik taşımaktadır.

Kaynakça

http://www.dunyaasiklardernegi.com [erişim tarihi: 05.09.2018].

http://kulturnehri.blogspot.com/2015/12/ask-yakup-temeli.html "Âşık Yakup Temelî" [erişim tarihi: 09.08.2018].

Özarslan, Metin (2001). Erzurum Âşıklık Geleneği. Ankara: Akçağ Yay.

Yakup Temel, 1958 Erzurum-Horasan doğumlu, ilkokul mezunu, memur emeklisi. [21.05.1997 tarihinde Ankara’da Metin Özarslan tarafından yapılan görüşme. Görüşmenin ses kaydı ve deşifre edilmiş metin Metin Özarslan arşivindedir].

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. METİN ÖZARSLAN
Yayın Tarihi: 21.12.2018
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1İHSANÎ, Mevlüt Çalışkand. 1900 - ö. 22.04.1991Doğum YeriGörüntüle
2ALİCAN USTA, Şenkayalıd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3HACI RAMAZANd. ? - ö. 1940Doğum YeriGörüntüle
4İHSANÎ, Mevlüt Çalışkand. 1900 - ö. 22.04.1991Doğum YılıGörüntüle
5ALİCAN USTA, Şenkayalıd. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6HACI RAMAZANd. ? - ö. 1940Doğum YılıGörüntüle
7İHSANÎ, Mevlüt Çalışkand. 1900 - ö. 22.04.1991MeslekGörüntüle
8ALİCAN USTA, Şenkayalıd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
9HACI RAMAZANd. ? - ö. 1940MeslekGörüntüle
10İHSANÎ, Mevlüt Çalışkand. 1900 - ö. 22.04.1991Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11ALİCAN USTA, Şenkayalıd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12HACI RAMAZANd. ? - ö. 1940Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13İHSANÎ, Mevlüt Çalışkand. 1900 - ö. 22.04.1991Madde AdıGörüntüle
14ALİCAN USTA, Şenkayalıd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15HACI RAMAZANd. ? - ö. 1940Madde AdıGörüntüle