TÜRABÎ, Türabî Kaya

(d. 1955 / ö. -)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Türabî Kaya, 1955 yılında Elazığ'ın Karakoçan ilçesinin Akbulak köyünde doğmuştur. Lise mezunu olan Kaya, yoksul bir ailenin üçüncü çocuğudur. Maddi sebeplerden dolayı üniversiteye gidemez. Bu nedenle memur olarak işe başlar ve memuriyete başladıktan sonra da evlenir. Bu evlilikten iki kız ve bir erkek olmak üzere üç çocuğu olur. Askerliğini 1976-77 yıllarında Kıbrıs'ta yapar. Saz çalmaya lise dönemlerinde hobi olarak başlar. Abuzer Yılmaz (Kederî)'dan saz dersleri alan Türabî, sazda ve sözde Kederî'yi ustası kabul eder. Bununla beraber Âşık Mahzuni Şerif, Muhlis Akarsu, Ali Nurşanî, Davut Sulari, Ali Kızıltuğ gibi âşıkları da sahne duruşundan, söyleyiş ve saz çalış tarzından dolayı beğendiğini dile getirir. Mahzuni Şerif başta olmak üzere anlam ve duygu yüklü şiirler yazan, söyleyen her âşığı ve ozanı beğendiğini belirtir (Turan ve Börekci 2013: 399-400).

Türabî mahlasıyla şiirler yazan âşık, rüya hususunu ise insanın bilincinin gün yüzüne çıkması olarak değerlendirir. Bâdeyi ise bir âşığın pirinden el alması şeklinde yorumlar. Gördüğü rüyada Âşık Mahzuni Şerif'ten el almasını şu sözlerle anlatır: "Bir sahne gördüm. O sırada Mahzuni Şerif sahneye çıkıyordu. Mahzuni'nin kulağına bir şeyler fısıldıyorlardı. Ara sıra fısıldadıklarından sesler geliyordu. O sırada Mahzuni usta bana döndü ve işaret etti. Ben de şu fısıltılar bitsin de öyle başlayayım diye bekliyordum. Mahzuni usta tekrar bana döndü ve tekrar 'söyle' dedi. Ben de söylemeye başladım" (Turan ve Börekci 2013: 399-400).

Türabî'nin, cemlere katıldığı ve zakirlik yaptığı bildirilir. Cemlerde on iki hizmeti yürütebilmekte ve Alevîliğin yedi ulu ozanı kabul edilen Fuzulî, Nesimî, Şah Hatayî, Pir Sultan Abdal, Kul Himmet, Yeminî ve Viranî'den deyişler okumaktadır. Ayrıca 2008 yılında, her yıl geleneksel olarak Kars'ta yapılan Murat Çobanoğlu Âşıklar Bayramı'na ve Adana'da yapılan 3. Çukurova Halk Kültür Festivali'ne katıldığı, burada şiirlerini icra ettiği bilinmektedir (Turan ve Börekci 2013: 399-400).

Küçük yaşlardan itibaren şiir yazmaya başlayan Türabî, şiire nasıl başladığını şu sözlerle anlatır: "Kendimi bildim bileli şiirle iç içeyim. Şiir yazıp söylemenin içimden gelen bir yetenek olduğunu düşünüyorum. İlk şiirimde insan-ı kâmili konu edinerek dünya ile cebelleşme konusunu işledim". Türabî, şiirlerini daha çok 3 ya da 4 dörtlük arasında, 8, 11 ve kısmen 7'li hece ölçüsüyle yazdığını belirtir (Turan ve Börekci 2013: 399-400).

Şiirlerinde aşk, sevda, insan-ı kâmil, nefis, dostluk, tasavvuf gibi konuları işleyen âşık, ağıt, koçaklama, güzelleme, taşlama vb. türlerde yoğunlaşır. Ayrıca belirli bir konu üzerinde takılıp kalmadığını, her zaman farklı konular işlemeye gayret ettiğini belirtir. Ozanlığını etkileyen olayların, toplumda meydana gelen olaylar olduğunu söyleyerek kendisini etkileyen bu olayları taşlama türünde şiire döker. Şiirlerini çoğunlukla şenliklerde, şölenlerde ve bu tür etkinliklerde icra eder. Âşık meclislerinde hem kendi şiirlerini hem de usta malı şiirleri okuduğu dikkat çeker. İrticalen şiir söylemediği için âşık atışmalarına katılmaz (Turan ve Börekci 2013: 399-400).

Türabî'nin kaynaklarda rastlanan şiirleri arasında; "Ceylana Benzer", "Sen Ali'sin", "Bezirgân Başı", "Kıyamet", "Şikayetim Yaradan'a", "Yalan Dünya", "Bir Damla Su İdim", "Dostlar Beni Kınamasın", "Ne Deyim", "Nefsini Düşürme Dara" ve "Bahar" başlıklı şiirleri bulunur (Turan ve Börekci 2013: 400-406).

Kaynakça

https://sozsanatcilari.blogspot.com/2015/01/turabi-kaya.html [erişim tarihi: 08.02.2019].

Turan, Fatma Ahsen, Ülkü Ayşe Oğuzhan Börekçi (2013). Sazın ve Sözün Sultanları Yaşayan Halk Şairleri-X. Ankara: Gazi Kitabevi.


Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ŞEBNEM ŞERİFE ÖRDEK
Yayın Tarihi: 26.03.2019
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Oğuz Özdemd. 04 Mart 1959 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2M. Şevki Yazmand. 1896 - ö. 1974Doğum YeriGörüntüle
3Süleyman Bektaşd. 1929 - ö. 19 Eylül 1996Doğum YeriGörüntüle
4N. Adem Adıyokd. 10 Ocak 1955 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5COŞKUN, Coşkun Kırdudud. 1955 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6SÜRMELİ, Sürmeli Bostancıd. 13.07.1955 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7SADIKd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
8KARA OZAN, Eshabil Karademird. 1947 - ö. ?MeslekGörüntüle
9NECATİ, Necati Cengizd. 1930 - ö. ?MeslekGörüntüle
10SEFİL PİR/SEFİL PİRİM/ÇORUMLU PİROĞLU, Fikret Piroğlud. 1926 - ö. 1985Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11ÖMER, Ömer Lütfi Velid. 1874 - ö. 1957Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12KARA MEHMET, Mehmet Siligünlüd. 1934 - ö. 09.09.2014Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13ERDEMOĞLU, Mehmet Ertemd. 10.03.1953 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14TAHSİN, Hasan Tahsin Üçerd. 1919 - ö. 16.02.1967Madde AdıGörüntüle
15SÜMBÜL, Mehmet Sümbüld. 28.04.1944 - ö. ?Madde AdıGörüntüle